"Baıaǵy sumdyqtar áli jalǵasýda...". Jýrnalıst memlekettik arnada talaı bylyqty kórgenin aıtty

Jýrnalıst Saltanat Áshirbaı óziniń facebook paraqshasynda ulttyq arnadan ketip, memlekettik BAQ tóńireginde birneshe máseleni ashyp aıtqan áriptesi Erbol Mándibekti qoldaıtynyn málimdedi. Sondaı-aq ol áriptesterin prezıdent Qasym-Jomart Toqaevqa "Buqaralyq aqparat quraldary týraly" zańdy qaıta qaraý týraly úndeý tastap, petısııa jazýǵa shaqyrdy. Jýrnalıst "Qamshy" tilshisine suhbat berdi.

– Memlekettik arnaǵa 2012 jyldyń basynda jumys isteýge kelgenmin. Bas prodıýser kelisim shartpen qabyldady. Qarapaıym redaktor retinde jumysqa kirdim. Arman-maqsatym telearnada isteý boldy. Ol jerdiń saıası kózqarasy belgili ǵoı. Birden-bir memlekettik telearna bolǵandyqtan, arnanyń saıası prınsıpterinen shyqpaıtyn edik. Men sol arnanyń saıası kózqarasyn ustaýǵa tyrystym, únsiz júrdim. Alaıda meniń arnadan ketýime basqa másele yqpal etti. Men ony sol arna ishinde júrip te basshylarǵa aıttym, biraq seń qozǵalmady. О́zgeris bolmaǵan soń, men qyzmetten ketip qaldym. Meni eshkim qýǵan joq. Eshkimge úı ber, jer ber, nan ber dep qol jaıǵan joqpyn. Adal eńbegimdi atqardym, bary sol, – deıdi ol.

Jýrnalıst memlekettik arnada qyzmette júrse de, oppozısııalyq gazetke laqap atpen maqalalar jazǵanyn aıtty.

– Men arnaǵa alǵash kelgende, mundaı sumdyqtyń bar ekenine tań qaldym. Sebebi arnaǵa deıin Qazaqstan qorǵanys mınıstrligine qarasty "Qazaqstan sarbazy" gazetinde istedim. Áskerı qyzmette bolǵandyqtan, maǵan bul soraqylyqty kórý óte qorqynyshty edi. Sodan kelisim-shartpen istep keldim. Alaıda "áriptesterge" myna sumdyqty qoıyńdar, arty jaman bolady" dep eskerttim. Men shtatta qyzmette bolmaǵandyqtan, qosymsha sol kezde ózin oppozısııa ataıtyn "Central Asia Monitor" gazetine laqap atpen maqala jazyp júrdim. Astanada "Azbýka jılıa" jáne taǵy bir rıeltorlyq kompanııadan zardap shekken úleskerlerdiń máselesin kóterdim. Laqap atpen jazǵandyqtan, qazir sol gazet betinen meniń atymdy kórmeısiz. 2014 jyly men dekrettik demalysqa kettim.

2017 jyly qaıta jumysqa shyqsam, baıaǵy sumdyqtar áli jalǵasyp jatyr eken. Men únsiz otyra almadym. Qaýipsizdik qyzmetiniń qyzmetkerin taýyp aldym da, birden ne bolyp jatqanyn aıtyp, jazyp jáne syzyp ta kórsettim. Ol kisimen bir emes, birneshe ret kezdesip, mundaı nárseni toqtatýdy kesip aıttym. Qaýipsizdik qyzmetkeri barlyq dúnıe baqylaýda ekenin aıtyp, meni shyǵaryp saldy. Alaıda onyń ýádesi bos sóz ekenine búginde kózim jetti, – deıdi jýrnalıst.

Saltanat Áshirbaı memlekettik arnada jumys istegen kezinde ár basshy óz komandasymen kelgenin, kótergen máselelerdi túbegeıli sheshpegenin jetkizdi.

– Sol kezden bir oqıǵa esime túsip otyr. Shaǵyn ǵımaratta jumys isteıtinbiz. Basshynyń orynbasary "Qandaı máselelerińiz bar?" dep suraǵanda, men kabınetten tarshylyq kórip júrgenimizdi aıttym. Ol birden tapsyrma berip, máseleni sheship berdi. Kishkentaı másele, árıne. Odan keıin talaı basshylar aýysty. Qosylǵyshtardyń orny ózgergenimen, qosyndy ózgermedi. Bizdiń áleýmettik jaǵdaıymyz óte jaqsy bolyp ketti dep aıta almaımyn. Odan keıin aýysqan bas prodıýserimiz máselelerimizdi túbegeıli sheshpedi. Sebebi belgili edi. Búkil jerde árkim óziniń komandasymen jumys isteıdi. Eger sen komandaǵa laıyq bolsań, ári qaraı jumys isteı alasyń. Olardyń aıtqanymen júrmeseń, komandada emessiń. Al men eshqandaı komandada bolmadym. О́z oıym, óz pikirim boldy, eshkimniń qol jaýlyǵy emes edim, – deıdi ol.

Onyń pikirinshe, sóz bostandyǵyn shekteý – memlekettik arnalarǵa tán jaǵdaı.

– Men qoǵamdyq-saıası, áleýmettik tok-shoýlarda istedim. Áleýmettik jaǵdaıy nashar analardyń muń-muqtajyn tyńdadym. Olarǵa kómektesý úshin demeýshiler taýyp, kómek berip júrdim. Qarapaıym halyqqa kómegim tıip júrgen soń, únsiz júrdim.

"Sóz bostandyǵy shektedi" degen taqyrypty qozǵaýdyń ózi aqylǵa syımaıdy. Kez kelgen jýrnalıst memlekettik arnaǵa kelgende, qaıda keldi, maqsaty qandaı, ne úshin kelgenin jaqsy biledi. Jazatyn nárseń de, ustanymyń da sol arnamen para-par bolýy kerek. Artyq nárse jazbadyq, tek jumysqa qatysty nárseni Facebook-te bólisip otyratynbyz. Al pikirimizdi bildirý múmkin bolmady.

Sóz bostandyǵyn shekteý – bizdiń memlekettik arnalarǵa tán nárse. Biz eshqashan da bılikti synap aıta almaımyz. Ony men jaqsy túsindim. Eger sol kezde elbasy, mınıstrdi synap, eldiń ahýalyn jazǵanymda, mindetti túrde jumystan ketetin edim. Biraq istep júrgen jumysyma qanaǵattanyp, úndemeı tynysh júrdim.

Qazir kelisim shartpen jumys isteımin. Eshkim azamattyq prınsıpimdi shektemeıdi. О́zimdi erkin jýrnalıst, óz pozısııasy bar azamat retinde sezinemin. Eger basshylyq tarapynan "jumystan shyǵyńyz, sizdiń azamattyq pozısııańyz durys emes, memleketti synadyńyz" dese, "saý bolyńyz" dep esikti jaýyp kete salamyn. Eshkimge renishim joq, – deıdi ol.

Jýrnalıst "talaı bylyǵyn kórgen" memlekettik arnanyń, burynǵy basshylardyń atyn ne sebepti aıta almaıtynyn jetkizdi.

– Jyldar boıy jınaqtalyp, qordalanǵan máseleniń, syzdaýyqtyń aýzy jarylǵan kún boldy. Bul nárse bir-aq kúnde bola salmady.  Oılanyp, birneshe qadam jasap keldim. О́zim áriptes zańgerlermen baılanystamyn, olar qoldap jatyr. Bılik tarapynan eshkim maǵan habarlaspady. Joǵary jaqtaǵy tanys aǵalar meniń jazyp jatqan nársemniń durys ekenin biledi. "Saltanat" dep jymıyp qoıa salady. Qazir olardyń atyn jazyp, shýlatpaı-aq qoıaıyn. Qaryndasym dep syılap turǵany úshin olarǵa arqa súıeımin.

Dál qazir men sizge arnanyń aty men túrli famılııalardy aıta almaımyn. Sebebi men advokatpen aqyldasyp, neni aıtyp, neni aıtpaý keregin baǵamdap otyrmyn, – dedi ol.

Sóz sońynda ulttyq arnadan ketip, memlekettik BAQ tóńireginde birneshe máseleni ashyq jetkizip júrgen áriptesi Erbol Mándibekti qoldaıtynyn  aıtty.

– Erbol Mándibektiń azamattyq pozısııasyn qoldaımyn. Osy jasqa kelip, onyń shashy aǵaryp, júzi júdep júrgeni jaqsy ómirden emes. Aldaǵy ýaqytta Dına Elgezek áriptes ápkemiz bastaǵan jumys toby qurylyp, prezıdent Qasym-Jomart Kemelulyna Úndeý joldaımyz. "Buqaralyq aqparat quraldary týraly" zańdy qaıta qaraý týraly máseleni kóteremiz. Al arnadaǵy bolyp jatqan men aıtqan soraqylyq bir kúni toqtaıdy. Adamnyń sotynan qoryqpaǵan keı pendeler Allanyń soty bar ekenin umytyp ketpese eken, – deıdi Saltanat Áshirbaı.