Qazaqstan qandaı taýar túrlerin esportqa shyǵarady?

Statıstıka komıtetiniń málimetinshe, 2020 jyldyń alǵashqy toqsanynda Qazaqstan 13 mıllıard 908,5 mıllıon dollardyń taýaryn eksportqa shyǵarǵan. Bul 2019 jylǵy kórsetkishke qaraǵanda 4,2%-ǵa joǵary, ásirese naýryz aıynda eksport kólemi artty. 2019 jyldyń naýryzynda 3,4 mıllıard dollardy quraǵan eksport qarajaty bıyl 4,8 mıllıard dollarǵa jetti. Eksportqa shyǵatyn Qazaqstandyq ónimderdiń ondyǵy tómendegideı.

10. Kólik quraldary

Bul kategorııa "Jerdegi kólik quraldar, áýe quraldary, júzý quraldary jáne kólikke qatysy bar qurylǵylar men jabdyqtar" dep atalady. Demek bul tek avtokólikter emes, ushaq, qaıyq, kater, spýtnıkter jáne kólik jasaýǵa arnalǵan basqa da ónimder. Qazaqstan 2020 jyldyń qańtar-naýryz aıynda atalǵan taýarlardyń 23,1 tonnasyn satty. Bul sońǵy alty jyldaǵy kórsetkishterdiń eń úzdigi.

Qazaqstandyq transporttardy kim satyp alady?

Shamamen 40 memleket qazaqstandyq kólikterdi jáne qurylǵylardy tutynady. Satylymnyń basym bóligin, naqtyraq aıtqanda 85%-yn eki memleket satyp alady. Reseıge shyǵatyn eksporttyń somasy 45 mıllıon dollardy, al BAÁ-ge tıesili soma 35,7 mıllıondy quraǵan. Qazaqstannan ónim satyp alatyndardyń arasynda AQSh, Kanada, Shveısarııa jáne Norvegııa bar.

9. Mazýt

Mazýt –  munaıdan benzın, lıgroın, kerosın jáne janarmaıdy bólip alǵannan keıingi qalǵan qaldyq ónim. Statıstıka komıtetiniń málimetinshe, 2020 jyldyń 3 aıynda 157,7 myń tonna mazýt eksporttalǵan.

2020 jyldyń basynda qazaqstandyq mazýt álemniń 12 eline jol tartqan. Negizgi tutynýshy – Nıderlandy, olar eksporttyń 76%-yn tutynyp otyr.

8. Temir rýdalar men konsentrattar

Temir rýdalarynan túsken olja artyp, eksportqa oń áserin tıgizip jatyr. Úsh aıdyń ishinde shetelge 2,4 mıllıon tonnaǵa jýyq rýda men konsentrat eksporttalǵan. Bul sońǵy bes jyldaǵy rekordtyq kórsetkish. Bir jyldyń ishinde júk tasymaly – 2,5%, kelisimsharttardan túsken paıda – 18 %-ǵa artqan.

 7. Jalpaq buıymdar

Metaldan jasalatyn jalpaq buıymdardyń eksporty negizinen Reseıge jóneltiledi. 2020 jyldyń bastapqy úsh aıynda eksport kólemi 201,5 mıllıon dollardy qurady, bul aldyńǵy jylmen salystyrǵanda 13,7%-ǵa kóp. Osy jyly qara tústi metall óńdeý qaıta qalpyna kelip, naýryz aıynda 199,1 myń tonna óndirildi. Al bul jeti aılyq kórsetkishke jatady.

 6. Bıdaı jáne jeńil maqta

Bıdaı ónimi ózinen jasalatyn unǵa qaraǵanda 2,8 ese joǵary paıda alyp keledi. Adǵashqy toqsanda júk tasymaly 1,1 mıllıondy qurasa, paıda 239,1 mıllıon dollarǵa esepteldi. Tabystyń basym bóligi naýryz aıynda bolǵan. О́zbekstanǵa tasymaldaıtyn eksport 18,6 mıllıon dollarǵa artty. Tájikstan, Aýǵanystan jáne Italııa 14,5 mıllıon dollardy quraıtyn negizgi naryq kózine aınalǵan.

 5. Beıorganıkalyq hımııa ónimderi

Bul kategorııaǵa "beıorganıkalyq hımııa ónimi, baǵaly metaldardyń beıorganıkalyq nemese organıkalyq qosylystary, sırek kezdesetin metaldar, radıoaktıvti elementter nemese ızotoptar" jatady. Ýran óndirý de osy kategorııada. Atalǵan ónim joǵary suranysqa ıe. Qańtar-naýryz aılarynda álemniń 35 eli osy sanatqa kiretin taýarlardy satyp alǵan.

Qazaqstandyq ónimdi satyp alýshylardyń qatarynda – Domınık respýblıkasy, Gvatemala men Indonezııa bar. Naryqtyń negizgi kirisin Reseı qamtamasyz etedi. Eksport kirisi 72,3 mıllıon dollardy quraıdy.

 4. Ferroqorytpalar

Qazaqstan ferroqorytpalardy daıyndaýda nyq qadammen alǵa jyljyp keledi. Elde alǵashqy toqsanda 546,9 myń tonna ónim óndirilgen, al bul sońǵy segiz jyldaǵy eń joǵary nátıje. Sonymen qatar júk tasymaldaýdyń artýy osyǵan baılanysty. Naýryz aıynda óndirilgen ónim tolyqtaı satylyp ketken. 447,3 mıllıon dollar – bul túsken paıda.

Naryqtyń negizgi kózi – Qytaı bolyp qaldy. Aspanasty elimen jasalǵan kelisimsharttardyń mólsheri 200 mıllıon dollardan asyp túsken. Ekinshi oryndy Japonııa ıemdendi, satylym 82 mıllıon dollardy quraıdy. Iri kólemde saýda jasaıtyn elderdiń biri – Indonezııa (23,6 mıllıon dollar).

3. Tabıǵı gaz

Eksportqa shyǵatyn taýardyń úshtigine tabıǵı gaz engen. 2020 jyldaǵy birinshi toqsanynda 560 mıllıon dollardyń ónimi satylǵan. Shveısarııamen kelisim-shart ulǵaıyp, satylym kólemi 68,6 mıllıon dollarǵa jetken. Qazaqstandyq gazdy satyp alýshylardyń kóshin Qytaı bastap tur. Olarǵa eksporttyń 70%-y tıesili.

2. Mys

Túrkııaǵa eksporttalatyn mystyń somasy – 23,8 mıllıon dollardy quraıdy. Ulybrıtanııa – 5,5 mıllıon, BAÁ – 91,4 mıllıon dollardy el qazynasyna quıyp otyr. Taýardyń tórtten birin Qytaı alyp jatyr. Jalpy kólem 571,2 mıllıon dollardy quraıdy.

1. Munaı

Álemdik baǵanyń tómendeýine qaramastan munaı eksporty sońǵy alty jylda maksımaldyq deńgeıde tur. Alǵashqy toqsanda Qazaqstan 8,8 mıllıard dollardyń ónimin satqan. Jetkizýdiń fızıkalyq kólemi 13,8%-ǵa ósip, 18,2 mıllıon tonnaǵa jetken. Munaıdyń arqasynda qazaqstandyq eksport artty. Munaı ósiminiń baǵasy mys, gaz, ýran, bıdaı jáne basqa da taýarlardyń shyǵynyn jabýǵa jetedi.

Qazaqstannyń qara altynyn eń kóp tutynatyn el – Italııa. Jyl basynan bergi úsh aıda 2,47 mıllıard dollardyń ónimi osy elge ekporttalǵan. Budan keıin 930 mıllıon dollarǵa ónim satyp alyp otyrǵan Nıderlandy jaıǵasqan. Keıingi oryndarda Shvesııa, Malaızııa, Portýgalııa jáne Iordanııa tur.