Qazaq ǵalymy Lıvandaǵy jarylysqa sebep bolǵan zattyń ne ekenin aıtty

4 tamyz kúni Lıvannyń astanasy Beırýttaǵy úlken jarylysqa 2750 tonna ammonıı nıtraty sebep bolǵan. Bul týraly "Qamshy" portalynyń ǵylym salasyndaǵy arnaýly avtory Jeksen Toqtarbaı habarlady.

4 tamyz 2020 jyly Lıvannyń astanasy Beırýtta úlken jarylys bolyp, 78 adam qaza tapty. 4000-nan astam adam jaraqattanyp, birneshe ǵımarat qırady.

Alǵashqy zertteý nátıjesi boıynsha jarylysqa porttaǵy 2750 tonna ammonıı nıtraty sebep bolǵan.

Ammonıı nıtraty – aq tústi, untaq túrindegi krıstaldy zat. Negizinen aýyl sharýashylyǵynda tyńaıtqysh retinde qoldanylady. Qyzdyrǵanda janynda janatyn zatpen qosylsa, qoparylys jasaıdy. Jalpy azotty tyńaıytqyshtardyń basym kópshilig kúshti qoparylys jasaıtyn qabiletke ıe.

Ammonıı nıtraty buǵan deıin de áldeneshe ret jarylǵan.

1921 jyly 21 qyrkúıekte Oppaýda (Germanııa) 450 tonna ammonıı nıtraty tyńaıtqyshy jarylyp, 600 adam qaz tapty, 2000-nan astam adam jaralanǵan.

1947 jyly 16 sáýirde Tehasta (AQSh) 2200 tonna ammonıı nıtraty jarylýynan 581 adam ólip, 2000-nan astamy jaralanǵan.

2004 jyly 22 sáýirde Rıoń Chonda (Soltústik Koreıa) dál osyndaı jarylystan 54 adam qaıtys boldy.

2015 jyly 12 tamyzda Tııan Jınde (Qytaı) 800 tonna ammonıı nıtraty jarylǵannan 173 adam qaza tapty.

Ammonıı nıtraty tyńaıtqyshyn tez janatyn zattarmen birge qoımaý kerek. Ásirese tyńaıtqyshty kóp mólsherde qoldanatyn úlken fırmalar men aýyl turǵyndary abaılaǵany jón.