"Nege bazar ashyq ta, meıramhana jabyq?". Karantınde tabyssyz qalǵandardyń janaıqaıy

Elde karantın rejımi engizilgeli jumyssyz qalǵan azamattar sany kóbeıdi. "Karantınde tabyssyz qaldyq" degen jeke kásipkerler, asabalar, daıashylar bılikke narazylyǵyn bildirip, kúnkóris qıyndap ketkenine qynjylyp júr. "Qamshy" tilshisi karantınde tabysynan aırylǵandarmen sóılesip, qalaı kún kórip jatqandaryn bildi. 

"TOIǴA ShYǴYP, NÁPAQASYN TAÝYP JÚRGEN ASABALARDY TOLYQ QOLDAIMYN"

Qaraǵandy qalasynyń bedeldi asabasy Meıirbek Baıshagırov karantınge qaramastan toıǵa shyǵyp, nápáqasyn taýyp júrgen áriptesterin tolyq qoldaıtynyn jasyrmady. Aıtýynsha, ózi de mamyr aıynda karantın talaptary jeńildetilgen kezde toı júrgizgen. 

– 2013-ten beri toı salasynda qyzmet atqaryp kelemin. Elde engizilgen karantın barshamyzǵa keri áserin tıgizdi. Árıne, meniń asabalyqtan basqa jumysym bolǵandyqtan karantınde qatty qınaldym dep aıta almaımyn. Al karantın ýaqytynda toıǵa shyǵyp, nápáqasyn taýyp júrgen áriptesterimdi tolyq qoldaımyn. О́ıtkeni onyń ishinde ózim de barmyn. Toı ıelerinen kóptegen usynys túsken soń mamyrda aptasyna  2-3 ret toıǵa shyǵyp turdym. Biz barynsha sanıtarlyq talaptardy saqtap júrsek, esh qıyndyq týyndamaıdy. Osy ýaqytqa deıin ústimnen "karantın rejımin, sanıtarlyq talaptardy saqtamady" degen aryz túspedi. Buryndary qylmys jasasaq qorqatyn edik, al qazir toı jasaýǵa qorqatyn boldyq, – deıdi ol. 

Asaba "toı jasaý tyıylsyn" degen bastamany da qoldamaıdy. 

– Shyny kerek qazir eldiń bári toıǵa tısip ketti. Báriniń aıtatyny bir syltaý – meıramhanalarda qaýipsizdik sharalary saqtalmaıdy. Negizinde olaı emes. Oılap qarańyzdarshy, qazir bazarlarda adam qaptap júr. Bir avtobýstyń ózinde myńdaǵan adam otyrady. Ol jerde sanıtarlyq talap saqtalyp júr me? Onyń ústine qazir adamdardyń kóbi ózderindegi, eldegi problemany toıǵa ákep tirep qoıady. Bılik basyndaǵylardyń bári toıǵa qarsylyǵyn bildirip, shekteý sharalaryn qatańdatty. Bul – durys emes, – deıdi asaba. 

Suhbat barasynda Meıirbek karantınde qalaı tabys taýyp júrgeni týraly aıtyp berdi. Sózinshe, ony asabalyqtan basqa turaqty jumysy asyrapty. 

– О́zim Qaraǵandydaǵy "Bolashaq" akademııasy jastar komıtetiniń tóraǵasymyn. Odan bólek áleýmettik jeli arqyly da tabys tabamyn. О́zderińiz bilesizder, jarnama – eshqashan ólmeıtin dúnıe. Buryn áleýmettik jeli adamdy asyraı alady degenge senbeýshi edim. Qazir soǵan kózim tolyqtaı jetip jatyr. Tabysymnyń bir bóligi áleýmettik jeliden, – deıdi ol. 

"ÚSh AI KARANTINDE 1 MILLIONǴA JÝYQ AQShADAN AIYRYLYP QALDYM"

Jeke kásipker Nurdaýlet Balǵabekuly karantınde kishigirim ashanasynyń jabylyp qalǵanyn jáne mıllıonǵa jýyq tabysynan aıyrylǵanyn aıtyp kúıindi. 

– О́zim jeke kásipkermin. Qaraǵandyda kishigirim ashanam bar. Karantınde tamaqtaný oryndaryn jabylyp, meniń de jumysym toqtady. Úsh aı ishinde 1 mıllıonǵa jýyq aqshadan aıyryldym. Endi jaqsy jańalyq kelip qalar degen úmitpen 2 tamyzdy kútip otyrmyn. Qazir jemis-jıdek satyp kúnkóris qamyn jasap jatyrmyz. Mamyrda tótenshe jaǵdaı rejımi aıatalǵan soń ashanamyz bar-joǵy bir apta ǵana jumys istedi. Keıin taǵy da karantın rejımin engizip, shekteý qoıyp tastady. Bir ókinishtisi, úkimet bizdi jaýyp tastap, kishigirim jazǵy kafelerdiń ári qaraı jumysyn jalǵastyrýyna ruqsat berdi. Bul – durys emes. Zań barlyǵyna ortaq bolýy kerek. Olar sııaqty bizdiń de jumysshylarymyz bar. Olar qazir jumyssyz qaldy. Olardyń da asyrap otyrǵan bala-shaǵasy, aıma-aı tólep otyrǵan nesıesi bar. Biraq ne bolsa da úkimettiń aıtqan úkimine kónýden basqa amal joq, – deıdi kásipker.

"KARANTIN – QOSYMShA TABYS TAÝYP JÚRGEN STÝDENTTERGE KERI ÁSERIN TIGIZDI"

QazUÝ stýdenti Shapaǵat Seıdaly sabaqtan tys ýaqytta daıashy bolyp jumys isteıdi. Aıtýynsha, karantın bastalǵaly tabyssyz qalǵan. Ol "30 adamǵa deıin banket uıymdastyrýǵa ruqsat bergen durys" dep esepteıdi.

– Almatynyń jaqsy bir meıramhanasyda daıashy bolyp jumys jasap júrip, keıinnen aspazdyń kómekshiligine aýystym. Elde karantın bastalǵaly jumyssyz qaldym. Jalpy karantın men sııaqty qosymsha tabys taýyp júrgen stýdentterge de keri áserin tıgizdi. 11 mamyrda, tótenshe jaǵdaı rejımi aıaqtalǵan soń kishigirim tamaqtanatyn oryndar ashylyp, 20-30 adamǵa deıin banketter uıymdastyrýǵa ruqsat berilgen bolatyn. Sol kezde azyn-aýlaq jumys bolyp turdy. Biraq shildeniń 5-nen bastap qaıtadan karantın rejımin engizilip, toı jasaýǵa tyıym salyndy. Úkimet ruqsat bermegenimen, toıdy úılerinde jasap jatqan adamdar qanshama?! Olar qaýipsizdik erejelerin saqtamaıdy. Meniń oıymsha, tym bolmasa 30 adamǵa deıin banket uıymdastyrýǵa ruqsat bergen durys sııaqty. О́ıtkeni meıramhanalarda barlyq santıtarlyq talaptar saqtalady. Bir jaǵynan keı adamdarǵa jumys tabylady. Máselen, aqyly bólimde oqyp, oqýynyń aqshasyn ózi taýyp júrgen stýdentter bar. Eger osylaı jalǵasa beretin bolsa, sondaı stýdentterge qıyn bolaıyn dep tur, – deıdi Shapaǵat.

Onyń pikirinshe, myńdaǵan adam jınalatyn bazarlardyń emes, 30-40 adam jınalatyn kafelerdiń jumysyn toqtatqany ádiletsiz.

– Qazir meıramhana, kafelerdiń jumysyn toqtatqanymen, bazarlardyń jumys istep jatqany belgili. Bazarda myńdaǵan adam toptasyp júredi. Onyń birinde maska bar, birinde maska joq. Bylaı aıtqanda bazarlarda qaýipsizdik sharalary saqtalmaıdy. Onyń janynda meıramhanadaǵy shaǵyn sharalar eshteńe emes. Tym bolmaǵanda 30 adamǵa deıin merekelik sharalar, toılar, jıyndar ótkizýge ruqsat berse eken. Myńdaǵan adam jınalatyn bazarlar, júzdegen adam jınalatyn avtobýstar jumys istep turǵanda, 30-40 adam jınalatyn kafelerdiń jumysy toqtatylǵany ádil emes, – deıdi ol.