Qytaı 5G jaǵynan Batys elderinen asyp ketti, endi ǵaryshta da solaı bolýy múmkin – Ýoll-strıt Djornel

"Sońǵy jyldary Qytaı 5G jáne kvanttyq shıfrlaý tehnologııasy jaǵynan Batys elderinen asyp ketti" deıdi Ýoll-stırt Djornel. Basylymnyń jazýynsha, endi Beıjiń ǵarysh salasynan da alǵa shyǵýy múmkin. 

Qytaı búgin Marsqa ǵarysh zymyranyn sátti ushyrdy. Amerıka birneshe mıssııa arqyly Qyzyl ǵalamsharǵa jibergen qurylǵylardy Beıjiń bir jolda attandyrǵan.

Ýoll-stırt Djorneldyń aqparatynsha, Beıjiń ǵarysh salasynda óte keremet tabystarǵa qol jetkizýde. 2018 jyldan beri Qytaı memleketi dúnıejúzi boıynsha eń kóp zymyran ushyrǵan. Ǵaryshtyq baǵdarlamalarǵa qarjy bólý jaǵynan da álem boıynsha ekinshi iri el.

Ǵarysh salasynyń táýelsiz sarapshysy Namrata Gosvamı eki eldiń ǵaryshtyq baǵdarlamalaryna salystara taldaý jasaǵanda, Qytaıdyń bul saladaǵy keıbir artyqshylyqtary AQSh-tan da asyp ketetinin málimdedi.

Beıjiń kommýnıstik partııanyń turaqty basqarýynda bolǵandyqtan, olar on jylǵa jalǵasatyn baǵdarlamalardy jasaı alady.

Onyń aıtýynsha, bir partııaly turaqty Qytaı bıligi ǵarysh baǵdarlamasy úshin uzaqmezimdi, ózgermeıtin jospar jasaı alady. Mysaly, Beıjiń 2036 jylǵa deıin Aıda máńgilik baza qurmaq.

Al NASA, AQSh kongresi jáne basqa ǵarysh qaýymdastyqtary "kúshimizdi Aıǵa qaıta baǵyttaımyz ba?" dep ondaǵan jyldar boıy pikirtalas júrgizip qana keledi.

Sarapshynyń aıtýynsha, Qurama Shtattardaǵy problema-ákimshilikter aýysqan saıyn maqsattar ózgere beredi. Barak Obama "biz Aıǵa endi barmaımyz" dese, Tramp kelip "biz Aıǵa baramyz, sosyn Marsqa jetemiz" dep jarııalaǵan.

"Amerıkalyqtar pikir talastyryp jatqanda, Qytaı úlken tabystarǵa jetip jatty" deıdi basylym. Beıjiń ótken jyly robotty barlaýshyny Aıdyń arǵy betine qondyrdy. Al muny oǵan deıin eshqandaı memleket jasaı almaǵan.

Degenmen Qurama Shtattardyń artyqshylyǵy- NASA men keıbir ǵaryshtyq kompanııalardyń seriktestigi. NASA ǵaryshkerler jáne týrısterdi orbıtaǵa jiberý úshin iri kompanııalarmen mıllıardtaǵan dollarlyq kelimshart jasaǵan. "Bizde zymyrandardy jaqsy kóretin baılar bar" degen AQSh prezıdenti Donald Tramp SpaceX sııaqty jekelik kompanııalarmen birge ǵaryshty ıgerýdi qoldaıdy.

"Biraq sońǵy jyldary Qytaı 5G jáne kvanttyq shıfrlaý tehnologııasy jaǵynan Batys elderinen asyp ketti" deıdi Ýoll-stırt Djornal. Bul tehnologııalar Qytaıdyń ǵarysh salasyndaǵy damýyn jedeldetedi. 

2026 jylǵa deıin Marstan topyraq pen taý jynystarynyń úlgilerin alyp kelý úshin NASA eýropalyq ǵarysh agenttigimen seriktes bolǵan.

Alaıda Qytaı barlyǵyn jalǵyz ózi istep jatyr. Basylymnyń jazýynsha, bul Beıjińniń óz talǵamy emes. NASA Qytaımen eshqashan jumys istemegen, oǵan sebep, Amerıka ulttyq qaýipsizdik máselesinen alańdaıdy.

Vashıngton tipti Qytaı ǵaryshkerleriniń Halyqaralyq ǵarysh stansııasyna (HǴS) qosylýyna tyıym salǵan ári "Qaqpajoly baǵdarlamasyna" (Aıdy aınalatyn ǵarysh stansııasy) Beıjińniń múshe bolýyna ruqsat bermegen. 

Sol sebepti Qytaı óziniń Mars mıssııasyn táýelsiz túrde jasap jatyr. Bul 2028 jylǵa deıin júzege asady dep boljanýda. 

"Eger AQSh Beıjińdi ǵaryshtyq seriktestikten shektese, Qytaı ǵarysh baǵdarlamasyn derbes túrde damytady. Bul kemshilikti artyqshylyqqa aınaldyrady" deıdi táýelsiz sarapshy Namrata Gosvamı.

Al ǵaryshty baǵyndyrýǵa talas qatty kúsheıgenin moıyndaǵyn AQSh vıse-prezıdenti Maık Pens "Biz qazir ǵaryshtyq básekedemiz. Bul báseke 1960 jyldardaǵymen birdeı, tipti odan da aýyr báseke" dep málimdegen.