Japonııada oqyǵan qazaq dárigeri qazaqstandyqtarǵa koronavırýstan emdelýdiń jolyn kórsetti (vıdeo)

Japonııada oqyǵan qazaq ǵalymy Ýatqan Sáıpil koronavırýs ınfeksııasynan emdelýdiń joldaryn usynyp, qazaqstandyqtarǵa beıneúndeý joldady.

– Qazir indettiń taralýynyń eki úlken ereksheligi bar. Birinshi – jazdyń kúninde, kúnniń uzarǵan, ýltrakúlgin sáýleniń kúsheıgen, aýada shań-tozańnyń kóbeıgen, vırýstyń ári qaraı aýada qalqyp ómir súrýine óte qolaısyz jaǵdaıda birden memleket kóleminde taralýy asa kúmándi, qorqynyshty jaǵdaı. Onyń ereksheligi, bir ýaqytta, bir jaǵdaıda kóp orynda taralýy. Ekinshi ereksheligi – juǵymdylyǵynyń joǵary bolýy. Bir úıde nemese bir jerde bolsa sonyń tóńiregindegi barlyq adamdy qıratyp jatyr. Sondyqtan osy taralyp jatqan tumaýdy belgisiz pnevmonııa eken dep óz betinshe túsinikteme bermeı, kez kelgen tumaý tıgen adamdy "koronavırýs" dep eseptep, dereý emdeý qajet. Qalaı emdeý týraly Qazaqstan jaqsy biledi jáne shamasy jetedi. Aqsha dese, aqsha bar. Aýrýhana jetispeıdi degen ótirik. Búkil mektep qańyrap, bos tur, jyltyratyp salyp qoıǵan sport keshenderi, Almaty tóńiregindegi arenalar bar. Solardy ýaqytsha "emhanaǵa" aınaldyrýǵa bolady, – dep aıtty Ýatqan Sáıpil.

Onyń sózinshe, elde dárigerler jetkilikti jáne zeınetke shyǵyp ketken nemese jeke klınıkasyn ashqan dárigerlerdi TJ kezinde emdeýge shaqyrý qajet deıdi.

– Tótenshe jaǵdaıdyń erekshe jarlyǵyn shyǵarsyn Úkimet. Barlyǵymyz boıusynamyz. Emdeý túk te qıyn emes. Qazirgi taralyp jatqan aýrýdyń sımptomdary belgili. Keıbireýiniń basy aýyrady, tamaǵy qyshyp jóteledi, temperatýrasy kóteriledi, bulshyq etteri, súıekteri syzdap, qaqsap beli aýyrady, tamaqqa tábeti bolmaıdy, murynmen ıis, aýyzben dám sezbeıdi, tipti keıbireýinde – pnevmonııa. Oǵan erekshe dıagnostıkanyń keregi joq. Qazaqstan medısına salasynda jumys jasap júrgen myqty 10 mamannyń basyn qosyp, jıyn ashsyn úkimet. Emdeýdiń baǵdarlamasyn jasasyn. Úsh-aq saǵatta baǵdarlamany jasap shyǵýǵa bolady. Sebebi bul daıyn sımptomdar. Máselen, bas aýyryp kelgende, temperatýrasy kóterilgende ne isteý kerek sony aıtý qajet. Bulardyń barlyǵyna daıyn dáriler bar. Al koronavırýsqa qarsy vaksına dúnıe júzi boıynsha tabylǵan joq, Qazaqstanda basyńdy jerge toqpaqtasań da tabylmaıdy, ol joq. Ázirge sımptomdyq emdeý jasaý qajet, – dep atap aıtty ol.

Ýathan Sáıpildiń aıtýynsha, qazirgi jaǵdaıdy der kezinde qolǵa alyp, qajetti em sharalaryn jasamasa elge qaýip tónip tur.

– О́kpedegi tynys alýdyń nasharlap ketýinen qazirgi kezde kóbinese ókpeniń qyltamyrlaryna trombalar paıda bolyp jatyr. Onyń aldyn alatyn dáriler bar. Munyń bárin der kezinde qolǵa alý qajet. Osyǵan 5 maman otyryp, 3 saǵattyq baǵdarlama jasaýǵa tıis. Baǵdarlama bolsa dárigerler de jumys jasaı alady. Sondyqtan "dáriger, emhana jetispeıdi" degen úkimettiń aıtyp otyrǵany – syltaý. Qazaqta "til almas bala, adam tappas syltaý aıtady" deıdi. Bundaı syltaýdy aıta bermeý kerek. Endi ýaqyt joq. Qaıtalap aıtamyn, qazir tumaý tıip jatqan adamdardyń ýaqytyn test, PSR, DNK jasaýǵa tekke ketirmeý qajet. Tumaý tıse "koronavırýs" dep emdeý qajet. Odan basqa eshqandaı shara joq. Bul qarapaıym qoldan keletin is. Úkimet, bılik oryndary, densaýlyq saqtaý mınıstri qalaı oılap otyrǵanyn men túsinbedim. Sondyqtan dereý qolǵa alý kerek. Der kezinde qolǵa alynbasa, óte úlken apatty jaǵdaı bolady. Qazaqstan úkimetiniń aıtpaǵan áńgimesin biz Qytaıdyń málimdemesinen estımiz. Bizdiń úkimet nege aıtpaıdy?! Aýrýdyń taralǵanyna bir aı ýaqyt boldy, sodan beri biraýyz sóz aıtpaǵany durys emes. Bul biz sııaqty kishkentaı klınıkalardyń qolynan keletin is emes, bul memlekettik deńgeıde atqarylýy tıis is. Taǵy da aıtamyn, qazirgi tumaý bolǵan adamdardyń barlyǵyn "koronavırýs" dep eseptep, barlyǵyn emdeý qajet, – dep sózin túıindedi.