"Qazaqstan vırýsy" dep málimdeme jasaǵan Qytaı elshisi jazalana ma?

Qazaqstandaǵy Qytaı elshisi Chjan Sıao jazalana ma?

1. Ol elde taralǵan pnevmonııany "Qazaqstan vırýsy" dep málimdeme taratty.

2. "Qazaqstandy Qytaıǵa qashan qosamyz?" degen daýly maqalaǵa qatysty 14 sáýir kúni Qazaqstan Respýblıkasy Qytaı memleketine narazylyq nota joldaǵan. Ol kóptegen BAQ-tarda jarııalanǵan. Kóp ótpeı elshi Chjan Sıao "Qytaı eshqandaı sanksııalar men notalardan qoryqpaıdy" dep málimdedi.

3. Elshi eshqandaı BAQ-tarda jarııalanbaǵan Qazaqstan memleketine jaǵymsyz dıplomatııalyq aqparattardy óz Facebook paraqshasynda jarııalap turady. 

Mysaly, 14 sáýir kúngi Qazaqstannyń narazylyq notasynan tórt kúnnen keıin, 18 sáýir kúni Qytaı elshisi Chjan Sıao Facebook paraqshasynda Qytaıdyń Qazaqstanǵa qaıtarma nota joldaǵanyn aıtyp, post jarııalaǵan. Alaıda ol eshqandaı BAQ-tarda jaryq kórmegen. Bul da Chjan Sıaodyń Qazaqstan memleketine ses kórsetýine uqsaıdy.

4. Chjan Sıao Qazaqstan Respýblıkasynda ornalasqan elshilikte jumys jasaı tura, óziniń áleýmettik jelidegi resmı paraqshalarynda eshqandaı memlekettiń atyn atamaı, ses kórsetip, aıaýsyz aıyptap, jazbalar jarııalap turady.

5. 1991 jyldan keıin demokratııalyq joldy tańdaǵan Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy azamattyq qoǵam belsendilerine, Qazaqstan azamattaryna "Meniń kúlkim keledi...sizderdiń esterińiz durys pa? degen saýaldy qoıǵym keledi" degen sııaqty dóreki, dıplomatııaǵa saı emes málimdemeler jasaǵan.

 

 

Osyǵan deıin Qazaqstandaǵy Qytaı elshiligi elde taralǵan pnevmonııany "Qazaqstan vırýsy" dep atap, málimdeme jasaǵan bolatyn. 

Elshilik "Qazaqstanda ólim kórsetkishi koronavırýstan da joǵary, qaýipti vırýs paıda boldy" degen málimdeme jarııalaǵan kezde, elde taralǵan indetti "qazaqstandyq pnevmonııa vırýsy" dep ataǵan.

Kóp ótpeı Qytaı elshiliginiń málimdemesine silteme jasap, sheteldik iri basylymdar "Qazaqstanda qaýipti jańa vırýs tarady" degen mazmunda aqparattardy jarysa jarııalaǵan.

Aǵylshyn tilinde shyǵatyn qytaılyq Global Times basylymynyń aqparatynsha, elshiliktiń málimdemesinen keıin keıbir qytaılyq sarapshylar pnevmonııanyń Qytaıǵa taralýyn boldyrmaý úshin sharalar qabyldaý kerek ekenin aıtyp, Qazaqstan men Qytaıdyń soltústik-batysyndaǵy Shyńjańnyń shektesetinin eskertken. 

Alaıda, Qytaı elshisiniń bul málimdemesinen keıin, sheteldik epıdemıologtar men qazaqstandyq medısına mamandary taralǵan derttiń "Qazaqstan vırýsy" emes, COVID-19 dep tujyrymdaıtynyn jarııalady. Al, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy juma kúni bul "belgisiz pnevmonııany" anyqtalmaǵan koronavırýs dep sanaıtyndaryn málimdedi.

Al, ulybrıtanııalyq Daily Mail basylymynyń dereginshe, Qytaı elshiliginiń pnevmonııany ne sebepti olaı ataýy belgisiz. 

"Qazaqstan vırýsy" degen málimdemeden basqa, buǵan deıin Qazaqstandaǵy Qytaı elshisi kóptegen ersi áreketterimen kózge túsken. 

"Qazaqstandy Qytaıǵa qashan qosamyz?" degen maqalaǵa qatysty 14 sáýir kúni Qazaqstan Respýblıkasy Qytaı memleketine narazylyq nota joldaǵan. Kóp ótpeı Qytaı elshisi Chjan Sıao "Qytaı eshqandaı sanksııalar men notalardan qoryqpaıdy" dep málimdegen.  Elshi muny AQSh memlekettik hatshysy Maık Pompeoǵa qarata aıtqan sııaqty bolǵanymen, bul málimdemeniń Qazaqstannyń Qytaıǵa dıplomatııalyq notasynan kóp ótpeı aıtylýy Chjan Sıaodyń Qazaqstanǵa kórsetken sesine uqsaıdy.

Oǵan qosa, elshi eshqandaı BAQ-tarda jarııalanbaǵan Qazaqstan memleketine jaǵymsyz dıplomatııalyq aqparattardy óz Facebook paraqshasynda jarııalap turady. 

Mysaly, 14 sáýir kúngi Qazaqstannyń narazylyq notasynan tórt kúnnen keıin, 18 sáýir kúni Qytaı elshisi Chjan Sıao Facebook paraqshasynda Qytaıdyń Qazaqstanǵa qaıtarma nota joldaǵanyn aıtyp, post jarııalaǵan. Alaıda ol eshqandaı BAQ-tarda jaryq kórmegen. Bul da Qazaqstan memleketine ses kórsetýge uqsaıdy.

Sonymen birge, Nur-Sultan qalasynda turatyn bloger elshi óziniń áleýmettik jelidegi resmı paraqshalarynda eshqandaı eldiń atyn atamaı, ses kórsetip, aıaýsyz aıyptap, jazba jarııalap turady. Osyǵan baılanysty, qazaqstandyq áleýmettik jeli qoldanýshylarynyń da narazylyǵy kúshti, sebebi, Qazaqstanda turatyn elshiniń ashty málimdemeleri men ses kórsetýleri Qazaq memleketine aıtylyp jatqany álde, basqa elge arnalǵany anyq emes. Elshiniń resmı paraqshasyndaǵy jazbanyń ádeıi nemese eriksiz solaı jazylatyny tipti belgisiz.

Al, 1991 jyldan keıin demokratııalyq joldy tańdaǵan Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy azamattyq qoǵam belsendilerine, Qazaqstan azamattaryna Qytaı elshisi Chjan Sıaodyń "Meniń kúlkim keledi...sizderdiń esterińiz durys pa? degen saýaldy qoıǵym keledi" degen sııaqty dóreki, dıplomatııaǵa saı emes málimdemeler jasaǵan. 

Qortyndylaı kelgende, Qytaı elshisiniń Qazaqstan memleketin, Qazaqstan azamattaryn qorlaıtyn málimdemeleri men ses kórsetýleri qashanǵa deıin jalǵasady? Mundaı dıplomatııalyq normalarǵa saı kelmeıtin áreketter jasaıtyn elshilerge shara qoldanatyn quzyrly oryndar bar ma?

Avtory: Sanat Qonaqbaı