• USD 468.56

  • EUR 497.56

  • RUB 7.3

  • CNY 67.18

29 Naýryz, 15:26:33
Almaty
+35°

Alkogoldik táýeldilik – zamanaýı qoǵamdaǵy jahandyq máselelerdiń biri. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy júrgizgen zertteýge sáıkes,alkogoldi eń kóp tutynýshy elderdiń kóshin Moldova bastap tur. Ekinshi orynda Lıtva, úshinshi orynda Chehııa ornalasqan. Alǵashqy ondyqqa Germanııa, Nıgerııa, Irlandııa, Lıýksembýrg, Latvııa, Bolgarııa, Rýmynııa kiredi. Al, bul tizimde Qazaqstan 76-orynda tur. Bangladesh, Kýveıt, Lıvııa elderi alkogoldi múldem tutynbaıtyn elder qatarynda.

Psıhıatr-narkolog Dıas Ońǵarbekovtyń aıtýynsha, ishimdikke táýeldilik fızıologııalyq (alkogol zat almasý bólshegine aınalady da, aǵza onsyz durys jumys jasaı almaıtyn bolady) jáne psıhologııalyq (sharshaýdy basý, máselelerden qashý maqsatymen ishimdik ishý) deńgeıde qalyptasady. Sáıkesinshe maskúnemdikti emdeý de dárilik zattar men psıhologııalyq kómekti qajet etedi.

Alkogoldiń densaýlyqqa zııany

Narkologtyń aıtýynsha, alkogol birinshi kezekte baýyrdy buzady (baýyrdyń negizgi fýnksııasy – asqazan men ishekke sińetin barlyq zattardy zalalsyzdandyrý). Alkogoldiń turaqty ýlandyratyn áseri saldarynan baýyr qabynyp, alkogoldi gepatıt týyndaıdy, sodan keıin baýyr jasýshalarynyń kóp bóligi ólip, baýyr sırrozy damıdy. Baýyr sırrozy – maskúnemdikke dýshar bolǵan naýqas óliminiń jıi kezdesetin sebepteriniń biri.

Alkogol asqynǵan, sonymen qatar sozylmaly pankreatıtti týdyryp, uıqy bezin zaqymdaıdy. Pankreatıti asqynǵan naýqastardy shuǵyl túrde aýrýhanaǵa jatqyzady, óıtkeni kóbinese naýqastyń ómirin saqtap qalý úshin shuǵyl túrde hırýrgııalyq kómek qajet bolady.

Alkogol júrekke de áser etedi. Júrek soǵýynyń yrǵaqsyzdyǵyna, kúretamyrly qysymnyń kóterilýine ákelip soǵady. Júrek bulshyqetiniń jasýshalarynda zat almasýdy buzady, bul rette jasýshalardyń bir bóligi ólip, mıokardıostrofııa damıdy (júrek salmaǵynyń azaıýy).

Alkogol ımmýnıtetti (aǵzanyń ınfeksııalardan qorǵaný qabiletin) tómendetedi, sondyqtan ishimdik ishetin adamdardyń kóbinese ókpesi qabynady, juqpaly aýrýlarǵa shaldyǵady.

Alkogol perıferııalyq júıke júıesin buzady. Bul «maskúnemderdiń ózderine tán júrisinen» kórinedi. Mundaı jaǵdaıda adam aıaǵyn báseń ári senimsiz basady, teńselip júredi, qoldarynyń saýsaqtary dirildeıdi. Alkogol belsizdikke, uryq jasýshalarynyń zaqymdalýyna ákelip soǵady. Sonyń saldarynan balalar dene jáne aqyl-oı damýyndaǵy ártúrli aýytqýmen, ishki jáne syrtqy kemtarlyqpen týady.

– Eger áıel adam jıi jáne júıeli túrde alkogoldik sýsyndardy mólsherden tys qoldansa, onda uıqy beziniń zaqymdalýyna alyp keledi, – deıdi D.Ońǵarbekov.

Alkogolızmnen emdelý

Narkolog maskúnemdikti emdeý pasıent táýeldilikten arylǵysy kelgen jaǵdaıda ǵana tıimdi bolatynyn aıtady.

 

– Maskúnemdikten zardap shegetin naýqastarǵa, sondaı-aq esirtkige táýeldiliktiń basqa da túrlerine kómektesý úshin bizdiń elde mamandandyrylǵan mekemeler – narkologııalyq dıspanserler bar. Ár dıspanser belgili bir aýmaqqa qyzmet etedi. Bul aımaqta turatyn adamdar ol jerge óz betimen nemese basqa mamandardyń joldamasymen bara alady.

Alkogolızmdi emdeý keshendi túrde júrgiziledi jáne uzaq ýaqytty qajet etedi. Emdeýsharalaryna mynalar kiredi:

– alkogoldi toqtatý kezinde jaǵymsyz sımptomdardy joıýǵa jáne etanol ydyraý ónimderin aǵzadan shyǵarýǵa baǵyttalǵan dárilik terapııa;

– kásibı mamandardyń psıhologııalyq kómegi;

– táýeldilikten arylǵan nemese kúresýge tyrysatyn adamdarǵa qoldaý kórsetý – anonımdi maskúnemder toby;

– alkogoldi paıdalanýdan týyndaǵan barlyq asqynýlardy emdeý.

Etanolmen ózara árekettesetin dárilik zattardy aǵzaǵa (kóktamyr ishine nemese ishýge) engizý ádisi de bar. Bul jaǵdaıda naýqastyń haly nasharlap, júrekgi aınýy, qusýy, basy aýrýy múmkin. Mundaı jaǵymsyz sımptomdar naýqasqa alkogolge degen qushtarlyqty jeńýge kómektesedi, – deıdi maman.

Psıholog Sholpan Ákimova áıel adamdardyń boıyndaǵy maskúnemdik erlerden qaraǵanda tez damıtynyn aıtady.

– Alkogolge táýeldiliktiń qalyptasýy úshin 5 jyl ishinde alkogol tutynyp júrý jetkilikti. Alkogoldik táýeldilik minezdi de ózgertedi. Áıel adam ashýshań, dóreki jáne psıhıkaly mazasyzdyq kúıin keshedi. Sáıkesinshe, ol maskúnemdiktiń quryǵyna qalaı túskenin ózi de túsine almaı qalady. Odan da soraqysy – ol ózin emdeýden bas tartady. Degenmen erte kezeńderdegi maskúnemdikti emdeýge bolady, biraq bul – uzaq jáne aýyr úrdis. Áıelder maskúnemdigin emdeýdiń erlerdegi táýeldilikti emdeýden esh aıyrmasy joq desek te bolady. Tek munda erekshe kóńil bólý men emdeý úrdisinde shydamdylyq tanytý talap etiletinin aıta ketken jón. О́ıtkeni áıel adamdar kóbine jaman ádetti aınalasynan jasyryp, mamanǵa júginýdi jón kórmeıdi, sáıkesinshe kómek kórsetý kesh bastalyp jatady, – deıdi psıholog.

Psıhologtyń aıtýynsha, kóp jaǵdaıda ishimdikke salynýdyń basty sebebi – durys tárbıeniń bolmaýy, qarjylyq qıyndyqtar, tulǵanyń sosıýmdaǵy tómen statýsy.

– Statıstıkaǵa súıensek, qazirgi ýaqytta erlerdiń spırttik sýsyndarǵa qumartý kórsetkishi áıelderge qaraǵanda áldeqaıda joǵary. Ishimdikke salynǵan áıelderdiń jas mólsheri – 35-50 jas aralyǵynda. Moraldyq turǵydan áıelder erlerge qaraǵanda áldeqaıda tózimdirek. Degenmen olarǵa bul táýeldilikti jeńý óte aýyrǵa túsedi, nátıjesinde áıel adamnyń ómiri alkogolge baılanyp qalady. Áıelder ártúrli qıyndyqtardy eńsere alýy múmkin, biraq aınalasynan túsinistik tappaǵan kezderde olar da, erler tárizdi, óz ómirin ashy sýdyń kómegimen jeńildete túskisi keledi, – deıdi Sh. Ákimova.

Tańsholpan Ǵazızqyzy

Avtormen onyń Facebook paraqshasy arqyly habarlasýǵa bolady.

Jazylyńyz

"Qamshy" silteıdi

Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.

Pikir qaldyrý

pikir