"Ár aýyl ózin qorǵaı alýy úshin otrıad, shtab qurýy kerek"

"Aqpan aıynda dúngendermen bolǵan oqıǵa uıǵyrlarmen qaıtalanbaıtynyna kepildik bere almaımyn". Bul – Iаkıdar Ganıev atty facebook qoldanýshysynyń sózderi. Ol paraqshasynda tikeleı efır arqyly taıaýda bolǵan Almaty oblysy Uıǵyr aýdanyndaǵy qazaq-uıǵyr janjaly týraly pikir bildirip, etnıkalyq uıǵyrlardy kez kelgen jaǵdaıǵa daıyn otyrýǵa shaqyrdy.

Onyń sózinshe, Uıǵyr aýdanyndaǵy uıǵyr aýyldaryna kez kelgen ýaqytta basyp kirip, oıran-topyr salýy bek-múmkin qarýly kúshter ázirlenip jatyr-mys. Oırannan saqtaný úshin ár aýylda arnaıy shtab, olardyń arasynda tyǵyz baılanys ornaýy kerek.

Jeli qoldanýshysy uıǵyr aýyldaryna tónip kelgenderge tóbelespen jaýap berý qajet emestigin aıtty. Dese de buzaqylarǵa tosqaýyl qoıý bilý kerek ekenin de eskertti.

"Bul – ómir men ólim máselesi" degen ol ár aýyl ózin qorǵaı alýy úshin otrıadtar qurýy kerektigin, sondaı-aq sheginetin, jasyrynatyn jerdi taýyp qoıýdy da qaperden shyǵarmaý qajettigin atap ótip, ár selony qamdanýǵa shaqyrdy. Azyq-túlik, kıim-keshek, qujattar sekildi apattyq kerek-jaraqty ázirlep, qujattardyń kóshirmesin, elektrondyq nusqalaryn jasap qoıýǵa úndedi.

Iаkıdar Ganıev aýdan aty aýysqanymen aýdandaǵy ekonomıkalyq máseleler sheshilmeıdi dep sanaıdy.

Sondaı-aq ol aýdan atyn Qaradala dep aýystyrý týraly bastamaǵa pikir bildirdi. Onyń sózinshe, "Shonjy – qalmaq batyrynyń esimi" degen jańsaq nárse.

– Chýndja (Shonjy) – uıǵyrshadan úlken jer degendi bildiredi. Qalmaq batyry degendi qaıdan shyǵaryp júr? Bul jerde uzaq ýaqyttan beri uıǵyrlar meken etedi. "Chýndja – Qalmaq batyry" dep bilmeıtinder aıtyp júr. Jaqsy, aýdan atyn aýystyrdyq delik. Biraq nege Qaradala? Men "Qaradala" degende qara shóldi, óli shóldi elestetemin. Nege Kókdala emes, nege tap Qaradala? Nege bul máselede uıǵyrlardyń pikirin suramaıdy. Bul – ádildik emes dep oılaımyz. Erteń qazaqtar uıǵyrlarmen aralaspaımyz dep oılaı ma? Bul nárse eki ult qarym-qatynasyna qalaı áser etedi? Bul – úlken suraq. Men ultaralyq araqatynastyń nasharlaǵanyn qalamaımyn, – dedi ol.

Jýyrda Almaty oblysy Uıǵyr aýdanynda bir top qazaq-uıǵyr jastary tóbelesip, 5 adam pyshaq jaraqatyn alǵan. Atalmysh konflıkten keıin aýdannyń qazaq turǵyndary Uıǵyr aýdanynyń atyn aýystyrý bastamasyn kótergen. Oblys basshylyǵy máseleni qaraıtynyn aıtqan.

♦ Uıǵyr aýdanynyń aty: irge bólý me, birge bolý ma? (vıdeoreportaj)