Torǵyn Joldasbekqyzy: Adam arbada otyrsa da múmkindigi shektelmeıdi

Torǵyn Joldasbekqyzy. Ol – sońǵy kezderi áleýmettik jelide áńgimeleri eń kóp oqylǵan jazýshy. "Arasha" dep atalatyn kitaptyń avtory. Keıipkerimiz 25 jasynda dertke shaldyǵyp, arbaǵa tańylǵan. Aıtýynsha, onyń aýrýy – anadan qyzǵa beriletin óte sırek genetıkalyq dert. 

"Sor degenim baqqa aınaldy"

Torǵyn áńgime jazýdy 29 jastan asqan soń bastaǵan. О́ziniń sózinshe, qolyna qalam alýǵa túrtki bolǵan jaıt – basyna túsken qıyndyq. 

– Qazir jasym 35-te. Jazýshymyn. Meniń basty ereksheligim – arbaǵa tańylǵanym. Bir kezderi bul meniń kemshiligim, osaldyǵym bolyp kórinetin. Anam bala kúnimde ómirden ozdy. 25 jastan asqan soń ápkem ekeýmizde syrqattyń belgileri paıda bola bastady. Eshkimniń oıyna da kirip-shyqpaǵan edi. Ápkem de anamnyń artynan kete bardy... Men muny basynda bizdiń áýletke berilgen sor, qıyndyq dep qabyldadym. Alaıda syrqattan jeńilgen sátte jazýshylyqqa keldim. Sońǵy jyldary dertimdi boıymdaǵy jazý qabiletim dep qabyldadym, – dep tanystyrdy jazýshy ózin. 

Munan keıin jaqyn adamdary jaıly ashyq aıtty.

– Allanyń maǵan raqymy bolsa kerek, árkez janymda júregi keń adamdar júredi. Qazir otbasyly emespin, ajyrasqanyma 2 jyldaı boldy. Alaıda kelin bolyp túsken otbasym kóp kómektesti. Burynǵy joldasymmen týǵan baýyrdaı bolyp ketkenbiz. Ol kisiniń anasy óz anamdaı qamqorshym, syrlasym boldy. О́zimdi ormanda turatyndaı sezinemin. Bir taly – men, al jaqyndarym – qorshaǵan aǵashtar. Men solarmen ǵana myqtymyn. Qardan da, jaýynnan da, daýyldan da aınalamdaǵy jaqsy adamdardyń arqasynda synbaı kelemin, – deıdi ol.

 "Adam arbada otyrsa da múmkindigi shektelmeıdi"

– О́sip kele jatqan qyzym bar. "Sen nege basqalardaı emessiń? Nege álsirep bara jatyrsyń?" dep suraıdy. Bala kúnimde anamnyń syrqat ekenin kórsem de tikeleı bul suraqty qoıa almadym. Qyzymnyń qoıǵan saýalyna jaýabyn ashyq aıtamyn. Adam arbada otyrsa da múmkindigi shektelmeıtinin túsindiremin. Qazirden qyzymnyń boıyna osyny sińirgim keledi, – deıdi Torǵyn Joldasbekqyzy.

Onyń sózinshe, eńsesi túsip, jabyrqap júrgen sátinde túsine bir áıel kiripti. «О́zińniń kim ekenińdi umytyp kettiń. Saǵan qalam ǵana kómektesedi» dep óktem sóılepti. Alaıda ózi bul túsin aıanǵa da balamaıdy.

– Árbir adamnyń túpsanasy, rýhy eshýaqytta qajymaıdy. Jaı ǵana keı kezderde ómirdiń soqqylaryna bola uıqyly-oıaý kúıge túsemiz. Sol kezde ózimizdiń «menimizben» baılanysty joǵaltyp alamyz. Odan adamnyń rýhy álsireıdi, qıyndyqqa tótep bere almaıtyn osaldyq paıda bolady. Boıymdy osyndaı túsiniksiz sezim bılegende túpsanam tús arqyly belgi bergen sekildi.

Kóp jaǵdaıda adamdar basyna is túskende «budan shyǵar jol joq» dep oılaıdy. Biraq qıyndyqtan qutylýdy shyn máninde qalasa, oǵan kómek keledi. Ol adam nemese tús arqyly bolsyn, áıteýir bir keledi. Bastysy, shynaıy nıeti bolýy kerek, – deıdi ol. 

"Áńgimelerimniń jelisin túsimde kóremin"

Torǵynnyń osy tylsym tústen keıingi ómiri tikeleı jazýǵa baılanǵan. О́ziniń aıtýynsha, túsinde kórgenin óńinde áńgimege aınaldyrǵan.

– Mende áńgime jazyp ketemin degen oı bolmady. Jaı ǵana janyma em izdep júrdim. Áleýmettik jelige de sol sebepti qosyldym dep oılaımyn.

Alǵashqy kezde tús meniń jetekshim boldy. Túsimde áńgimege arqaý bolar oqıǵalardy kóre bastadym. Sodan soń tarqatyp jazýdy úırendim. Máselen, "Maımyl adam" degen shyǵarmamdy 18 jasymda túsimde kórgenmin. Bul shyǵarmanyń sıýjeti bylaı: temir qaqpaǵa qamalǵan qara maımyl kúıinedi, jylaıdy. Qamaýdan shyqqysy keledi. Oǵan janym ashyp, tordan shyǵarǵanymda, qara maımyl bostandyqtyń qadirin túsinbeıdi. Bul túsim 18 jastaǵy Torǵynǵa toqtaý bolǵan sııaqty. Qyzdar aıanyshty mahabbatty unatamyz ǵoı. Meniń ómirimde de osyndaı mahabbat bolýy kerek sekildi kórinetin. Adamnyń oıy 100 paıyz júzege asady. Biz neni qalasaq, neni kóp oılasaq, sol bizdiń ómirimizge enedi eken. Basynda áńgimelerim túske negizdeldi. Keıinnen qııaldyń jemisi men aınalamdaǵy adamdardy mysal ete jazyp otyrdym, – deıdi ol. 

Túsinde kórgenin áńgimesine arqaý etip júrgen jazýshy jazýshylyqqa kesh kelgenin bylaı eske alady: 

"Emshiler em izdep kelgenderge «arqasy bar» degendi jıi aıtady. Osy «arqa» degen nárse boıdaǵy daryn sekildi. Barlyq adam ózine tán talantpen dúnıege keledi. Ony jaryqqa shyǵarmasa, qıyndyqqa ushyraýy múmkin. Talant pen energııany durys jumsaı almaǵan adamdar syrqatqa ushyrap ne ishimdikke salynýy múmkin. Sol kezde adam ózin de, talantyn da taba alady, arqasy qysqany da qoıady. Meniń de janymdy aýyrtyp kelgen talantym sııaqty.

Talantty oıatam dep ózin asyra qamshylamaý kerek. Arqany keńge salyp, tynyshtyqta ózin tyńdasa, qalaýyn tabady. Bireýdiń qolynan tigin tigý kelse, biri bala tárbıesine jaqsy. Máselen, men 29 jasyma deıin jaza alatynymdy múldem bilgen joqpyn. Álde ishte tunshyqtyryp keldim be eken... О́z-ózime kóńilim tolmaıtyn. Aınalamdaǵy adamnyń bári menen zor jetistikke jetkendeı kórinetin. Al qazirgi kezde baıqasam, ózimdi tabýǵa jaı ǵana ýaqyt bólmeppin".

"Allany "dosymdaı" kóremin"

Jazýshy basyna túsken qıyndyqty Allanyń synaǵy dep qabyldaıdy. Alaıda "Alla synaqty jyǵý úshin emes, jeńý úshin berdi" dep esepteıdi.

– О́mirimniń keı kezeńinde Jaratýshyǵa ókpem boldy. Búkil álemnen de, Alladan da tumshalandym. О́te qıyn sezim. Ishińdegini bólise almaý – ońaı nárse emes. Sodan 10 jyldaı tuıyqtalyp kettim. Ashyq-jarqyn burynǵy Torǵyndy tappaı qaldym. Kúnderdiń kúninde em izdep emshige jolyqtym. Qap-qara kıingen. Qolyndaǵy shylymyn býdaqtatyp otyryp, «Torǵyn, sen Allaǵa bet buryp kórseń qalaı bolady?» dedi. Allaǵa jaqyndadym. Aldyńǵy suhbatymda «Men Qudaıdan qoryqpaımyn. Ony jaqsy kóremin» degen bir sóz aıtyp qaldym. Ákem olaı aıtýym durys emestigin eskertti. Alaıda Allanyń sheksiz meıirimdiligin bilgendikten qorqa almaımyn. Dosymdaı kóremin. Synaq kelse, jyǵý úshin emes, jeńý úshin bergenin jaqsy túsindim, – deıdi Torǵyn.

"Qorqynyshpen kúrespeımin"

Torǵyn 25 jasynda arbaǵa tańylǵan soń alǵashynda adamdar arasyna shyǵýǵa  júreksinip júripti. 

– О́mirimde qorqynysh jıi kezdesti. Keıbirin jeńe almaıtynmyn. Máselen, syrqatymdy alaıyq. Dári nemese em tolyq kómektespeıdi. Sondyqtan tek Allaǵa tapsyramyn. Rasynda 100 paıyz óz ómirińe sengen kezde jaǵdaı ózgere bastaıdy. Eń alǵash sahnada ózimdi arbada kórsetýim – TEDxSemey konferensııasy edi. Oǵan deıin tipti dostarymnyń aldyna shyǵýǵa qorqatynmyn. Arpalysyp kúresseń, energııańdy jaman jaqqa jumsap, jaqsylyqty kóre almaısyń. Sol sebepti men bárin taǵdyrǵa tabystaımyn, – dep eske aldy ol ómirde qorqynyshqa qarsy kelgen kezderin. 

Torǵynnyń sózinshe, áleýmettik jelide qyz-kelinshekter jıi keńes suraıdy eken.  Jazýshynyń olarǵa aıtar aqyly – kóp oılanbaý. 

– Oılaný jaqsy ǵoı. Degenmen kóp oılaný – bizdiń sorymyzǵa aınalýy múmkin. Eń bastysy, adam oıyn retteýi kerek. «О́mirim joqshylyqqa toly, bir retke keltire almadym» dep jylap jatady. Bárine aıtarym: sen ómirde nege jetkiń keledi, tek sony oılaýdy úırený kerek. О́z basymnan da ótti. Bizdi bireý músirkegenin qalap turamyz. Sonyń kesirinen aıanyshty kúıge túsetin jaǵdaıdy ózimizge tartamyz. Meniń áńgime jazǵandaǵy basty maqsatym – qyz-kelinshekterdi qurban kúıinen arashalaý edi, – deıdi Torǵyn. 

Oqyrmannyń pikiri: "Saqal" degen jazbańyzdy oqyǵanda ne kúlerimdi, ne kúrsinerimdi bilmeı qaldym"

Jazýshy Torǵyn Joldasbekqyzy bizdiń suraqtarymyzǵa onlaın jaýap berdi. Instagram-nyń tikeleı efırinde ótken suhbat barysynda oqyrmandar da suraq qoıǵan edi. Jazýshynyń áleýmettik jelidegi "Saqal" degen jazbasy jaıly bir oqyrman "oqyǵanda ne kúlerimdi, ne kúrsinerimdi bilmeı qaldym" degen oı aıtty. Torǵynnyń oqyrmanǵa bergen jaýaby tómendegideı:

"Sońǵy on shaqty kúnde jazǵanym ǵoı. Jer úıimizdi satpaq bolyp jarnamaǵa berdik. Úıdi jaldap turamyn dep bir jigit keldi. Kindigine deıin túsetin saqaly bar. Shalbarynyń balaǵy da qysqa eken. Halyq arasynda mundaı kıimdi adamdar din jolynan adasqan degen kózqaras qalyptasqan. Osy ustanym bizdi de aınalyp ótpedi. Ony jaqtyrmaı keri qaıtaryp jiberdik.

Kelesi kúni meniń úı izdeıtin kezegim keldi. Bir kisi úıin berýge kelisti. Alaıda múgedek arbasynda otyratynymdy bilgende kelisimnen bas tartty. Nege ekenin de aıtpady. Saqaldy kisige sebebin qalaı aıtpasaq, maǵan da sebebin túsindirmedi. Eshqandaı da ókpelemedim. Bireýdi synasań, meni de ózge adam synaıtynyn uǵyndym. Bálkim álgi saqaldy kisi asa meıirimdi shyǵar. Sol mezette meni qyzyqtyrǵan joq. Sebep: saqaly unamady.

Maǵan úı bermegen kisini meniń jazýshylyǵym, radıoda jumys isteıtinim qyzyqtyrmady. Ádemi, aqyldy ekenime de mán bermedi. Sebep: meniń arbada otyrýym. Osy sabaqty der kezinde túsinip, rızashylyqpen qabyl aldym. Kelesi úıdiń ıesi arbamdy kórdi de senim bildirdi. Jeńildik te jasady. Qandaı jaǵdaı bolmasyn, bizdi qoǵam túsinýi mindetti emes. Meniń arbamdy músirkedi dep qulap ketýim múmkin edi. Qulamadym. Ár adamnyń óz sabaǵy bar. «Adamnyń kúni adammen» degen osydan shyqsa kerek dep oılaımyn".

 

Suhbattasqan: Qundyzaı Ámirbekqyzy