Talǵat Temenovtyń Dáýren Abaevqa jaýaby: Nege osy partııalar tek saılaýdyń aldynda ǵana tiriledi?

Prezıdent Ákimshiligi jetekshisiniń orynbasary Abaev Dáýren myrzaǵa!
Qurmetti Dáýren Áskerbekuly!

Aldymen aıtarym, meniń Aıda Balaeva hanymǵa jazǵan hatyma oraı Sizdiń maǵan arnaǵan postyńyzdy oqydym. Rıza boldym. Qazaq tiliniń parqyna, qadirine, sózben sóılem órgen qabiletińizge kóńilim toldy. Ekinshiden bılikte otyrǵan Memleket qyzmetkeriniń tvorchestvo adamyna arnaǵan haty – bul úlken jaqsylyqtyń nyshany. Kóktemde kelgen alǵashqy qarlyǵashty kórgendeı qýanyp qaldym. Prezıdent ákimshiliginde isteý kez-kelgenniń qolynan kele bermeıdi. Oǵan kúsh-qaırat, jiger, bilim, shydamdylyq jáne Adaldyq kerek. Eń negizgisi – Úlken júrek kerek. Jáne osy qasıetter sizdiń boıyńyzda bar dep senem.

«Jany kúıgen – táńirisin qarǵaıdy» degendeı meniki janaıqaı bolatyn. Onda da «olardy qurtý kerek, joıý kerek» degendik emes. Kerisinshe, osyndaı kemshin tustardan arylsaq Qazaq Televıdenıesi ońalar degen úmitten týǵan.

Dáýren baýyrym!!! Siz de, men de osy Eldiń azamattarymyz. Siz Memlekettiń máselesin aıtsańyz, men qoǵamnyń joǵyn joqtaımyn. Jaqsy úrdis. Oıyma baıaǵyda osydan 25-30 jyl buryn qoǵam qaıratkeri jýrnalıst Kamal Smaılov pen jazýshy Sherhan Murtazanyń bir-birine jazǵan hattary túsedi. Ekeýi de búgin joq. Biraq sol eki aǵamnyń El úshin, qoǵam úshin kótergen máseleleri qandaı qundy, qandaı paıdaly bolatyn. Múmkin sol hattar keıbir sheneýnikterge unamaǵany da bolar. Alaıda bul hatpen syrlasý, oryssha aıtqanda «Epıstolıarnyı janr» búginde qurydy. Jáne osy dástúrdi jalǵastyrsaq ta odan eshkim zııan shekpes degen oıdamyn.

Men sol Abaıǵa arnasam da, Abaevqa arnasam da janyma jaqyn adamǵa arnaǵanym aıǵaq...

Qadirli Dáýren baýyrym!

«Oınaı berseń – bala bolasyń, oılaı berseń – dana bolasyń» degen maqaldy jaqsy bilesiz... Menińshe Bizde osy aıtqan ekinshi oılaný prosesi qazir órship turǵan sııaqty. Gamlettiń qoıǵan fılosofııalyq suraǵy «Byt ılı ne byt» qazir de qoǵamnan jaýap izdeıdi. Biz – osy – qandaı Memleket qurdyq? Qaıda baramyz? Bizdiń alǵan jolymyz – durys pa, burys pa? Bizdiń basty qundylyǵymyz ne? Nege bizdiń qoǵamda kedeıler kóp? Nege bizde ádiletsizdikter kórinip jatady? Nege jurttyń kóbi – kredıtke táýeldi? Osylaı máńgi bola ma? Álde biz de silkinip, ózge Elder sııaqty túrlenip, ózgerip, jańaryp, jasaryp – Álemdegi ekonomıkasy damyǵan, ǵylymy – bilimi, mádenıeti, órkenıeti órkendegen Uly kóshtiń sońynda qalmasaq eken degen tilek qana. Osy turǵyda О́zińizge aıtar oılarym bar.

Ol ekeýimiz de kótergen problema – ıdeologııa. Men ıdeologııa joq desem, Siz – bar deısiz. Jón sóz. Bar. Biraq osy ıdeologııa dildaldalap tórt aıaqtap áreń tur. Iá, mende emosııa jeterlik. Tvorchestvoda emosııa aldyńǵy qatarda bolady. Alaıda aıtaıyn. Meniń uǵymymda ıdeologııa degen Eliń úshin, jeriń úshin, tiliń úshin, Mádenıet úshin, qoǵamdaǵy árbir keleńsizdik úshin – jankeshtilik. Ideologııa eshqashan materıaldyq qundylyqtardan turmaıdy. Iаǵnı bul Otan úshin otqa tús – «kúımeısiń» degen Baýkeńniń kredosy. Nazym Hıkmet aıtqandaı «Men janbasam lapyldap, sen janbasań lapyldap, ol janbasa lapyldap, kim janady lapyldap?» degen qaǵıda. Bizge qazir osyndaı Lapyldap janatyn Azamattar kerek.

Iá, ıdeologııanyń minberi «onyń fýndamenti – negizi árıne partııalar. Al, bizde she? Bar ma? Bar... Biraq, olardyń sany bar da, sapasy joq. Barlyq partııanyń programmalary bir-birinen aýmaıdy. Pashadaǵy pisirgen qyzyldy-jasyldy jumyrtqadaı. Biraq ashsań ishi birdeı. Keıbir partııanyń kósemderin, ıaǵnı lıderlerin kórseń tań qalasyń. Bireýi – komık, bireýi – tragık, bireý – romantık artıster sekildi. Ony ózińiz de bilip otyrǵan bolarsyz. Esime Iýlıı Raızmannyń «Kommýnıst» degen fılmi túsedi. Ýrbanskıı oınaıdy. Netken jankeshti geroı. Fılmniń sońynda kórermen jylap otyrady. Mine, ıdeologııa degen osy. Men Kommýnıstik ıdeologııany joqtap otyrǵam joq. Men ıdeologııanyń Memlekettik turǵyda qalaı sheshilgenin meńzep otyrmyn. Bizge qazir, ıaǵnı partııalarǵa jańa tynys, jańa dem, jańa serpin kerek. Túptep kelgende Prezıdenttiń alǵa qoıǵan josparyn iske asyratyn – janashyr saıası uıym qajet. Ol – «Nur Otan» bola ma, «Aýyl» bola ma, Kommýnıster bola ma bilmeımin. Biletinim bizge qazir Eli úshin bas qatyratyn Ulandar qajet. Bylaı qarasań – Sol partııalardaǵy» azamattardyń basym kóbi jas, jigerli sııaqty. Alaıda sol jigitterdi keshke kafe, sportzalda – qala berdi toılarda kóziń shalyp qalady. Meniń olarǵa kafege, toıǵa nege barasyń degenim emes... Olar da adam, jas barsyn... Biraq byltyr bir úıden 5 sábı ýlanyp ólgende olar nege sonda júrmedi dep qynjylam.

Aınalaıyn, Dáýren baýyrym! Menińshe, Elge, Halyqqa qyzmet ýaqytpen ólshenbeýi kerek. Otanǵa degen mahabbat adamnyń qanynda, janynda bolýy tıis. Taǵy da, «Táke, jaqsylyqty kórmeıdi ekensiz?» deýińiz múmkin... Nege? Kórem. Oqımyn. О́tken joly «Maqtaraldy sý alyp, el dúrbeleńge túskende, kómekke kelgenderdiń ishinde «Nur Otan da» boldy. Rahmet! Rıza boldym.

Birneshe mıllıondy halyqqa kómekke berdi. Alǵysyn aldy. Byltyr Arystaǵy jarylysta da solaı bolǵan. «Kórmes túıeni de kórmes» degendeı men kórmeıdi emes-kórem. Biraq, bul jetkiliksiz. «Táp-táýir-aq án edi – pushyq aıtyp qor qyldy» degendeı Partııa qurý jaqsy ıdeıa. Ol Memlekettiń de qoǵamnyń da damýyna zor áser etetin, katalızator. Biraq, meniń oıym osy partııalar nege kóbinde únsiz deımin? Nege osy uıymdar tek saılaýdyń aldynda ǵana tiriledi? Nege osy jigitter basqa kezde typ-tynysh júr? Nege olar aýyl máselesinen bastap kedeıshilik taqyrybyna deıingi salalarǵa tis jarmaıdy? Qandaı partııa bolmasyn onyń Lıderi – bir-aq adam, jalǵyz. Alaıda, onyń isin, ıdeıasyn, oıyn halyqqa jetkizetinder solar emes pe? Partııa tek sahnadaǵy aıtysta ǵana emes, ómirdegi tartysta da Elmen birge bolý kerek dep oılaımyn. Men eshkimdi kinálaǵym kelmeıdi. Men tek «Shirkin-aı, sondaı bolsa eken ǵoı» dep oılaıtyn janmyn. Iá jáne sizde dál mendeı oılaıdy dep úmittenem. Sebebi ekeýmiz de osy eldiń ulymyz... Bireýimiz bılikte, bireýimiz ómirde, bireýimiz saıasatta, bireýimiz ónerde. Joldarymyz basqa da, maqsat-múddemiz bir. Ol – ózińiz aıtqan – Táýelsiz Qazaqstannyń Kók týynyń qaı salada bolmasyn bıik bolýy. Jáı ǵana kóterilmeı – ekonomıkasy myqty, ǵylym-bilimge sýsyndaǵan, adamgershilikpen órnektelip, mádenıetpen árlengen, bizge Tý kerek. Jáne buǵan jiger men qaırat, aqyl men júrek kerek. Jáne osyndaı jastar bizde bar dep senem...

Teatrda monolog degen uǵym bar. Ol tek ishki oı. Meniki de sol monolog qana. Mundaı monolog kez-kelgenniń ishinde júr. Al, bizdiń qoǵam da teatr syndy. Sondyqtan bizge dál qazir monolog emes – dıalog kerek. Sonda ómir teatrynyń da, qoǵam teatrynyń da tek jaqsaratynyna senimim mol.

P.S: Siz maǵan «pýlt» týraly jaqsy aıttyńyz. Durys delik. Biraq meniki qoldaǵy pýlt – joldaǵy pýlt bolmasa eken, sol pýlt sanada, júrekte, tárbıede bolsa eken deımin. Jáne sol pýltti basarda, ózim súıetin, asyǵa tosatyn bizdiń kanaldarda ulttyq sanany qozǵaıtyn, júrekti terbeıtin, tárbıeli dúnıe bolsa eken degen tilek bolatyn. Sonda – Nur ústine nur bolmaı ma?

Qurmetpen Talǵat Temenov.

Taǵy oqyńyz:

♦ Dáýren Abaev: Aǵaǵa bazyna nemese tól televıdenıemiz týraly ózgeshe oı