Búgin Raqymjan Qoshqarbaevtyń Reıhstagqa tý tikken kúni

Surapyl soǵys jyldarynda Reıhstagqa jeńis týyn tikken Raqymjan Qoshqarbaevtyń erligi kóp jyldar boıy elenbeı kelgeni, tek táýelsizdik alǵannan keıin ǵana Qazaqstannyń Halyq qaharmany ataǵy berilgeni málim. Batyrdyń erligi jyldar boıy resmı Máskeý tarapynan kópe-kórneý eskerilmedi.

О́zge ult ókili bolǵandyqtan kemsitýshilikke ushyrap, erligi joqqa shyǵarylyp keldi. Áıtse de Raqymjan Qoshqarbaevtyń dos-jarandary, maıdandas baýyrlary men tilegi bir zamandastary 30 sáýirdi onyń taǵdyryndaǵy eń erekshe kún dep eseptep, oǵan qońyraý shala quttyqtap, tipti ekinshi ret dúnıege kelgen kúni retinde atap ótýdi birazǵa deıin dástúrge aınaldyrsa kerek. О́ıtkeni bul kún – Qoshqarbaevtyń Reıhstagqa tý tikken kúni bolatyn.

Raqymjan Qoshqarbaev Aqmola oblysynyń Selınograd aýdanynda týǵan. 1942 jyly áskerge alynǵan. Derekterge qaraǵanda, 1944 jyly qazan aıynan bastap 1-Belarýs maıdanyndaǵy Idrısk atqyshtar dıvızııasy quramynda 150-shi vzvod basqaryp, Polsha jáne Germanııa jerlerindegi urystarǵa qatysqan. 1945 jyly 30 sáýirde leıtenant Raqymjan Qoshqarbaev jaýynger Grıgorıı Býlatov ekeýi Sovet áskeri arasynan Berlındegi Reıhstagqa birinshi bolyp Jeńis týyn tikti.

Aıta keterligi, qazaq batyrynyń osynaý erligin alǵash bolyp álemge áıgilegen memleket qaıratkeri, jazýshy Kákimjan Qazybaev edi. Ol Baýyrjan Momyshulynyń tapsyrmasy boıynsha Raqymjan Qoshqarbaevtyń erligi laıyqty baǵasyn alýy úshin kóp eńbektenip, kóp izdendi. Qazaq jaýyngeriniń dál sol sáttegi áreketin dáleldeıtin júzden astam qujatty taýyp, kóterip, sheteldik basylymdarda da jarııalanýyna túrtki boldy. Baýkeńniń osy tapsyrmasy týraly jazýshy óziniń «Naızaǵaıdaı jarqyldap» atty kitabynda bylaı dep eske alady:

« – Men seni nege shaqyrdym?-dedi.

– Bilmedim, Báýke!

– Bilmeseń, jańa osynda maǵan sálem bere bir jigit keldi. Aty – Rahymjan. Famılııasy qoshqar ma, isek pe, azban ba, áıteýir qoıdyń bir túri, ony óziń anyqtap alǵaısyń. Mine, sol jigit... Mine, sol jigit Reıhstagqa tý tikken. Ponımaesh?! Sen uǵyp tursyń ba, óziń?-dedi.

– Uǵyp turmyn, Báýke!

– О́tirik aıtasyń! Uqsańdar, nege jazbaısyńdar? Soǵys bitkeli on úsh jyl. Ana Rahymjandy kórmeı júrgen neǵylǵan jýrnalıssińder?! Jýrnalıstke dıplom emes, sezim, júrek, kórgish kóz kerek. Joq, sol senderde joq. Znaesh, ty kto takoı Rahymjan? Men de ony búgin birinshi ret kórdim. Bilesiń be, kimniń sálem bere kelgenin? Eto ıstorıcheskıı chelovek! Men de soǵysqa qatystym. Dıvızııany basqardym. Moskva túbindegi shaıqasty kórdim. Tórt jyl boıǵy surapyl soǵystyń nebir sumdyq qııametteri kóz aldymda. Biraq Berlındi alardaǵy, Reıhstagqa tý tigerdegi qyrǵyn – ol naǵyz joıqyn qyrǵyn! Kak voın, kak komandır ıa predstavlıaıý chto eto takoe, eto bylo neveroıatno! Rahymjan sol tozaqtyń ishinde bolǵan, sol tozaqtan aman shyqqan! Jeńis jalaýyn tikken. Kim úshin?! Myna seni men men úshin! Búgingi sholjań qaǵyp tiri júrgenderdiń baqyty úshin! Sol bir tozaqta onyń óziniń tiri qalýy ̶ eto chýdo! Jeńis degen baqyt ̶ sol anaý Rahymjan, Rahymjandar! Sen ony tap!».

Kákimjan Qazybaev batyr Baýkeniń tapsyrmasyn buljyrtpaı, tipti artyǵymen oryndady. Áıtse de sol dáýirdiń solaqaı saıasaty, sovettik rejımniń ózimshildigi Raqymjan Qoshqarbaevtyń qaharmandyǵyn moıyndaýǵa miz baqpaǵan edi.

Tek Táýelsizdik alǵannan keıin, 1999 jyly mamyrdyń 7-sinde Prezıdent N. Nazarbaevtyń Jarlyǵy boıynsha Raqymjan Qoshqarbaevqa Halyq Qaharmany ataǵy beriledi.

Eske sala ketsek, Reseıdiń Áskerı tarıh ınstıtýty 1-i Belarýs maıdanyndaǵy 150-i atqyshtar dıvızııasynyń leıtenanty Raqymjan Qoshqarbaevtyń jáne Grıgorıı Býlatovtyń 1945 jyldyń 30 sáýirinde Reıhstagqa tý tikkeni týraly tarıhı oqıǵany 2007 jyldyń 7 mamyrynda resmı túrde rastady.