"Prezıdenttik qoldaý". Tótenshe jaǵdaı kezinde memleket óz azamattaryna qandaı qoldaý kórsetip jatyr

Tosynnan kelgen indet búkil álem jurtshylyǵyn ábigerge salǵanyn kúndelikti buqaralyq aqparat quraldarynan oqyp, kórip otyrmyz. Kez kelgen eldiń bıligi de osynaý qıyn-qystaý sátte indettiń halyq arasynda dendep taralmaýyna, naýqasqa shaldyqqandardy emdeýge baryn salýmen qatar azamattarynyń ál-aýqaty turalap qalmaýy úshin de tyrysyp baǵyp jatqan jaıy bar. Olardyń qatarynda Qazaqstan da bar. Indet ýshyǵa bastaǵan sátten-aq el bıligi naqty sharalardy qolǵa alyp, azamattarynyń turmys jaǵdaıynyń tómendep ketpeýi úshin baryn salýda. Ony bireý biler, bireý bilmes. Sondyqtan oqyrman nazaryna memleket tarapynan kórsetilip jatqan naqty qoldaý sharalaryna sholýdy taǵy bir márte usynbaqpyz.

42 500 teńge

Koronavırýs indetiniń alǵashqy deregi tirkelgennen keıin-aq shaǵyn jáne orta bıznes qıyndyqqa tap boldy. Halyqqa qyzmet kórsetetin ashanalar, dámhanalar men meıramhanalar, shashtarazdar, bazarlar, gúl satatyn dúkender, kólik jýý oryndary, iri bazarlar jabyldy. Onda jumys isteıtin adamdar kúndelikti tabysynan qaǵyldy. «Eki qolǵa bir kúrek» dep nápaqa taýyp júrgender de karantın rejıminiń jarııalanýyna baılanysty úıinen shyǵa almaı, kúndelikti kirisinen aıyryldy. Mine, osyndaı qıyn sátte, 23 naýryz kúni Tótenshe jaǵdaı jónindegi memlekettik komıssııanyń otyrysyn ótkizgen Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev alǵash ret tabys kózinen aıyrylǵan qazaqstandyqtarǵa aı saıyn 1 aılyq eń tómengi jalaqy, ıaǵnı, 42 500 teńge kóleminde áleýmettik tólem tóleı bastaýdy tapsyrǵan edi. Ol kezde mundaı kómekke keminde 1,5 mıllıon adam ilinetini aıtylǵan bolatyn. Alaıda qazirdiń ózinde mundaı kómekti 4 mıllıonǵa jýyq azamat alyp úlgerdi. Aldaǵy ýaqytta olardyń qatary arta túsýi de múmkin. Sebebi, búgingi kúnniń ózinde 3 mıllıonnan astam adamǵa áleýmettik tólem tóleýden bas tartylǵany belgili. Iá, olardyń arasynda jumys istep júrse de ótinish bergender, shetelge turǵylyqty turý úshin túpkilikti kóship ketken ne bolmasa ómirden ozǵan adamdar atynan berilgen ótinishter de bar. Biraq olardyń sany kóp dep te aıta almaımyz. Al 42 500 teńge mólsherindegi áleýmettik tólem alýshylardyń qatary taǵy 1 mıllıonǵa jýyq azamatqa kóbeıedi deýge tolyq negiz bar sııaqty. О́ıtkeni, búgin Ortalyq kommýnıkasııalar qyzmetinde dál osy máselege baılanysty jetinshi ret brıfıng berýge májbúr bolǵan Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Birjan Nurymbetovtiń dereginshe, áleýmettik tólemge ótinish bergen 160 myń azamat jeke sáıkestendirý nómirin, 800 myń adam banktegi esepshotyn qate jibergeni belgili bolyp otyr.

Jalpy, bastapqyda 42 500 teńge mólsherindegi áleýmettik tólemdi tótenshe jaǵdaı rejıminiń engizilýine baılanysty tabysynan aıyrylǵan adamdarǵa ǵana berilýi tıis bolatyn. Naqty aıtqanda, rejımniń engizilýine baılanysty jumys berýshisi aqysyz demalysqa jibergender ǵana alýy tıis edi. Biraq Qazaqstan Prezıdenti bul tizimdi keńeıtip, oǵan resmı jáne beıresmı jumys istegender de qosylyp otyr. Sondyqtan da bıliktiń bastapqy sáttegi jarııa etken áleýmettik tólem ala alatyn 1,5 mln. adamnyń eselep kóbeıip otyrǵany túsinikti. Osydan-aq memlekettiń óz azamattaryn qıyn jaǵdaıda qaldyrmaıtynyn baıqaýǵa bolady.

Degenmen, sońǵy ýaqytta áleýmettik jelilerde, keıbir aqparat quraldarynyń betterinde zańsyz 42 500 teńge alǵandardyń qylmystyq jazaǵa tartylatyny týraly áńgilemeler taraı bastaǵany belgili. Osy sýyt aqparat taraǵannan keıin-aq tólemdi alyp alǵan adamdardyń kóńili kúpti bolǵany da jasyryn emes. Tipti, mundaı tólemdi alýǵa quqyly bolsa da, ony qaıta memleketke qaıtarýǵa tyrysqandar da bar. Máseleniń birden betin ashyp alaıyq, mundaı tólemge jumys berýshisi aqysyz demalysqa jibermegen, ıaǵnı kúndelikti jumysyna baryp, aılyǵyn ýaqytynda alyp júrgender úmitti bola almaıdy. Biraq mundaı azamattardyń birazy ótinish berip qoıǵan syńaıly. Eger osy sanattaǵy azamattar áleýmettik tólem alyp úlgerse, onda ony qaıtarǵany jón. Sebebi 42 500 teńge Memlekettik saqtandyrý qorynan tólenedi. Al qor munan bólek zeınetaqylar men járdemaqylardy, 1 jasqa deıingi bala kútimine qatysty beriletin járdemaqylardy tólep keledi. Iаǵnı ár tólengen tıynǵa jaýap beredi. Sondyqtan qor jumys ornyn aqysyz demalysqa jibermese de, áleýmettik tólem alǵandardan qarajatty qaıtarýdy talap etýi zańdy. Al jeke tulǵalar, jeke kásipkerler, óz betinshe resmı ne beıresmı jumys istep júrgender esepshotyna túsken qarajatty ýaıymdamaı-aq qajetine jarata alady.

Zeınetaqy men járdemaqy ındeksasııalandy

31 naýryzda respýblıkalyq telearnalardyń efırinen elimizdegi tótenshe jaǵdaıǵa jáne memlekettiń daǵdarysqa qarsy is-sharalaryna baılanysty málimdeme jasaǵan Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev ınflıasııanyń artýyna baılanysty zeınetaqy, memlekettik járdemaqy jáne ataýly áleýmettik kómek mólsherin 10 paıyzǵa ındeksasııalaýdy tapsyrǵanyn, osyǵan oraı, atalǵan sanattaǵy azamattardyń tabysyn arttyrý úshin memleket tarapynan 200 mıllıard teńgeden astam qarajat bólinetinin aıtqan edi. Memleket basshysynyń osy tapsyrmasyna sáıkes, Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi zeınetaqylar men memlekettik járdemaqylardy jyldyq turǵyda 10 paıyzǵa ındeksasııalaýdy júrgizdi. Osylaısha 2020 jyldyń 1 sáýirinen bastap zeınetaqynyń eń tómengi mólsheri 40 441 teńgeni quraıtyn boldy. Degenmen, el azamattary kóterilgen zeınetaqy men járdemaqyny alyp úlgergen joq. Sebebi, Memleket basshysy tapsyrma bergen kezde azamattarǵa sáýirdiń aqshasy túsip qoıǵan bolatyn. Endi olar ústeme aqshalaryn mamyrdyń tólemderimen qosyp birge alady.

Indetpen kúrestiń alǵy shebindegi dárigerge qandaı qoldaý bar

Memlekettiń áleýeti synalar sátte áleýmetine jan-jaqty qoldaý kórsetýi óte oryndy. Al indetpen kúrestiń aldyńǵy shepte júrgen dárigerlerdiń jaǵdaıy ne bolmaq? Muny da memleket qaperden shyǵarǵan emes. Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev dárigerlerdi qoldaýdyń arnaıy toptamasy jaıynda sóz qozǵaǵannan kóp ótpeı-aq Úkimet arnaıy sheshim qabyldady. Oǵan sáıkes, medısına qyzmetkerleri jumysynyń qaýiptiligine qaraı 3 topqa bólingen. Birinshi top – reanımasııa bólimderimen qosa alǵanda juqpaly aýrýlar stansıonarlarynyń dárigerleri, orta jáne kishi medısına qyzmetkerleri. Olardyń jalaqysyna ústemaqy aıyna 850 myń teńgeni quraıdy. Iаǵnı ortasha aılyǵyn qosqanda, olar aıyna shamamen 1 mln. teńgeniń ústinde alady. Ekinshi top – provızorlyq stasıonar men jedel járdem qyzmetteriniń dárigerleri, orta jáne kishi medısına qyzmetkerleri. Olardyń ústemaqysy aıyna 425 myń teńge bolady. Ortasha aılyǵyn qosqanda olar aıyna shamamen 600 myń teńge alady. Úshinshi topqa karantındik stasıonar dárigerleri, orta jáne kishi medısına qyzmetkerleri, sanıtarlyq dárigerler, jedel járdem júrgizýshileri jáne taǵy basqalary kiredi. Olar aıyna 212 myń teńge ústemaqyny qosqanda, shamamen 380 myń teńge alady.

Medısına qyzmetkerleriniń densaýlyǵy men ómirin saqtandyrý máselesi de pysyqtalǵan. Olar aýyryp qalǵan jaǵdaıda 2 mıllıon teńge mólsherinde saqtandyrý tólemi beriledi. Qudaı saqtasyn, biraq eger medısınalyq qyzmetker qaıtys bolǵan jaǵdaıda 10 mıllıon teńge mólsherinde tólemaqy beriledi. О́kinishke oraı, qazirgi ýaqytta 100-den astam medısına qyzmetkeriniń qaýipti indetti juqtyryp alǵany belgili bolyp tur.

Kommýnaldyq qyzmetterdi tóleýge 15 myń teńge

Qazir Qazaqstannyń barlyq qalasy karantınge jabylǵan. Aı saıyn tabystan qaǵylǵan otbasylardyń legi de qalyń. Joǵaryda olarǵa memleket tarapynan 42 500 teńge áleýmettik tólemniń beriletindigin aıttyq. Munan bólek te memleket tarapynan beriletin taǵy bir kómek bar. Ol – kommýnaldyq tólemderge aı saıyn tólenetin 15 myń teńge. Biraq bul tólem de barlyq azamatqa birdeı berilmeıdi. Endeshe, mundaı kómekti kim ala alady?

QR Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń málimetinshe, karantın engizilgen óńirlerde ákimdikter tutynýshylardyń derbes (abonenttik) shottaryna 2 aı boıy 15 myń teńgeden aýdaryp otyrady. Memlekettik organdardyń usynysy negizinde tólem alýshylardyń kelesi sanattary aıqyndalǵan. Olar: 1, 2, 3 top múgedekteri; múgedek balalardy tárbıelep otyrǵan otbasylar; kópbalaly otbasylar; UOS múgedekteri men qatysýshylary, UOS múgedekteri men qatysýshylaryna teńestirilgen tulǵalar; memlekettik nemese qoǵamdyq mindetterin, áskerı qyzmetin oryndaý barysynda, ǵarysh keńistigine ushýǵa daıyndyq barysynda nemese ushý kezinde, adam ómirin qutqarý jáne quqyq tártibin saqtaý kezinde qaza tapqan tulǵalardyń otbasylary; tómen jáne odan az zeınetaqy alatyn zeınetkerler; ataýly áleýmettik kómek alatyn azamattar, onyń ishinde jalǵyzbasty zeınetkerler.

Atalǵan sanatqa kiretin azamattar tólemdi alý úshin aqparattyq júıeler nemese call-ortalyqtar arqyly jeke sáıkestindirý nómirin, áleýmettik dárejesin jáne derbes shot derekterin kórsete otyryp, ákimdikke ótinim berýi kerek. Ákimdik usynylǵan derekterdi tekserip, málimetter ras bolǵan jaǵdaıda kommýnaldyq qyzmetter tutynýshysynyń derbes (abonenttik) shotyna qarjy aýdaratyn bolady.

Azyq-túlik sebeti nemese 4 AEK

Dál qazirgi jaǵdaıda turmystyq qıyndyqqa tap bolǵan azamattarǵa beriletin kómektiń taǵy bir túri bar. Ol - azyq-túlik jıyntyǵy. Jalpy elimizde tótenshe jaǵdaı jarııalanǵanǵa deıin bıýdjet qarajaty esebinen azyq-túlik sebeti bastapqyda 460 myń adamǵa berilgen edi. Degenmen, 31 naýryzda Prezıdent ony keńeıtýdi tapsyrdy jáne respýblıkalyq bıýdjetti sońǵy naqtylaý barysynda qosymsha qarajat qarastyryldy. Búginde mundaı kómek alatyn adamdardyń sany 1,243 mıllıonǵa jetip otyr. Iаǵnı, kóp balaly otbasylardy, barlyq toptaǵy jáne jastaǵy múgedekterdi qosa alǵanda, ataýly áleýmettik kómek alatyn az qamtylǵan azamattar, múgedek balanyń kútimimen otyrǵan ata-analar, sonymen qatar jumyspen qamtý organdarynda jumyssyz retinde resmı tirkelgen tulǵalar osy kómekti alyp jatyr. Olarǵa barlyq óńirde azyq-túlik jıyntyǵy nemese azyq-túlik jıyntyǵyna arnalǵan qarajat túrinde (4 aılyq eseptik kórsetkish kóleminde) berilip jatyr.

Munan bólek, «Biz birgemiz» qory, elimizdiń patrıottary da ómirlik qıyndyqqa dýshar bolǵan otbasylarǵa qoldarynan kelgenshe kómek kórsetip jatqany belgili. Máselen, elordanyń ózinde az qamtylǵan otbasylarǵa qoldaý kórsetýge baǵyttalǵan aksııanyń alǵashqy kezeńinde 5 myń otbasyǵa qoldaý jasaldy. Qazirgi ýaqytta aksııanyń ekinshi kezeńi bastalǵan. Onyń aıasynda 6 myń adamdy azyq-túlik sebetimen qamtamasyz etý josparlanǵan. Bir otbasyna beriletin mundaı bir sebetke 5 keli qant pen kúrish, 2,5 keli pechene, 1 keli un, 5 keli maı men makaron ónimi, sonymen qatar 50 medısınalyq maska kiredi.

Shaǵyn orta bıznes pen dıqanǵa qoldaý

23 naýryzda Tótenshe jaǵdaı jónindegi memlekettik komıssııanyń otyrysyn ótkizgen Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev kásipkerlikti qorǵaýǵa basa nazar aýdartqan bolatyn.

«Qazirgi kúrdeli jaǵdaıdan zardap shekken shaǵyn jáne orta kásipkerliktiń barlyq nesıeleri boıynsha negizgi qaryzdary men syıaqylaryn tóleýdi toqtata turý – olardy naqty qoldaý mehanızmderiniń biri. Iskerlik belsendilikti salyq turǵysynan yntalandyrý jáne baǵanyń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý úshin keshendi sharalar ázirleýdi, shaǵyn jáne orta kásipkerlikti barlyq salyq jáne mindetti tólemderden 3 aı merzimge bosatýdy tapsyramyn. Osy kezeńde olarǵa aıyppuldar men ósimpul júrmeýi kerek», – degen edi Memleket basshysy.

Sonymen qatar Qazaqstan Prezıdenti kóktemgi egis naýqanyn ýaqytynda jáne sapaly atqarý qajettigine de nazar aýdartqan bolatyn. Bul rette sharýashylyqtardy pestısıdter men tyńaıtqyshtar, sapaly tuqymdar jáne janar-jaǵar maı satyp alýmen qamtamasyz etý kerek. Osyǵan oraı kóktemgi egis jumystaryn qarjylandyrý kólemi 3 esege jýyq, ıaǵnı, 170 mıllıard teńgege deıin arttyryldy.

«Jańa tyıymdarǵa, kvotalarǵa baılanysty aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirýshilerdiń suraqtary kóp. Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi olarǵa jedel jaýap berýi kerek. Biryńǵaı call-ortalyq qajet. Kóktemgi egis jumystaryn qoldaýǵa bólingen qarajatty tıisti jerlerge ýaqytynda jetkizý kerek», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, 2020 jylǵy kóktemgi egis jumystaryn júrgizý úshin dızel otynynyń usynylatyn baǵasy 1 tonnasy úshin 194 myń teńgeden (161 teńge/lıtr) 1 tonnasy úshin 174 myń teńgege (144 teńge/lıtr) (QQS qosa alǵanda) (FCA-tıeý stansııasy sharttarynda) deıin 1 sáýirden bastap tómendetildi. Sáýirde jetkizýdi, saqtaýdy jáne operatordyń marjasyn eskere otyryp, baǵa 1 lıtr úshin 165 teńgeni qurady.

Qoryta aıtqanda, búgingi kúni karantın rejımine baılanysty tabyssyz qalǵan azamattar, indetpen kúresýge jumyldyrylǵan dárigerler, shaǵyn jáne orta bıznes ókilderi, qaýyrt jumysy bastalatyn dıqanshylar da memleket qamqorlyǵynan tys qalyp otyrǵan joq. Birligi bekem eldiń bolashaǵy jarqyn! Biz birge bolsaq, barlyq qıyndyqtardy eńsere alamyz.