Qytaıdyń tanymal saıty: Qazaqstandy Qytaıǵa qashan qosamyz?

Qytaıdyń iri aqparattyq resýrstary Sohu.com saıty men WeChat jańalyqtary "Qazaqstan Qytaıdyń terrıtorııasy bolǵan, endi ony qashan qaıtaryp alamyz" degen mazmunda aqparat taratty.

"Qazaqstan buryn-sońdy Qytaı aýmaǵynyń bir bóligi bolǵan. Sın áýleti kezinde Qazaqstan vassaldyq memleketke kirdi. Ol kezde Qazaqstan úsh handyqqa bólinip, olardyń ekeýi Sın ımperııasynyń baqylaýynda boldy. Qytaıdyń Qazaqstandy kezeń-kezeńmen qalaı jaýlap alǵanyna jáne qalaı kezeń-kezeńmen aıyrylyp qalǵanyna nazar aýdaraıyq. Altyn Ordanyń kezeńinde (shamamen XV ǵasyr) О́zbek handyǵy degen memleket bolǵan, onyń aýmaǵy úlken edi. Ishki janjaldardyń saldarynan qaǵanattyń halqy qashyp, hannan ketip, "Qazaq" dep atalatyn jańa ultqa aınaldy.

Keıinirek Qazaqstan aýmaǵy Altyn Ordadan bólindi. Birtindep bul qashqyn adamdar jańa násil quryp, el qurdy. XVI ǵasyrda bul el úsh kishkene memleketke bólindi, olardyń barlyǵy "Júz" dep ataldy. XVII ǵasyrda Orta Azııada qýatty rejım kóshpendiler, Jońǵar handyǵy paıda boldy. Keıinnen Uly júz ben Kishi júz Reseıge, al Orta júz Jońǵar handyǵyna tıesili boldy. "

1757 jyly Jońǵar handyǵy joıyldy. Sóıtip, Uly júz, Kishi júz jáne Kishi júz Sın ımperııasynyń quramyna kirdi. Sın dınastııasymen bolǵan uzaq soǵysta jońǵar tym kóp qyrylyp jáne oba tarap, Balqash kóliniń mańynda birtindep joıylyp ketti. Al qazaqtar birtindep Sın ımperııasynyń terrıtorııasyna kirdi.

Al, Qazaqstan Qytaı terrıtorııasyn qalaı shyǵyp ketti? HIH ǵasyrdyń apıyn soǵysynan keıin Sın ımperııasy álsireı bastady. Reseı Sın ımperııasynyń jerin ıemdenýge múmkindik aldy, sóıtip Qazaqstan Reseıge qosyldy. Birneshe ret teń emes aýmaqtyq bólinisterden keıin Qytaı birden Qazaqstannan aıyryldy!".

Osylaı dep jazǵan Qytaıdyń jetekshi basylymdary maqala sońyn Qytaıdyń Qazaqstanǵa quıǵan ınvestısııasyn atap ótti.

"Qazirgi ýaqytta Qytaıdyń Qazaqstanǵa kórsetken kómegi óte úlken. Qazaqstanǵa salynǵan ınvestısııa 23 mlrd AQSh dollarynan asady. Temir jol sııaqty mańyzdy salalarda, kóptegen iri jobalyq qurylystarda Qazaqstanǵa kómek berip, Qazaqstanǵa úlken qarajat saldy" delingen saıtta.

Maqalada Qazaqstandaǵy qytaılar jaıynda da jazylǵan. Biraq naqty aqparatty qaıdan alǵany aıtylmaıdy.

"Bir kezderi statıstıka boıynsha Qazaqstandaǵy qytaılardyń sany 400 000-ǵa jýyq boldy. Bul etnıkalyq qytaılar Qazaqstandaǵy túrli salalarda belsendi. Sonymen qatar, Qazaqstandaǵy shaǵyn qalalarda aýyl turǵyndary Lı Baıdyń (Tań dınastııasy kezindegi qytaı aqyny) urpaqtary ekenderin alǵa tartty. Al keıbir adamdar ózderin Han (qytaı) ultynyń urpaqtary dep aıtady. Olar óz jerlerin Qytaıǵa qaıtarýǵa úmittenetinderin aıtty" dep jazylǵan.