Qajygeldın: Bıliktegiler indet bastalǵannan pıar jasap keledi (vıdeo)

Polıton ıýtýb-jobasynda jýrnalıst Sergeı Dývanov pen Qazaqstannyń burynǵy premer-mınıstri Ákejan Qajygeldınniń suhbaty jarııalandy. Saıasatker koronavırýs indeti eldiń saıası-ekonomıkalyq jaǵdaıyna áseri týraly aıtty. 

Ol eń birinshi barsha qazaqstandyqtardy dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy usynǵan qaýipsizdik sharalaryn saqtap, úıde otyrýǵa shaqyrady. Karantın ýaqytynda balalardy eshqaıda jibermeı, qatań qadaǵalaý qajettigin atap ótti.

– Men túsinemin, bizdiń mentalıtette ata-ájeler balalaryn, nemerelerin kórgisi keledi. Biraq ata-analarǵa balalardy eshqaıda aparmańyzdar, balabaqshaǵa da jibermeı karantın sharalaryn saqtańyzdar degim keledi. Meniń halyqqa aıtarym, qazir sizder bılikke ótinish aıtpańyzdar, kerisinshe kez kelgen másele boıynsha talap qoıyńyzdar. Sizder ótinishti jasap boldyńyzdar, endi talap etetin ýaqyt keldi. Sebebi qazirgi tańda bizdiń bılik synalý ústinde. Bıliktiń qanshalyqty myqty ekenin tekseretin ýaqyt keldi. Bizde qazir eki másele bar: birinshisi – ekonomıkalyq krızıs bolsa, ekinshisi – Covid19 epıdemııasy. Biz qazirgi tańda Nazarbaev jyldar boıy quryp kelgen bılik ınstıtýttarynyń qanshalyqty álsiz ekenin kórip turmyz. Bılik qazirgi máselelermen kúrese almaı jatyr, – dedi Ákejan Qajygeldın.

Onyń aıtýynsha, bul sońǵy 300 jyldyqtaǵy 6-shy pandemııa. Aldyńǵy pandemııalarǵa qaraǵanda úlken jáne bir ǵana kontınentpen shektelip jatqan joq. 

–  Al endi karantın bitken soń ne bolady? Máselen Ońtústik Koreıa men Qytaıdy aıtar bolsam, olar sol baıaǵy jumysyna bara beredi. Olarda joǵary deńgeıdegi zaýyttary, tehnologııalary bar. Al biz ne isteımiz? Qazaqstandyqtar osy ýaqytqa deıin talaı nárseni joǵaltty, qazir de joǵaltyp jatyr. Bul aýrý bizdi krızısqa ushyratty, – dedi saıasatker.

Suhbat barysynda jýrnalıst Ákejan Qajygeldınniń Toqaevqa  daǵdarystan shyǵý úshin jazǵan haty týraly, ol usynǵan jospardyń bıliktiń jasap jatqan jumysynan qandaı aıyrmashylyǵy, ereksheligi baryn surady. 

– Qazirgi tańda bizdiń bılik DDSU-nyń erejelerimen jumys jasap jatyr. Bul durys emes. Indet Qazaqstanda bolyp jatqandyqtan, máselege qatysty ózimiz josparlar qabyldaýymyz, sharalar júrgizýimiz qajet. Sheshimin ózimiz tappasaq, bizge eshkim kómektespeıdi. Bıliktegiler indet bastalǵannan pıar jasap, bos sózben jınalystar ótkizip keledi. Bul múldem durys emes. Olarǵa tikeleı aıtar bolsam, aýyzdaryn jabýdy ótinemin. Sebebi Toqaev 1 jyl boıy prezıdenttikte otyrdy, biraq jumys jasaǵan joq. Oǵan kedergi jasap jatyrmyz. Jaýapkershiliktiń bári Toqaevtyń moınynda bolǵandyqtan, onyń jumys jasaýyna kedergi keltirmeýimiz qajet, – dep aıtty Qazaqstannyń burynǵy premer-mınıstri.

Sonymen qatar ol bılik basyndaǵylardyń áleýmettik jelide halyqtyń aıtqanymen, jazǵanymen sanasyp otyrý qajettigin aıtty. Osyndaı jaǵdaıda halyqty aldamaı, qalaı bar, solaı shyndyqty aıtýdy talap etedi .

– Jaǵdaı ýshyqpaı turǵanda medısına jaǵynan qanshalyqty qarýlanǵanymyzdy qarastyrýymyz qajet. Naýqastardy emdep júrgen mamandarǵa bılik kepildik berýi kerek, ıaǵnı olardyń ómirine qaýip tónip, qaıtys bolǵan jaǵdaıda otbasylaryna járdemaqy berilýige tıis, – dedi Ákejan Qajygeldın.  

Osy tusta eks premer-mınıstr óziniń usynyp otyrǵan jospary boıynsha eń birinshi mindet adamdardy qutqarý qajettigin atap ótti.

– Daǵdarys ýaqytynda birinshi mindet – adamdardy qutqarý. Al adamdardy turaqty ekonomıkaǵa súıenip qutqara alamyz. Jalpy bılik adamdardyń bir-birimen aralasýyna shekteý qoımaýy kerek. Sebebi adamdar mynadaı qıyn jaǵdaıda jumyla, bılik halyqqa jumys jasaýǵa tıis, – dedi ol.

Suhbat barysynda jýrnalıst "premer-mınıstrlikke shaqyrsa keler me edińiz jáne usynǵan josparyńyzdy sóz júzinde emes, is júzinde dáleldeı alasyz ba" dep surady. 

– Men kelisemin, tipti qashyqtan jumys jasaýǵa da kelisem. Alaıda meniń dál premer-mınıstr bolyp barǵanym mańyzdy emes. Bizdi aqsha, kapıtal jaǵynan qatań baqylaý kerek. Halyq bılikten keregin talap etip, pikirin ashyq aıta bilýge tıis. Qazir adamdardyń kóbisi ótirik aıtýǵa úırenip qalǵan. Sebebi olar jumystan shyǵaryp jiberedi me dep qorqady. Alaıda shyndyqqa týra qaraıtyn kez keldi, – dep jaýap berdi. 

Sonymen qatar ol óz sózinde belgili bir bılik dárejesinde bolý mańyzdy emestigin atap aıtty. Onyń aıtýynsha mańyzdysy Toqaevtyń durys sheshim qabyldaýyn talap etý, qajet bolsa kómektesetinin de jasyrmady.

– Qazirgi ýaqytta bizge vırýsty tekseretin testterdi kóptep alý qajet. Qazirgi tańda koronavırýs juqtyrǵandardyń sany obektıvti emes, odan da kóp bolýy múmkin. Indetpen jumyla kúresý úshin shet memleketke ketip qalǵan doktorlardy, oqytýshylardy elge qaıtarý qajet, – deıdi Á. Qajygeldın.

Sóz sońynda  Qazaqstannyń burynǵy premer-mınıstri daǵdarystan keıin bılik ózin-ózi jańartady nemese tolyqtaı jańa bılik ornaıtynyn atap aıtty.