Danıal Ahmetov: Bilim – damýdyń negizgi tetigi

Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi Danıal Ahmetov turǵyndar aldyndaǵy eseptik kezdesýde aımaqtaǵy bilim ordalarynyń sıfrlyq ınfraqurylymy men materıaldyq-tehnıkalyq bazasynyń jaqsarýyn, aýyl jáne qala mektepteri arasyndaǵy bilim sapasynyń teńesýin, sondaı-aq muǵalim mártebesin kóterý jaıynda aıtty.

Onyń aıtýynsha, búgingi tańda óńirde úsh aýysymdaǵy jáne apattyq jaǵdaıdaǵy mektepter máselesi tolyqtaı sheshimin tapqan. Bıyl 129 mektepke jóndeý jumystaryn júrgizý, al 2023 jylǵa deıin 5,5 myń orynǵa arnalǵan 7 mektep salý josparlanǵan.

Oblystaǵy barlyq orta bilim ordalary IT synyptarmen jabdyqtalǵan. Balalar Python tilindegi baǵdalamalaýlar, Arduino Uno platformasy engen, aqparattyq tehnologııalar boıynsha jańa tereńdetilgen baǵdarlamalardy oqýda. Jańa bilim berý baǵdarlamasyn engizý úshin 544 pedagog qaıta oqytyldy. Bul óz kezeginde jemisin berip, bilim sapasy jaratylystaný pánderi boıynsha 44-ten 66 paıyzǵa kóterildi.

Kóptildilik baǵdarlamasyna fransýz jáne nemis tilderi engizildi. Oblystyq bilim basqarmasy aldaǵy úsh jylda 4 myń pedagogtyń biliktiligin kóterýdi josparlap otyr. Til mamandaryn qaıta oqytý sheteldik mamandardy shaqyrý arqyly júzege asyrylmaq.  

Erekshe qajettiligi bar balalardy oqytý úshin bıyl 900 pedagogke arnap kýrstyq jumystar júrgizilip, 19 ǵımarat olarǵa saı sáıkestendiriledi, 395 mektepke qajetti qurylǵy alynady.

Tehnıkalyq jáne kásibı bilim berýde de ońdy ózgerister oryn aldy. Kóp ýaqyt boıy bul sala qaraýsyz qalyp kelgen edi. Endi kásibı jáne tehnıkalyq bilim berý salasy tolyqtaı jańǵyrtylýda. Atap aıtsaq, jańa quzyret ortalyqtary ashylyp, kolledjder jańa qurylǵylarmen jabdyqtalýda, WorldSkills standarttary engizilýde. Jalpylaı aıtqanda, tek qana qurylǵylarmen jabdyqtaýǵa 3 mlrd. teńge qarjy jumsalady. Úsh kolledjdiń bazasynda KazMinerals kompanııasymen birlese otyryp taý-ken salasy mamandaryn daıarlaıtyn quzyret ortalyqtary ashyldy. Bıyldan bastap 2022 jyl aralyǵynda KazMinerals kompanııasynyń Reseı Federasııasynyń Chýkotka avtonomııalyq okrýgindegi «Baımskoe» ken ornynda jumys isteıtin 4 myń mamandy oqytý kózdelip otyr.

Atalmysh jumystardyń jaqsy nátıjeleri qazirdiń ózinde kórinip jatyr. Atap aıtsaq, kolledj oqýshylary WorldSkills boıynsha ulttyq chempıonatta ǵana emes, sondaı-aq halyqaralyq chempıonatta da eki jyl qatarynan júldeger atanýda.

Joǵary bilim berý salasynda da birqatar jumystar atqarylýda. «Bilikti maman» jobasy boıynsha ýnıversıtetterge maman daıarlaýǵa bilim granttary bólinýde. Úsh jyl ishinde myń grant bólinse, onyń 400-i ótken jyly bólingen bolatyn. Bes jyl ishinde barlyǵy 5 mlrd teńge turatyn 1846 bıýdjettik oryn qarastyrylady. Osylaısha, joǵary bilimniń qoljetimdiligi 2016 jylmen salystyrǵanda 48 paıyzdan 64 paıyzǵa kóterilip, sheteldik oqý oryndaryna ketýshiler sany úsh esege qysqardy.

Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń «Bes áleýmettik bastama» jobasyn iske asyrý aıasynda joǵary oqý oryndary men kolledj stýdentterine arnap 4048 oryndyq 10 jataqhana salý kózdelgen. Qazirdiń ózinde Semeıdegi medısınalyq jáne elektrotehnıkalyq kolledjde 700 oryndyq eki jataqhana qoldanysqa berilgen. Qalǵan beseýiniń, sonyń ishinde ekeýi memlekettik-jekemenshik áriptestik asynda salynatyn jataqhanalardyń qurylysy bıyl bastalady.