"100 ret Mekkege barǵan Amangeldi qajy bizdi aldap ketti". Qajylyqqa barǵan almatylyqtardyń aryzy

Osy jyly 6 qańtarda "Nur-Qazaqstan" kompanııasymen qajylyq saparǵa barǵan bir top almatylyq azamat Qazaqstan musylmandar dinı basqarmasynan kompanııa lısenzııasyn alyp tastaýǵa yqpal etýin suraıdy. Olardyń sózinshe, kompanııa dırektory Amangeldi qajy Ábdihalyq qajylyqqa baratyn qazaqstandyqtardyń qaltasyn qaǵyp, alaıaqtyq jolmen azamattardan artyq aqsha alyp otyr.

1700 AQSh dollary turatyn qajylyq

"Ábdihalyqtyń aıtqandaryna aldanyp qaldyq" degen 12 azamattyń sózinshe, "Nur-Qazaqstan" kompanııasymen qajylyq saparǵa barý úshin olardyń árqaısy kompanııaǵa 1700 AQSh dollarynan tólegen. Al Ábdihalyq sol aqshaǵa olardy 12 kúndik qajylyqqa aparýdy ýáde etken, biraq bergen ýádesin oryndamapty.

– Biz Amangeldi qajymen keliskende 10 kún qajylyq saparda, odan bólek eki kún Dýbaıda bolamyz dep kelistik. Biraq jeme-jemge kelgende ol kisi Dýbaıda bolǵan eki kúnimizdi qajylyq saparyna qosyp jiberipti. Sonyń kesirinen qasıetti Mekke jerinde juma namazyn oqı almadyq, – deıdi almatylyq turǵyn Jumaǵalı Qabiken.

Altynshy qańtarda Almaty áýejaıynan Dýbaıǵa ushqan azamattar Ábdihalyqtyń tapsyrýy boıynsha, keden qyzmetkerlerine qajylyqqa emes, tek "Dýbaıǵa saıahattap baramyz" dep ótirik aıtqan. Olardyń sózinshe, Amangeldi qajy "Eger senderden kedende shekarashylar surasa, Dýbaıǵa baramyz dep aıtyńdar, Mekkege demeńder" depti. Sonymen qatar Ábdihalyq áýejaıda ózi qajylyqqa apara jatqan adamdardan bólek júrip, tanymaıtyn túr tanytqan. Al onyń bulaı etýinen alǵashynda sekem alǵan azamattar keıin "Múmkin kvotasy bitip qalǵan shyǵar" degen oıǵa kelip, keden qyzmetkerlerine "Dýbaıǵa bara jatyrmyz" dep aıtqan.   Biraq keıin Ábdihalyq ashqyzyp bergen vızalary týrıstik vıza ekenin bilgen. Aıtýlarynsha, vıza ashtyrý úshin de olar "Nur-Qazaqstan" kompanııasynyń dırektory Amangeldi qajy Ábdihalyqqa 150 AQSh dollaryn tólepti.

"Ýáde etken juldyzdy qonaq úıi eski, sasyq bolyp shyqty"

Qajylyqqa barǵan almatylyq 12 turǵynnyń sózinshe, olar "Nur-Qazaqstan" kompanııasyna "Jatatyn qonaq úıimiz jaıly bolsyn" degen talap qoıǵan,  al kompanııa dırektory ol talaptaryn oryndaýǵa ýáde etken.

– Medınede tórt juldyzdy, Mekkede bes juldyzdy qonaq úı bolady, jaǵdaılaryńnyń bári jasalady, ózderiń oılaǵandaı qulshylyq etip kelesińder" dep ýádesin bergen. Biraq bári oıdaǵydaı bolmady. Sol úshin de biz ol kisige ókpelimiz, –  deıdi "Nur-Qazaqstan" kompanııasymen qajylyq saparǵa attanǵan almatylyqtardyń biri Qurmanbek Sábıdollauly.

Almatydan "Nur-Qazaqstan" kompanııasymen qajylyqqa attanǵan Jumahan Lestiń sózinshe, Medıne qalasynda aıaldaǵan qonaq úıleri aldyn ala ýáde etilgendeı tórt juldyzdy emes, eski hám jaǵymsyz ısi bar bolyp shyqqan. 

– Biz ornalasqan bólmelerde kilemi sasyp ketken. Qol jýǵyshy bitelip qalǵan. Vanna da dál sondaı bitelip qalǵan. Sýy durys aqpaıdy. Bólmeniń qabyrǵalary kógergen. Múldem adam turýǵa jaǵdaı jasalmaǵan. Sonyń saldarynan aramyzdaǵy keıbir azamattyń tamaǵy aýyryp, tumaý tıdi. Qajetti dári-dármekti ózimiz aldyq. Bizdi qajylyqqa bastap barǵan Amangeldi qajydan esh qaıyr bolmady, – deıdi ol.

"Nur-Qazaqstan" kompanııasy jaldaǵan Medıne qalasyndaǵy qonaq úı 

Osy saparǵa barǵan taǵy bir almatylyq azamattyń sózinshe, aıaldaǵan qonaq úıleriniń qyzmet sapasy kóńilderinen shyqpaı, Ábdihalyqtan basqa qonaq úı taýyp berýin talap eten. Alaıda ol azamattardyń aıtqan shaǵymyna qulaq aspaı, bul ýájderin tákapparlyqqa teńegen. Olardy dinı ýaǵyzdarmen qorqytqan.

– Ol kisiniń birden-bir aıtatyn syltaýy: sen Medınege keldiń, Mekkege keldiń, Allanyń shaqyrýymen keldiń. Eshqandaı shaǵym aıtýǵa quqyń joq. Bul jerde eshkimniń haqysy suralmaıdy. Sen qulshylyqqa keldiń, basqa nárseniń bárin qaıyryp tastap, qulshylyq etýiń kerek. Bul qasıetti jerge adamdar úsh túrli sebeppen keledi. Birinshisi – Allanyń shaqyrýymen. Ondaı adamdardyń jasaǵan qulshylyǵy qabyl bolady. Ekinshisi – paıǵambardyń shaqyrýymen keletinder. Iаǵnı, ondaı adamdar belgili bir adamnyń yqpal etýimen kelip, qulshylyǵyn óteıdi. Al úshinshisi – shaıtannyń shaqyrýymen keletinder. Ondaı adamdar kelgen soń túrli syltaý aıta bastaıdy. Jatqan jerine, ishken tamaǵyna  rıza bolmaı, tákapparlyq tanytady. Ondaı adamnyń qulshylyǵy álbette qabyl bolmaıdy.  Sondyqtan tákapparlyq tanytpaı, qasıetti jerge kelgende barlyq jaǵdaıǵa shúkir etińizder. Áıtpese, shaıtannyń shaqyrýymen kelgendeı bolasyzdar dep aıtty, – deıdi ol.

Onyń aıtýynsha, osy dinı ýaǵyzdardan keıin olar kóp nársege kóz juma qarap, qulshylyqtaryn urys-kerissiz ótep qaıtýǵa bekigen, alaıda barǵan jerlerinde keleńsiz jaǵdaılarǵa kezige beripti. 

"Elbasynyń shaqyrtýymen ketip qaldy"

Qajylyqqa barǵan azamattar Amangeldi Ábdihalyq olarmen sapar barysynda úsh-aq kún birge bolǵanyn aıtady.

– Medınede júrgen kezde bizdi tastap, "Elbasynyń jınalysyna men qatyspasam bolmaıdy. Elbasy meni jınalysqa shaqyryp jatyr" degen syltaýmen qańtardyń toǵyzy kúni Qazaqstanǵa ushyp ketti. Ol kisiniń rasymen Elbasynyń shaqyrtýymen be, álde basqa maqsatpen ushyp ketti me, ol jaǵyn bilmedik. Áıteýir, birneshe kúnnen keıin taǵy bir top azamatty qajylyqqa alyp kelipti, – deıdi olar.

Olardyń sózinshe, Medınede eki kún bolyp, Mekkege barǵanda tún ortasynda eshqandaı jetekshi joq, habarsyz qalypty. 12 azamattyń ol jaqtaǵy qonaq úı sapasyna da kóńili tolmaǵan.

Sózderinshe, ol kezde Amangeldi Ábdihalyq Qazaqstanda bolǵan, oǵan telefon arqyly baılanysqa shyǵýǵa tyrysqanmen, baılanysa almapty. Al kompanııa dırektory tabystap ketken GID te "Bilgenderińdi isteńder!" dep qashyp ketipti. Sondyqtan olar ol qonaq úıge aıaldamaı, óz qaltalarynan aqsha shyǵaryp, basqa qonaq úıge ornalasypty. Ertesi kúni ózderi ornalasqan qonaq úıdiń shyǵynyn tólep berýdi ótinip, kompanııa dırektoryna habarlasqanda, ol "Sender qandaı tákappar edińder?! Qonaq úıdiń aqshasyn tólep qoıdyq. Ol – barlyq jaǵdaıy jasalǵan sapaly qonaq úı. Tamaqtaryń daıyn. Tákapparlyq qylmaı sol qonaq úıge baryńdar. Áıtpese, kompanııa eshqandaı da aqshalaryńyzdy qaıtarmaıdy. Meniń sizderge basqa qonaq úıge tólep beretin aqsham da joq. Unasa qonyńdar, unamasa óz erikteriń" dep zekip tastapty.

Osy sózderden keıin Ábdihalyqtyń "aqshasy túgel tólinip qoıdy" degen qonaq úıine qaıta oralǵan 12 azamat ol jaqta óz attaryna eshqandaı bólme tirkelmegenin, olar úshin qonaq úıdegi eshqandaı bólmege aqsha tólenbegenin bilgen. Sol sátten bastap Ábdihalyqtyń sózine senýden qalǵan olar ary qaraı qajylyq sapardy óz betterinshe jalǵastyrǵan. Qajylyqqa barǵanda mindetti túrde zııarat etý kerek dep sanalatyn qasıetti jerlerdi ózderi aralap, qulshylyqtaryn jalǵastyrypty. Olarǵa qajylyqqa aparǵan kompanııa dırektory da, kompanııanyń basqa ókili de habarlaspaǵan, ózderi de sol sátten bastap ol kompanııanyń kómegine júginbegen.

"Bizdiń maqsat – halyqtyń kózin ashý"

Qamshy tilshisimen sóılesken almatylyq 12 azamat  ózderi senip barǵan kompanııanyń osyndaı jaǵdaıda qaldyrǵanyna qaıran qalyp otyr. Olardyń sózinshe, "Nur-Qazaqstan" kompanııasyna ózderi qajylyqqa alyp barǵan azamattardyń ómiri, densaýlyǵy emes, tek aqshasy ǵana mańyzdy.  

– Bizdiń túsinýimizshe, "Nur-Qazaqstan" kompanııasynyń dırektory Amangeldi qajy Ábdihalyq ózi qajylyqqa aparǵan adamdardyń qaýipsizdigine esh alańdamaıdy. Olardyń densaýlyǵyna, ómirine jaýapkershilikpen qaramaıdy. Mysaly, bizdi jarty joldan tastap ketti. Eger sol kezde bizdiń densaýlyǵymyzǵa, ómirimizge qaýip tónse qaıter edi?! Bul – baryp turǵan masqara! Dinı basqarmadan mundaı kompanııanyń lısenzııasyn toqtatýǵa yqpal etýdi talap etemiz. Jáne bul kompanııa halyqty aldap otyr dep esepteımiz. Biz Medınede, Mekkede ózimizge aldyn ala daıyndalǵan qonaq úıdiń aqshasyn ınternet arqyly qaradyq. Bizdiń bul kompanııaǵa tólegen aqshamyz ben qonaq úı baǵasyn salystyrýǵa múldem kelmeıdi, aıyrmashylyǵy jer men kókteı. О́zderi ýáde etkendeı tórt juldyzdy, bes juldyzdy deı almaısyń. 

Kompanııa dırektory Amangeldi Ábdihalyq pen onyń jaldamaly GID-teri qajylyq sapary barysynda bizdi orta joldan tastap ketken kezde, biz óz qaltamyzdan qosymsha aqsha shyǵaryp, jatatyn qonaq úı, ary-beri qatynaıtyn kólik jaldadyq. Sondyqtan kompanııa basshylyǵy bizge qaltamyzdan artyq shyqqan 700 AQSh dollarymyzdy óndirip bersin, – deıdi olar. 

Olardyń sózinshe, Arab jerinde bolǵan jaıttardyń bárin jurtshylyqqa jarııa etýdegi maqsat – halyqtyń kózin ashý. 

– Biz basynda Islam dinindegi bes paryzdyń biri – qajylyǵymyzdy oryndaý úshin qasıetti jerge baryp, anaý unamady, mynaýy durys emes eken dep aıtqymyz kelmegen. Alaıda oılana kele eger bizdiń ornymyzda jasy úlken ata-apalar osy kompanııamen qajylyqqa barsa, kúni ne bolmaq degen oıǵa kelip, bul kompanııanyń bylyqtaryn áshkerelep otyrmyz. Bizdiń maqsat – halyqtyń kózin ashý, – deıdi "Nur-Qazaqstan" kompanııasymen qajylyqqa barǵan almatylyqtar. 

Olardyń aıtýyna qaraǵanda, áýelde "Nur-Qazaqstan" kompanııasymen qajylyqqa barýǵa Adaqnur Nurahmetuly degen qajy keńes bergen.

– Negizi biz ýmra qajylyqqa nıet etkennen bastap basqa kompanııamen sóılesken edik. Biraq ózimizdiń tanysymyz Adaqnur Nurahmetuly degen qajynyń usynýymen osy "Nur Qazaqstanǵa" jolyǵyp qaldyq. Amangeldi qajymen kezdestik. Alǵash kezdeskendegi ýádeleriniń bári jaqsy boldy. Eń aldymen biz bul kisiniń "Júz ret qajyǵa barǵan adammyn, neshe jyldan beri qanshama myńdaǵan adamdardy qasıetti saparǵa apardym" degenine ımandaı senip qaldyq. Sondyqtan biz bul kisiden kelisim-shart talap etpedik. Ekinshiden, ortaq tanysymyz bolǵandyqtan biz ol kisige kóp suraqtar qoımadyq. Tipti, qajylyq saparǵa tóleıtin aqshamyzdyń jartysyn ol kisiniń jeke kartochkasyna, al qalǵanyn qolma-qol tóledik. Ol úshin chek te talap etpeppiz. Keıin oılansaq, bulaı isteýimiz qate bolǵan tárizdi. Bizdiń aqshany osylaı tóleýimizdiń arqasynda elimizde zańdy túrde tirkelgen "Nur-Qazaqstan" kompanııasy salyqtan da jaltarǵan bolýy múmkin,  – deıdi almatylyq  12 azamat.

"Nur-Qazaqstan" qandaı kompanııa, onyń dırektor Amangeldi Ábdihalyq degen kim?

Almatylyq turǵyndar Qamshy tilshisine qajylyqta kórgen qıynshylyqtaryn aıtyp, bolǵan jaıtty baıandap bergen soń "Nur-Qazaqstan" kompanııasy týraly aqparat alý úshin Qazaqstan musylmandar dinı basqarmasyna habarlastyq. Biraq dinı basqarma tarapynan naqty jaýap bolǵan joq. Bizdiń qońyraýmyzǵa jaýap bergen QMDB ókili bul máselege qatysty qajylyq bóliminiń meńgerýshisi Jándillá Bekjigitov qana jaýap beretinin, alaıda ol shetelde is saparmen júrgenin aıtty. 

Al "Nur-Qazaqstan" kompanııasynyń dırektory Amangeldi Ábdihalyq bul máselege baılanysty eshqandaı pikir bildirgen joq. Ol Qamshy tilshisiniń osy máselege qatysty qoıǵan suraǵyna "Aýyryp jatyrmyn. 1-2 kúnde habarlasam. Keńsede jolyǵarmyz" dep qysqa qaıyrdy. 

Qamshy tilshisi Amangeldi Ábdihalyq pen ol basqaratyn "Nur-Qazaqstan" kompanııasy týraly aqparatty ınternetten izdep kórdi.

Kompanııanyń resmı saıtynda qaı jyly qurylǵany týraly aqparat joq. Esesine kompanııa dırektory ótken jyldyń kúzinde "Adyrna.kz" portalyna bergen suhbatynda kompanııa 2007 jyly qurylǵanyn aıtqan. "1998 jyly Saýd Arabııasynyń shaqyrýymen 220 adam tegin qajylyqqa baryp keldik. Solardyń jolyn uıymdastyryp, aparyp alyp keldik. 1999 jyly 250 adamdy taǵy da shaqyrdy. 2001 jyly "Spýtnık" týrıstik kompanııasynyń qajylyq bóliminiń meńgerýshisi bolyp jumys istedim. Ol kezde basqa kompanııa joq. Bes jyl boıy búkil Qazaqstannyń qajylaryna biz qyzmet ettik. Tájirıbe jınap, 2007 jyly óz kompanııamdy ashtym" deıdi Ábdihalyq "Adyrna.kz" portalyna bergen suhbatynda.  Sol suhbatta Ábdihalyq qazaqstandyqtardy qajylyqqa aparýda 20 jyldyq tájirıbesi bar ekenin jáne osy ýaqytqa deıin 16 myńnan astam qazaqstandyqty qajylyqqa aparǵanyn aıtqan. 

Internette Amangeldi Ábdihalyqtyń ótken jyly kúzde "Allaǵa shúkir" jáne "Shúkir" degen ataýmen ulan-asyr toı jasaǵany týraly aqparat bar. Qazaqstandyq saıttardyń jazýynsha, ol bul toıdy 100 ret qajylyqqa barǵanyna shúkir etý maqsatynda ótkizipti. Keıin ol toıdyń vıdeolary áleýmettik jelide qyzý talqylanyp, qoǵamnyń ótkir synyna ushyraǵan. Kóptegen jeli qoldanýshylary "Islamda ysyrapqa jol joq. Bul – baryp turǵan ysyrap" degen pikir jazǵan.