Biz úshin adamdardyń aýyrmaǵany abzal

El prezıdenti Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýynda ana men bala densaýlyǵyn nyǵaıtýǵa qatysty tapsyrma bergeni belgili. Osyǵan oraı qazirgi ýaqytta aımaqta halyqtyń densaýlyǵyn jaqsartýǵa barynsha kúsh salyp jatqan mekemeler jetkilikti. Solardyń biri - Túrkistan  oblystyq klınıkalyq aýrýhanasy. Atalǵan aýrýhanany bas dáriger Marat Orynbasaruly Pashımov basqarady. Al atalǵan mekemeniń qandaı artyqshylyqtary bar?

Atap óter bir jaıt, Túrkistan oblysy men Shymkent qalasynyń turǵyndary negizinen atalǵan oblystyq klınıkalyq aýrýhanaǵa kelip, em alýǵa tyrysady.  Munyń da sebebi bar. О́ıtkeni mundaǵy aq halatty abzal jandar ana men bala densaýlyǵyn jaqsartýǵa bar kúshin salyp,  kelýshilerge sapaly qyzmet kórsetedi. Aýrýhana ujymy aýyzbirshilikte jumys isteıdi. Oblys pen qaladaǵy dıagnostıkanyń kúrdeli jaǵdaılary aýrýhanadaǵy bilikti mamandar arqyly sheshiledi. Aýrýhananyń barlyq bólimderinde kásibı maman, aq halatty abzal jandar jumys isteıdi. Nevrologııalyq jáne ınsýlt bólimi joǵary tehnologııalyq jabdyqtarmen jaraqtandyrylǵan.

Bıylǵy jyldyń ózinde Túrkistan oblysynyń onkologııalyqnaýqastary úshin dıagnostıkalyq emhana, hımııaterapııa jáne onkohırýrgııa bólimsheleri ashylǵan. Búgingi kúnge deıin «D» esebinde 7892 naýqas esepte tur, al 3306 adam stasıonarlyq em aldy. Oblystyń klınıkalyq aýrýhananyń pasıentteri tolyqtaı dári-dármekpen qamtamasyz etilgen. Taǵy bir atap óter jaıt, bıylǵy jyldyń ózinde jańa bólimsheni ashý ıdeıasy týyndady. Ol  –gospıtaldyq farmasııa ortalyǵy. Bul aımaqtaǵy jalǵyz ortalyq bolyp otyr.

Elimizde qazirgi ýaqytta demografııalyq  ósim joǵary. Sondyqtan da ana men bala densaýlyǵyna basty mán berilip otyr jáne bul  medısına salasynyń en ózekti ári kokeıkesti máselesi ekeni anyq. Ana densaýlyǵy bul  – júktilik, bosaný jáne bosanǵan keıingi kezendegi áıelder densaýlyǵy ekenin naqty aıta keteıik. Sondyqtan da atalǵan mekemede  dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý úıymynyń usynǵan perınataldik tehnologııalar engizilgen.

Atap aıtar bolsaq, komek korsetý maqsatynda regıonalızasııa býıryǵy boıynsha jumys júredi. Naqty aıtsaq, onirdiń medısınalyq-sanıtarııalyk alǵashqy kómek kórsetý mekemelerimen jáne bosaný bólimderimen, perınatal ortalyqtarmen yntymaqta jumys júrgiziledi.. Joǵary toptaǵy júkti jáne bosanǵan áıelderge, urpakty  bolý fýnksııalary buzylǵan áıelderge kazirgi zamanǵy emdik- dıagnostıkalyk tehnologııalar paıdalanylady. Olarǵa konsýltatıvtık dıagnostıkalyk emdeý jáne ońaltý komegi kórsetiledi. Júkti, bosanǵan áıelderge em kórsetý maqsatyńda shýǵyl jaǵdaılarǵa arnalǵan algorıtm boıynsha is sharalar ótkiziledi.

–Biz dárigerlerdiń biliktiligin arttyrýǵa basty nazar aýdaramyz. Halyqaralyq tájirıbelerdi eskere otyryp, biz Qazaqstanda  ǵana emes, shetelderge de mamandardy jiberip otyramyz. Olapr shetelode biliktiligin arttyryp, ózimizdiń mamandarǵa bilgenin úıretedi. Atap aıtar bolsaq, dáriger-ýrolog mamapny  Avstrııa memleketiniń  oqý grantyn utyp, Amerıka-Avstrııa ashyq medısınalyq ýnıversıtetinde «Onkoýrologııa» boıynsha Nıý-Iork qalasynyń Sloan Ketterıng onkologııalyq ortalyǵynyń lektorlarynyń basqarýymen oqytý semınarynan ótip keldi. Túrkistan oblysy qoǵamdyq densaýlyq saqtaý basqarmasy jáne Ońtústik Koreıa Respýblıkasy Pýchon qalasynyń Sýchonhıan Medısınalyq Ortalyǵy arasynda medısına jáne densaýlyq saqtaýdy damytý maqsatynda túzilgen ózara túsinistik memorandýmy aıasynda  2016-2019 jyldary aýrýhanadan 1 oftalmolog,  2 angıohırýrg, 5 hırýrg jáne 2 anestezıolog- reanımatolog dárigerler tájirıbe almasyp keldi. Eki ýrolog-dárigerler Koreı memleketi Kıongıdo provınsııasynyń grantyn utyp, suhbattasýdan ótkennen keıin Ulttyq Seýl ýnıversıtetiniń janyndaǵy Pýndang gospıtalinde, Ońtústik Koreıa memleketi, Kanny qalasynyń  grantyn utyp, suhbattasýdan ótkennen keıin Kannyn Asan medısınalyq ortalyǵynda «Ýrologııa» boıynsha medısınalyq is-tájirıbeden  ótti. Neırohırýrg dárigerimiz Germanııa memleketi «Bergmannstrost Halle» klınıkasynda neırohırýrgııa boıynsha medısınalyq tájirıbeden ótti. Aýrýhana boıynsha 56 dáriger 63 meıirger «BLS-eresekke jáne balaǵa jedel kómek kórsetýdiń taktıkasy», «ACLS-júrek toqtatý jáne júrek-qantamyr jetispeýshilik kezinde ıntensıvtik terapııa algorıtmderi», «PHTLS-gospıtalǵa deıingi jaraqat kezinde ómirdi saqtaý» jáne 17 dáriger, 11 meıirger «PALS-pedıatrııadaǵy keńeıtilgen júrek ókpe reanımasııasy» halyqaralyq standarttaryna  sáıkes oqý-kýrsynan ótkizildi. Qabyldaý bóliminiń 3 dárigeri «Shuǵyl kómek kórsetý (trıaj júıesi)» taqyrybynda qaıta daıarlyqtan ótip , aýrýhana boıynsha 76 dáriger, 11 meıirger «Naýqastardy medısınalyq irikteý jáne shuǵyl kómek kórsetý algorıtmderi» sıkly boıynsha biliktilikterin arttyrdy. Kelesi jylǵa qańtar-aqpan aılarynda jańa tehnologııalardy endirý maqsatynda  Amerıka, Arızon shtaty, Fınıks qalasyna «Mıkrohırýrgııa osnovanıe cherepa» taqyryby boıynsha eki neırohırýrg-dárigerleri jáne Belorýssııa memleketi, Mınsk qalasyna «Omyrtqa súıegin almastyrý operasııalary» taqyryby boıynsha eki dáriger  biliktiligin arttyrýdy josparlap otyr, –deıdi Marat Orynbasaruly Pashımov.

Oblystyq klınıkalyq aýrýhananyń neırohırýr-dárigerler qazirgi kezde ártúrli operasııa túrlerin jasap, aýrýhana tájirıbesine engizgenin aıta ketken jón. Atalǵan jas mamandar Gollandııa memleketinde, Túrkııa eli, Ankara qalasynda, Býdapesht qalasynda (Vengrııa), Germanııa memleketinde  oqýdan ótip, tájirıbe almasyp kelgen. Sonymen qatar, qazirgi tańda ýrolog-dárigerler de túrli operasııa túrlerin jasap, aýrýhana tájirıbesine engizdi. Aıta keteıik,  bizdiń jas mamandar,  Koreı memleketi Kıongıdo provınsııasynda, Avstrııa memleketi, Zalsbýrg qalasynda oqýdan ótip, tájirıbe almasqan.

Arysta jarylys oryn alǵan kezde aýrýhana dárigerleri  zardap shekkenderge kómek qolyn sozdy. 470 naýqas dárigerlik kómekke júgindi, onyń ishinde 80 naýqas aýrýhanaǵa jatqyzyldy, 49 jaraqat alǵandar. 1 jaýynger aýyr jaraqat saldarynan qaza boldy, 12 naýqasqa hırýrgııalyq ota jasaldy. 1 naýqas Almaty qalasyna kúrdeli jaraqatyna baılanysty aýystyryldy. Halqymyzdyń osyndaı qıyn jaǵdaıǵa ushyraǵan shaǵynda el bolyp jáne barlyq medısına mamandarynyń bir ujym bolyp kómek korsetkeni aýyz birshiliktiń arqasy ekeni sózsiz.  

–Keler 2020 jyl medısına salasynyń mamandary úshin úlken syn bolǵaly tur. Bul salada ózgerister bolyp jatyr. Munyń bir aıǵaǵy retinde 2020 jyly densaýlyq salasy  medısınalyq saqtandyrý júıesine ótedi.Biz zaman kóshinen qalmaımyz.  Aýrýhanaǵa zamanaýı qural- jabdyqtar alyp, medısınanyń sońǵy úlgidegi ádisterin  qoldana otyryp naýqastarǵa qajetti kómek kórsetemiz. Árıne múmkindiginshe adamdar aýyrmaýǵa tyrysýy  kerek. Ol úshin salaýatty ómir saltyn ustanǵany abzal. Al biz qashan da halyqtyń, ana men balanyń densaýlyǵyn  nyǵaıtýǵa kúsh salamyz, – deıdi bas dáriger Marat Orynbasaruly Pashımov.

Densaýlyq salasynda uzaq jyl jumys istep, iskerlik, uıymdastyrýshylyq tájirıbesi baǵalanǵan, Marat Orynbasaruly  jaqynda ǵana memleket tarapynan "Eren eńbegi úshin" medalin ıelendi. Endeshe Marat Orynbasaruly Pashımovqa  biz de aldaǵy ýaqytta jemisti eńbek tileımiz.

Erkin Qaldan