Mindetti medısınalyq saqtandyrý: 2020 jyldan  bastaý alady  

 

Keler jyldan, ıaǵnı 2020 jyldan bastap,  ómirimizge mindetti medısınalyq saqtandyrý júıesi engiziledi. Munyń qandaı tıimdiligi bar? Osy ýaqytqa deıin buqaralyq aqparat quraldary men ınternet saıttarda bul týraly talaı ret jazylyp keldi. Alaıda bul júıeniń artyqshylyǵyn baryn biz  báribir bilýimiz kerek. Búkil álem ótip jatqan júıe Qazaqstanda  da bastalady.

Jalpy osydan bes jyl buryn, Elbasy qol qoıyp jaryqqa shyqqan «100 naqty qadam Ult josparynda»  mindetti  áleýmettik  medısınalyq saqtandyrýdyń engiziletini habarlanǵan. Ult josparynyń 80 - qadamynda memleket, jumys berýshi men jeke azamattyń arasynda bolatyn yntymaqtastyq týraly atap aıtylǵan. Demek, mindetti  áleýmettik  medısınalyq saqtandyrý qoryna aýdarylatyn aqshanyń qyzmeti qandaı bolmaq? Bul eń aldymen densaýlyq saqtaý júıesiniń qarjylyq turaqtylyǵyn kúsheıtedi.  Qazir osyǵan baılanysty elde júıeli túrde jumystar júrgizilýde.

Álemdik densaýlyq salasynyń tájirıbesinde qoldanylyp kele jatqan júıe arqyly azamattarǵa keń aýqymdy medısınalyq qyzmet usynylady.

Elbasy tapsyrmasyna oraı 2017 jyldan bastap kúshine engen bul júıe boıynsha jumys berýshiler qorǵa aqsha tóleıdi. Bul árbir azamattyń kez kelgen dárigerge pasıent retinde baryp qaralýyna múmkindik beredi. Al jumys istemeıtin nemese áleýmettik jaǵynan álsiz qorǵalǵan toptar ne istemek? Oǵan qazynadan memlekettiń ózi qarjy tóleıdi. Qazirdiń ózinde ondaı álsiz toptardyń sanaty tolyqtaı jiktelip, belgilenip qoıylǵan. Olardyń sanatynda  Ekinshi dúnıejúzilik soǵysqa qatysqandar, Altyn alqa men Kúmis alqa, sondaı-aq múgedekter men tipti qamaýda jatqan azamattar da bar. Memleket áleýmettik jaǵynan álsiz qorǵalǵan toptarǵa osy qadamy arqyly tolyqqandy qoldaý kórsetip otyr. Al jumys isteıtin azamattarǵa jumys berýshiler aqsha tóleıdi. 2017 jyldan beri jumys istep kele jatqan bul júıe osy ýaqytqa deıin saqtandyrý qoryna aqsha bólip keldi. Endi keler jyldan bastap, ózińizdiń atyńyzǵa aýdarylǵan qordaǵy aqsha sizge qyzmet ete bastaıdy. Siz emhanany ózińiz tańdaısyz. Tipti emdeýshi dárigerdi de óz qalaýyńyz boıynsha tańdaýyńyzǵa múmkindik berilgen.

Elbasy «emhanalar arasyndaǵy básekelestikti nyǵaıtý maqsatynda jeke menshik emhanalardyń da memlekettik satyp alý júıesine qatystyrý kerek» dep aıtqany málim. Sondyqtan jeke menshik emhanalar da keler jyldan bastap, qordaǵy ózińizge tıesili qarjy arqyly sizdi emdeı alady. Memleket jeke menshik emhanalardy bul júıege beker qatystyryp otyrǵan joq. О́ıtkeni emhanalar arasynda básekelestik kúsheıedi. Al munyń halyqqa paıdasy óte kóp. Nege deısiz ǵoı? О́ıtkeni tańdaý óz erkińizde. Ár jyldyń qyrkúıek aıynyń 15 juldyzynan bastap, Jańa jylǵa deıingi aralyqta siz keler jyly qaı emhanany tańdaýyńyz múmkin? Ony ózińiz sheshesiz. Ol úshin keler jyly qaı emhanany tańdaıtynyńyz  jóninde https://egov.kz/  arqyly ótinish jasasyz. Bul siz qalaǵan emhananyń tirkeý bólimine kelip túsedi. Qazir densaýlyq salasy qaǵazbastylyqtan aryldy,  sıfrlaný júrip jatyr. Burynǵydaı syrqatyńyzdyń tarıhy jazylǵan qalyń kartochkany arqalap júrmeısiz. Bul – zaman talaby.

Mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý  qorynyń bir paıdasy osy. Qorǵa sońǵy eki jyldan bastap, aýdarylyp jatqan qarjyǵa úreılene kúdikpen qaraýdyń esh qajeti joq. Ol aqsha joǵalmaıdy. Munyń barlyǵy da memleket tarapynan  kepildendirilgen.

Al keler jyldan bastap engizilgeli otyrǵan mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesiniń tıimdiligi nede?

1. Aq halatty abzal jandar - dárigerlerdiń jaýapkershiligi artady.
2. Jumys berýshiler jumyskerleriniń qarjy aýdarymynyń ornyqty bolýyna múddeli bolady.
3. Halyqtyń dárigerlerge jáne memleketke jáne densaýlyq saqtaý salasyna degen senimi artady.
4. Munyń barlyǵy da memlekettiń bolashaq urpaqqa jasalynyp otyrǵan qamqorlyǵy.
5. Al saqtandyrý qoryna jınalǵan aqsha syrqat adamnyń ózine jumys isteıtin bolady.
6. Memleket áleýmettik jaǵynan az qorǵalǵan azamattardyń 15 sanatyna jeńildik berip otyr.

Jalpy jeke adamǵa, halyqtyń densaýlyǵyn nyǵaıtýǵa qyzmet etetin bolǵandyqtan qordyń jumysy da ashyq bolady. Bul týraly «Áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qory» basqarma tóraǵasynyń orynbasary Ermek Pirimbetov te óz pikirin ashyq aıtty. Onyń pikirinshe, aldaǵy jyly qor jumysynyń ashyqtyǵyn kórsetip turý úshin arnaıy saıt ashylmaq. Munda qansha aqsha bar, ol qaıda jumsalady, tipti syıaqylar men qordyń jumysy  da ashyq kórsetilmek.

Taǵy bir aıta keter jaıt, osy ýaqytqa deıin saqtandyrý qoryna jarnany jumys berýshiler aýdaryp kelse, 2020 jyldan bastap bul júıe tolyqtaı ózgeredi. 2020 jyldyń qańtarynan bastap, saqtandyrý qoryna aýdarylatyn jarna 1 paıyz kóleminde bolady. Ol jumysshynyń jalaqysynan 1 paıyz kóleminde  ustalady. Al  jekelegen kásipkerler 1,5 paıyz kóleminde jarna tóleıdi.

Árıne, mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrýdyń tıimdiligi óte zor ekendigin halyq ta tereńirek túsine bastady. О́ıtkeni oǵan aldyn ala daıyndyq jumystary júrgizildi. Úgit-nasıhat ta memleket tarapynan zor boldy. Sondyqtan Qazaqstan  2020 jyldyń 1 qańtarynan bastalatyn mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý júıesine zor daıyndyqpen keldi desek bolady.

Árıne, adamnyń densaýlyǵy eń aldymen ózine baılanysty ekeni sózsiz. Salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý ár adamnyń ómir súrý daǵdysyna aınalýy tıis. Sonda ǵana «densaýlyq zor baılyq» ekenin uǵamyz.