Bekjan Turys: Úlkeni joq aýyldyń balasy – dýana

О́zgeniń qańsyǵyn bizge tańsyq etken "Helloýın" merekesin toılaý – urpaqqa tóngen qasiret ekenin belgili akter, ult janashyry Bekjan Turys  Facebook  paraqshasynda jazdy, – dep Qamshy.kz aqparat agenttigi habarlaıdy.

"He(e)lloýın" degen – Irlandııa, Shotlandııa, Ulybrıtanııada toılanatyn kóne merekeniń biri eken. О́zge eldiń bul merekesi de – ár nárseni boıyna japsyryp eliktegish bizdiń qazaqqa juqqan indettiń biri. Qashanda ne nárseniń saldarymen kúreskensip, sebebine úńilmeıtin ádetimiz bar. Ulttyq qundylyǵymyzǵa úsh qaınasa sorpasy qosylmaıtyn osy "indettiń" bizdiń qazaqtyń arasyna qaı kezden kirigip ketkenin eshkim ańǵarǵan joq.

"Úlkeni joq aýyldyń balasy – dýana" degen maqal bar. Tórimizde basqa mádenıet taırańdap, basqa dúnıetanym ústemdik quryp jatyr. Mundaı rýhanı zorlyqqa arasha túsý úkimetimizdegilerdiń qaperine de kirmeıdi. Al endi saralap kóreıik, buǵan kim kináli?

Birinshi – ata-ana, otbasy. Eger biz ózimiz balamyzdyń tek materıaldyq jaǵdaıyna ǵana kóńil aýdaryp, óziniń dástúr-saltyn uqtyryp, ultyndaǵy bardy nasıhattap, ulttyq merekelerge úlken mán berip, jasalýǵa tıisti jón-joralǵyny otymyzdyń basynda jasap otyrsaq, balalarymyz da ózgege betaldy eliktemes edi...

Ekinshiden, qoǵam. Iá, bizdiń qoǵam ulttyq múddeni qorǵap, qazaqtyń mentalıtetin eshqashan eskermegen. "Jahandaný" dep janushyryp jelpildep júrmiz. 30 jyldan beri balabaqshadan bastap, qazaqtyń ózine tán ata-babadan kele jatqan ulttyq tálim-tárbıe men taǵylymnan, ıaǵnı halyqtyq pedagogıkadan sabaq berý qolǵa alynǵan joq. Aýyldaǵylar qalaǵa údere kóship, órkenıetke umtylýda. Dala qazaǵynyń turmys-tirshiliginen beıhabar qalyp, qazaqtaǵy bardy kórip óspegen qaladaǵy qazaq balalaryna he(e)lloýın toılaý ádetke aınalyp barady. Bul da – sebep. Ájesinen qalǵan qyzyldy-jasyldy tekemet pen alashanyń, syrmaq pen quraqtyń qalaı daıyndalatynyn kórmeı jetilip jatqan qaladaǵy qazaq balasy úndiniń holı merekesindegi boıaýdy birine-biri shashyp, betine jaǵýǵa áýes búginde. Shyndyǵynda, kempirqosaqtaǵy jeti tústi de, saǵymmen oınaǵan santúrli sıqyrly boıaýdy da qazaqtaı tanyp-bilip turmysyna paıdalanǵan ult az ǵoı.

... "Ásireqyzyl tez ońar", – deıtin babalarym. Olaı bolmaı tur. Ulttyq qundylyǵynan jurdaı bolyp bara jatqan qýyskeýdege ásireelikteýshilik te, ásirequmarlyq ta áýes eken, osyny túsineıikshi. "Bos jerge shaıtan úıir" ekenine basa mán beretin úlkender de azaıyp qaldy. "Bilgenniń qandaı paıdasy bilmesti jolǵa salmasa", – deıdi atalarymyz.

Adamzattyń sońy búgingiler ǵana emes, keıin de keleshek bar, ıaǵnı búginginiń balasy – erteńginiń qarty ekenin esimizden shyǵarmaıyq. Osy oraıda bizdiń ımam baýyrlarymyz da ár juma saıyn jastarymyzǵa ulttyq qundylyǵymyzdy saqtaý kerektigin qazaqy bolmysymyzǵa saı etip túsindirse degen tilek aıtamyz. Sebebi, esterińizde bolsa, he(e)lloýındi toılaý barysynda, ıaǵnı osy qazaqqa jat merekeniń kesirinen túngi klýbtyń birinde qazaqtyń talantty kaskaderi Qasym Jumaǵojın baqılyq boldy. Jumbaq ólim... Sondyqtan da jastarymyzdyń rýhanı múgedek bolýyna jol bermegenimiz abzal.

Endigi jerde qudaı óliniń úreıin, tiriniń mereıin ushyrmaıtyn qandaı isimizdi bolsyn ońǵa bastyryp, bútin kóńildiń ımanyn joǵaltpaǵaı! Juma qabyl bolsyn!