Túrki álemi úshin teńdesi joq jádiger tabyldy (vıdeo)

2017 jyly Anargúl Ámir qaryndy ashyp, ishinde baǵa jetpes baılyq jatqanyn túsinedi. Qazaqstandyq jáne reseılik tarıhshylar da, bul Altyn Ordanyń shtandarty degen toqtamǵa keledi. Sodan soń tý mýzeıge tapsyrylǵan. Ondaǵy mamandar «jádigerdi óńdeımiz» dep ýáde bergen eken. Alaıda kúni búginge deıin atqarylǵan is joq.

Elimizde tek qazaq halqy úshin emes, tutas túrki álemi úshin teńdesi joq jádiger tabyldy, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi «Habar 24» saıtynyń deregin negizge alyp. 

Almaty qalasynyń turǵyny Anargúl Ámir eki basty samuryq qus beınelegen Altyn Ordanyń týyn jarııalady. Týmen birge sol dáýirge tán kóılek tapqan.

Bul jádigerler túpnusqa ma? Solaı bolsa, birneshe ǵasyr boıy qalaı saqtalǵan? Qundy jádiger uzaq jyldar boıy qoıdyń qarnyna saqtalyp kelgen eken. Iá, áje-apalarymyz kádimgi sarymaı saqtaǵan qaryn. 2017 jyly Anargúl Ámir qaryndy ashyp, ishinde baǵa jetpes baılyq jatqanyn túsinedi. Qazaqstandyq jáne reseılik tarıhshylar da, bul Altyn Ordanyń shtandarty degen toqtamǵa keledi. Sodan soń tý mýzeıge tapsyrylǵan. Ondaǵy mamandar «jádigerdi óńdeımiz» dep ýáde bergen eken. Alaıda kúni búginge deıin atqarylǵan is joq. Osyǵan kóńili qulazyǵan Anargúl Ámir jádigerdi keri qaıtaryp alypty. 

– Bul jalaý ata-babamnan urpaqqa berilip kele jatqan mura. Sońǵy atam Myrzaǵalı, onyń aldyndaǵy atam Ámir, ákem saqtaǵan. Ákem kózin jumǵannan keıin men kiristim. Meniń oıymsha, Elbasy bilýi kerek, Qazaqstanda Altyn Ordanyń jalaýy bar ekenin, - qundy jádiger ıesi Anargúl Ámir.

Jádigerdi mamandarǵa kórsettik. Qazaq oıýlarynyń bilgiri Erlan Qojabaev tańdanysyn jasyra almady. «Sózsiz túpnusqa», deıdi. Eki basty samuryq qus Altyn Ordanyń handary Jánibek pen О́zbek han shyǵarǵan teńgede beınelengen. Oǵan deıin Seljúk túrikteriniń eltańbasy bolǵan.«Al túptamyry sonaý Saq dáýirinen bastalady», - deıdi maman. 

– Bul XI ǵasyrdaǵy Seljúkterdiń shtandartyna óte uqsaıdy. Qustyń basy da myna jerde dál sondaı. Odan keıin murny da, qulaǵy da sondaı. Bek Ibraev aıtqan, bul – samury qus. О́ıtkeni samuryq qusta qulaǵy bar. Árıne, Altyn Orda men Seljúkterdiń baılanysy bar. О́ıtkeni ata-babalary bir ǵoı. Bári de túrik ,- «Qazaq oıýlary» kitabynyń avtory Erlan Qojabaev. 

Tanymal zerger Aıjan Ábdýbaıtova tý bólsheginiń tabylýyn rýhanı ómirimizdegi sensasııaǵa balap otyr. Jibekten toqylǵan shtandart Altyn Ordanyń 750 jyldyǵy qarsańynda talaı zertteýge arqaý bolatyny anyq.

– Burynǵy kezdegi buıymdarda jalpy sımmetrııa qoldanylǵan degen eseppen alatyn bolsaq, mynaý kádimgideı jartysyndaıy saqtalǵan. Demek, osy jartysyna qaraı ekinshi jaqtaryn, qalǵan jurnaqtaryn zerttep, shama-sharqynsha qalpyna keltirýge bolatyn sııaqty,- Qazaqstan Sýretshiler odaǵynyń múshesi, zerger Aıjan Ábdýbaıtova. 

Altyn Ordanyń týyn konservasııalaý men qaıta qalpyna keltirý ýaqyt kúttirmeıtin is. Áıtpese, ǵasyrlar boıy qarynda saqtalyp kelgen mura aýaǵa shyqqan soń úgilip, joq bolyp ketedi. «Restavrasııaǵa jaýapty memlekettik mekemeler, ne bolmasa mesenattar atsalyspasa, ózimniń shamam jetpeıdi», - deıdi jádigerdiń ıesi Anargúl Ámir.