Oırandy oırattar oıran bolǵan oryn

Azattyq jolyndaǵy qazaq halqynyń qıly kúnderdi bastan keshkeni málim. Ásirese bizdiń halyq jońǵar shapqynshyǵy zamanynda úlken qıynshylyqtarmen betpe-bet keldi. Qazaq dalasyna oınaq salǵan oırattar «Alqakól sulama», «Aqtaban shubyryndy» syndy náýbetti jyldardy ornatty. Alaıda úsh júzinde basyn qosqan handar jońǵar shapqynshylaryna qarsy nátıjeli tosqaýyl berip otyrdy. Sol sebepten de jergilikti jurtshylyq oırattarmen bolǵan shaıqasta qazaqtardyń mereıi ústem bolǵan oryndy qasıet tutady, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Sondaı qazaq sarbazdarynyń oırattarǵa qarsy jeńisti joryǵy jalǵasyn tapqan orynnyń biri T. Rysqulov aýdany, Jańaturmys aýylynyń tusyndaǵy Oırandy jeri. Qazaqtyń jer-sý attaryn qoıýda onyń tarıhı mańyzyna, geografııalyq, bıologııalyq ereksheligine ıek artqany belgili. Ara-tura jer sý attary ondaǵy tarıhı oqıǵalar baılanysty da berilip otyrǵan. Sol sekildi Oırandy ataýy da «oıran boldy, oırany shyqty» – degen sózderimen maǵynalas keledi. El arasyndaǵy ańyz ben tarıhı derekterde dál osy aýmaqta bolǵan keskilesken shaıqasta oırat áskeri qazaq qolynan oırany shyǵyp jeńilgeni aıtylady. Osy Oırandydan bólek osy mańdaǵy «Aqsaraı», «Qalmaqqııa» dep atalatyn jerlerde de oırattarǵa qarsy úlken soǵys bolǵan. Atalǵan shaıqastardyń kóbinde qazaq áskeriniń birligi men joǵary áskerı daıyndyǵy jáne asqan sheber uıymdastyrylǵan áskerı strategııa arqyly jeńiske jetken. Qazaq dalasyn oırattardan azat etýdegi sheshýi shaıqas Oırandy jerinde bolǵan. Osy mańnan oırany shyǵyp jeńilgen oırattar «Aqsaraı» mańynda kezekti ret qazaq qolynyń qarsylyǵyna tap bolǵan. Tipti esh amaly qalmaǵan oırattarǵa «Qaratas» janyndaǵy tik shatqalmen qashýǵa týra kelipti. Degenmen tik jartasqa shyǵa almaǵan olar túgeldeı qyrylady. Jergilikti turǵyndar osy mańda eginshilik nemese ózgede maqsatta jer qazý jumystary kezinde tarıhı shaıqasta mert bolǵan oırat jaýyngerleriniń súıegine tap bolatyndyǵyn aıtady.

Oırandyǵa qatysty naqty málimetti qazaq ádebıetiniń marǵasqasy Ábish Kekilbaıuly keltiredi. Tarıhı málimetter men el arasyndaǵy ańyz áńgimelerge súıngen Á.Kekilbaıuly: «Qalmaqpen sheshýshi soǵys Jambyl oblysy, «Tutqynsaı» degen jerde bolǵan. Bul jer Áýlıe bulaq jerindegi qazirgi Oırandy degen málimetter aıtady.

Qalaı desekte halyqtyń qazaq azattyǵy jolyndaǵy sheshý mánge ıe urys bolǵan dalasyna kıe tutýy beker emes. Bul ótkendi umytpaı, tarıhty tanýdaǵy búgingi urpaqty paryzy.