• USD 468.56

  • EUR 497.56

  • RUB 7.3

  • CNY 67.18

29 Naýryz, 02:34:46
Almaty
+35°

«Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda túzilgen Qazaqstannyń kıeli jerleriniń kartasy tizimine Jambyl oblysynan engen jalpyulttyq nysannyń biri Tekturmas kesenesine qatysty ańyz-áńgimeler kóp. Onyń kópshiliginde bul keseneni dinı oryn retinde sıpattaıdy. Tipti keı derekterde onyń astynda Taraz qalasynyń ortalyǵyna deıin jetetin jerasty joly bar áskerı-strategııalyq nysan ekendigi de aıtylady, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Bul kesene Taraz qalasy mańynda Talas ózeniniń oń jaǵalaýynda ornalasqan. Tarıhı derekter bul nysannyń XIV ǵasyrlarǵa jatatyndyǵyn aıǵaqtaıdy. Degenmen onyń avtorlary men nysandy salýdaǵy túpki maqsat belgisiz. Kesene tolyǵymen kúıdirilgen kirpishten salynǵan. Tarıhshy G.A. Pýgachenkova Tekturmas kesenesiniń salynǵan merzimin XIV ǵasyrǵa jatqyzady. Al onyń ataýyna qatysty málimetterde «Tekturmas»-ty «taý jaı turmaıdy» degen tirkespen maǵynalas ekendigin aıtylady. Túrik tilinde bul ataý «tynymsyz oryn» degen maǵynany beredi.

Al keseneni turǵyzýdaǵy áý bastaǵy maqsat ony dinı rásimder oryn retinde paıdalaný bolǵanǵa uqsaıdy. О́ıtkeni munda zorastrızm, hrıstıandyq, musylmandyq rásimde jerleý oryndary ornalasqan. Tekturmas kesenesine barý úshin tóbeniń etek jaǵynda ejelgi jerasty joly men Talas ózeni arqyly ótetin tas kópir kádege jaraǵan.

Ári keseneni HH ǵasyrdyń 30 jyldarynda ateısterdiń qıratýy da bul nysannyń dinı oryn bolǵandyǵyn aıǵaqtaı túsedi. 2001 jyly qaıta qalpyna keltirý jumystary júrgizýshiler keseneniń HIH ǵasyrdyń 80 jyldary orys zertteýshileri túsirgen fotosýretine ıek artqan.

Jalpy Tekturmas kesenesine qatysty túrli ańyzdar aıtylady. Sonyń birinde Tekturmas esimdi qolbasshy Áýlıe Qarahannyń tusynda áskerbasy, jasaýylbasy retinde eńbek etken. Qazirgi Jambyl jerine qurylǵan úlken handyqqa ámir júrgizgen Qarahannyń áskerı shendi qyzmetkeri retinde Tekturmas qalaǵa saparlap kele jatqan, shyǵyp bara jatqan kerýendi, jolaýshylardy tekserip tynym tappaı júredi eken. Soǵan bola ony kópshilik Tekturmas atap ketken bolýy da múmkin. Keıinnen dál osy qolbasshy jerlengen oryn Tekturmas kesenesi dep atalýy da ǵajap emes.

Al kelesi bir ańyzda qazirgi Tekturmas kesenesi ornynda qala bolǵany jaıynda derek keltiredi. Atalǵan ańyz jelisinde bes júz jyldaı buryn Talas jerin qalmaqtar bılep-tóstep turǵany sóz bolady. Olardan zárezap bolǵan jergilikti halyq Ámir Temirmen sóz baılasady. Bul kelisimge saı Ámir Temir qalyń qolyn bastap, Samarqannan Talasqa qaraı attanady. Ony estigen qalmaqtar Temir áskerinen bas saýǵalap, óz ıelikterindegi asyl buıymdardy Tekturmasqa ákep jınap, onyń ústine otyn úıip órtep jiberedi.

Kesenege qaıta qalpyna keltirý jumystary 2002 jyly Tarazdyń 2000-jyldyǵyna oraı jergilikti mesenat Amangeldi Momyshevtiń bastamasymen jas sáýletshi Nurlybek Bákeevtiń jobasyna saı júrgizildi.

"Qamshy" silteıdi

Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.

Pikir qaldyrý

pikir