• USD 468.56

  • EUR 497.56

  • RUB 7.3

  • CNY 67.18

28 Naýryz, 16:55:59
Almaty
+35°

       Qazıdyń óz qolymen jazylǵan bir japyraq qaǵazy mende saqtalyp qalypty.

       Menshikti tilshilerdiń gazet redaksııasyndaǵy bólimdermen tyǵyz baılanysta bolyp, aldaǵy aptalardaǵy basylymda jarııalanatyn maqalalardy birge josparlap, birge talqylap otyratyn úrdisine saı jazylǵan eskertpe ispetti: «1. Aýyldy qalaı aıaǵyna tik qoıýǵa bolady? 2. Aýyl mektebin qaraý. Internet, elektrondy poshta? 3.Aýyldaǵy aıtqyshtar. 4. Bir jeke sharýa qojalyǵynyń ekonomıkalyq qalyptasý kezeńin taldaý». Sol kezderi ıaǵnı, eki myńynshy jyldardyń basynda oblystyq «Syr boıy» gazetinde «Aýyl ahýaly» atty aýyl ómirine arnalǵan bet bolatyn-dy, joǵarydaǵy taqyrypshalar gazettiń aldaǵy sanynda qamtylatyn materıaldardyń qysqasha nobaıy bolsa kerek. Jazýshylyǵymen de, jýrnalıstik sheberligimen de ózge áriptesterimizden oq boıy ozyq turatyn Qazı Danabaev rasynda kóbimizge aqylshy, qamqorshy, janashyr jan edi. Jalpy jurtty alalaýshylyǵy joq áriptesimiz ózinen jón suraǵan adamǵa shyn peıilimen kómekteskisi kelip, bilgenin sarqa aıtýdan, úıretýden áste tanǵan emes. Joǵarydaǵy jazbalar da gazetti tartymdy etip shyǵarý jolyndaǵy usynystar tizbesi.

      «Syr boıyna» qyzmetke áýelgi kelgen kezimde «Rýhanııat» bóliminde Qazımen birge qyzmet istegendikten de meniń de oǵan úıirsektigim bar edi, bertinde qyzmettik jaqyndastyǵymyz syrlastyqqa, dostyqqa ulasyp ketti. О́zi de kelisti, syrbaz jan edi ǵoı, jatyrqamaı, óz jaıynan buryn seniń jaǵdaıyńdy oılap, qoǵamnyń syrqatyn emdegisi kelip alasuryp júrse de, qarapaıym da, mańǵaz qalpynan bir tanǵan emes.

      «Jazýshy-qoǵamnyń súıeginen adamnyń janyn izdeıtin beıbaq», deıtin Asqar Súleımenovtiń pikirin bir jerden oqyǵanym bar, ıá, sol aıtpaqshy Qazekeń bolǵan jáıtterdiń aqıqatyn ashyp, oqıǵalar men faktilerdi oqyrman kóz aldyna keltire alatyn, qabyldaýǵa qolaıly pishin beretin sheberligi tolysqan qalamger ekendigin áldeneshe ret dáleldegen, óz oıy, óz órisi bar azamat bolatyn. Onymen áńgimelesý barysynda oıyńdy naqty aıtýǵa jáne de ony qorǵaýǵa shynyǵa beretinińdi baıqaı bastaısyń. Rasynda adamnyń óz oıyn aıtyp jetkize almaýy osaldyq bolsa, óz oıynyń bolmaýy odan da úlen olqylyq qoı, bul taraptan onyń áriptesterine, jaqyn júrgen azamattarǵa bergen ónegesi az emes edi.  

      «Maqala ústirt jazylmaýy tıis, jýrnalıst ózi aralasqan máseleni búge- shigesine deıin zerttep, onyń qan-jynyna aralasyp ketýi kerek, sonda ǵana onyń máni ashylady», deıtin-di ol redaksııanyń alqa jıynynda.  «Iá» degen sózdi jazýdyń bir ǵana, al aıtýdyń bes júzden astam tásili bar», dep Bernard Shoý aıtpaqshy, Danabaev ne nárseni qaı kezde, qalaı aıtý tásilderin jetik meńgergen maıtalman qalamger desem ony biletinder, kórgender qoldaıdy dep oılaımyn.

       Aımaǵymyzdan ekologııalyq jeńildikterdi alyp tastaý jóninde sol kezdegi oblys basshysynyń birinen sóz shyǵyp, osyny nasıhattaý barysyna birshama basylymdar belsene kirisip te ketken kez edi, sol shamada respýblıkalyq bedeldi basylymdardyń birinde jýrnalıst Qazı Danabaevtyń; «Ákim álem halqyn qalaı aldamaqshy boldy?» degen kólemdi maqalasy jarq ete qaldy. О́te ótkir jáne de ıdeıa avtory synǵa ushyraǵan materıal edi. Rasynda ekologııalyq zardap saldary bar dep tanylǵan aımaqty qalaı tap-taza etip shyǵarýǵa, ol jerde óngen ónimderdi kirshiksiz dep qalaı aıtýǵa, bul pikirdi kópshilikke tyqpalaýǵa kimniń dáti barýy múmkin?!

      Osy jarııalanymnan soń ile-shala jergilikti kadrlardy qýdalaýǵa ushyratqan bir mekeme basshysynyń jumys stılin synǵa alǵan ekinshi maqalasy da «Jas alash» gazetinde jaryq kóre qaldy. Bul kisińiz de joǵarǵydaǵylarǵa jaqyn júretin, juǵymy bar adam eken, munan soń bizdiń gazet basshylyǵyna tyqyr taıanyp, sońynda jýralısttiń úlken kabınette yqpaldy kisimen betpe-bet kezdesýine týra keledi. Kelgen soń bolǵan jáıtti qysqasha áńgimelep berdi. Ekeýara áńgimelesý barysynda Qazı maqalalaryndaǵy  faktilerdi túgel dáleldep, óz oıyna dókeıdi de ıliktiredi. «Degende, – dedi ol áńgimesiniń sońynda,- Basshynyń túpki oıy shynynda jón sekildi, aımaqqa ekonomıkalyq paıdasy bar ekendigin ańǵardym. Tek, onysyn jurtshylyqqa durys túsindire almady», dedi ol qashanǵy shyndyq sózge moıynsynatyn ádetine basyp. «Adam bolǵan soń qatelesedi, súrinedi, jyǵylady, turady. Bul ár pendede bolatyn jaǵdaı. Mas bolýy da, bireýdi tildeýi de múmkin. Munyń bárin keshirýge bolady, tek ótirik aıtqandy, jurtty aqymaq kóretin ótirikshini keshirmeý kerek», deıtin minezi de áli esimde.

      «Qaıyrda qalǵan kemeniń kapıtany» atty syn maqalasynda sol kezdegi bilim salasyndaǵy júıesizdikter taldanyp, bilim mınıstri synǵa alyndy. Kóp uzamaı bul sheneýnik te qyzmetimen qoshtasty. «Týra bıde týǵan joq, týǵandy bıde ıman joq » degen osy bolsa kerek.

       Ol kezderi gazettiń, jýrnalısttiń bedeli zor edi, redaksııamyzǵa óz ortasynan zábir kórgender, shyndyqtyń aýylyn izdegender jıi keletin-di. Ádildik ornatamyz de gazet qyzmetkerleri de el-eldi kezip, oqıǵa ortasynda bolýǵa umtylyp, ala-shapqyn bolyp jatatyn-dy. Basshy-qosshylar da maqtaýǵa onshalyqty elire barmeıtin, atqarǵan qyzmetin mindetim dep túsinip, oryndy syn bolsa, moıyndap, ony qalpyna keltirýge tyrysyp júretindigin baıqar edik. Qoǵamdyq ózgeristerden sońǵy qarjy tapshylyǵynyń áli de etekten basyp turǵan kezeńi ǵoı, jýrnalıstterdiń de jalaqysy mardymsyz, bir aılyǵy ekinshi aılyǵyna jetpeıtin, ózgege túsirer kóleńkesi shamaly shaǵy. Sondaıda áriptesterimizdiń; «О́ziń dıýanasyń, kimge pir bolmaqshysyń?» deıtin zilsiz áziline Qazı; «Jýrnalıst-qalqan ǵoı, qalqandy eshkim de, eshnárse de qorǵamaıdy», dep shyndap jaýap beretin-di. Rasy da solaı ǵoı, jurt sengen qalamger óz jaǵdaıyn qamdap, yqtap ketse, qoǵamdaǵy keleńsizdikterdi kim sý betine shyǵarady, kim bolashaqqa qamqorshy bolady?! Osy ustanymnyń basynda qashanda Qazı dosymyz júrdi. Ol qashanda shyndyqtyń júzine týra qarady, jáne de onysyn eshkimnen jasyrmady, búgejektemedi. Onyń qybyn tabý qıyn edi, jaǵympazdardy jaqsy kórmeıtin, al kósheli iske qashanda basyn ıip ótti. Osy qasıeti úshin bas redaktorymyz Jaqsylyq Rahmatýlla, bas redaktordyń orynbasary Orazbek Maqsutuly onyń ýájine turyp, bólim meńgerýshileri Joldasbek, Ábdibaı jáne basqalar qurmet tutty, syılady. Solaı bolýy zańdylyq edi.

      Munaı óndirý salasyndaǵy sheteldikterdiń qandastarymyzǵa áleýmettik teńsizdik jasaýyn zertteýde eki-úsh kúndep sol jaqta jatqan kezderi de boldy. Qashanda shyndyq jaǵynda júretin Qazekeń bul jaǵdaı týraly birneshe serııaldy maqalalar jazdy. Sol kezdegi oblys ákimi Adyrbekovtiń  jýrnalıst derekterine den qoıyp, qoldaý bildirgeninde umytqanymyz joq.

      Redaksııa korıdoryna kirgenimde Qazıdyń Aqbergen aǵamen qalaı sálemdesetini kóz aldyma keledi. Ekeýi eki jaqtan shurqyrasa kelip, aıaqtarymen tebisip amandasyp jatatyn. Bir qarasań balanyń oıyny sekildi, dap-dardaı adamdar, ózderine salsań, siresken qalyptan aýytqyǵandary. Kastóm kıip, galstýk taqqanynda sırek kóretinbiz, ıyǵyna tek qarapaıym toqyma kıimderdi ile sala kóp ishinde momaqan qalyp tanytatyn edi-aý. Iá, qalypqa syımaıtyn, buǵaýlap, búrkep ustaýǵa kónbeıtin basy asaý kúıi ómirden ótti, Qazı dos. Bıyl on jyldan asty aıaýly áriptestiń aramyzdan ketkenine, sonda da bolsa, onyń ózi ómirden ótken soń uly Nurlan men shákirt inisi Nurbek jınaqtaǵan kitabyn oqıtyndar, ol týraly suraıtyndar el arasynda molynan kezigedi. Tilimiz jetkeninshe, bilgenimizdi aıtyp, ózimiz de sher tarqatamyz. Jolyn qýǵan uly Nurlannyń boıynan Qazıǵa tán qasıetterdi, bekzattyqty kórip keıde, «ornynda bar ońalar» degen osy eken-aý», dep táýbe aıtyp qoıamyn.

 Nurmahan Eltaı,

Qazaqstan Jazýshylar Odaǵynyń múshesi

 

"Qamshy" silteıdi
Ilmek sózder: Qazı Danabaev

Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.

Pikir qaldyrý

pikir