Nıqabtaǵy qazaq áıeli: Bizden qorqýdyń qajeti joq!

Biri úıine, biri toıǵa, endi biri basqa da jumystarymen aýyr sómkeni arqalap, chemodandaryn súırelep, poıyzǵa minip jatyr. Men asyǵyp-aptyǵyp men mindim de, jolserikke ózimniń bıletim men tólqujatymdy kórsetip, vagonǵa kirip kettim. Jarty saǵattaı erterek kelippin. Jınaqtalyp, óz ornyma jaıǵastym. "Janymdaǵylar qandaı adam bolar eken" dep poıyzǵa mingen saıyn oılanatyn ádetim bar. Poıyzdyń júrýine az ǵana mınýttar qaldy. Shildeniń qaq ortasy. Kún ystyq edi. Bizdiń poıyz qanshalyqty zamanaýı deısiz, jeldetkishi turmaq, uıaly telefon qýattaıtyn jeri de istemeıdi. 58 saǵat boıy qınalatynymdy oılap, ushaqqa bıletti erterek almaǵanyma ókindim. Solaı otyrǵan kezde qyzyn jetektegen, bet-aýzyn tumshalaǵan áıel kirip keldi. Biraq qara emes, qyzyl tústi nıqab kıgen. Týysqan aǵasy bolýy kerek, sómkelerin rettestirip, qosh aıtysyp, shyǵaryp saldy.

Amandastyq... Bir kezde betin búrkemelegen matany sheshti. Sary óńdi, qazaq kelinshek eken. Biraq qazaqsha-oryssha aralastyryp sóıleıdi. Qyzy da ózinen aýmaıdy. Uzaq joldy qysqartqym kelip áńgimege tarttym. О́zi de ashyq-jarqyn kelinshek eken. Sóılese kele ózimniń jýrnalıst ekenimdi eskertip, shaǵyn suhbat alǵanmyn. Alaıda jarııalaýǵa qatysty uzaq oılandym. Birinshi oıyma kelgeni – nıqabty nasıhattaý bolyp keter me eken degen kúdik boldy. Alaıda olardyń da ózderin sóz etip júrgenderge jaýaby baryn túsingennen keıin Qamshy.kz aqparat agenttigi oqyrmandarynyń nazaryna usynýdy jón sanadym.  

– Namazdy bala kúnińizden bastap oqısyz ba, álde belgili bir oqıǵa túrtki boldy ma?

– Joq, bala kezimnen bastap namaz oqý maǵan buıyrmady. Oqý bitirip, jumys istegen kezden bastap namaz oqýǵa nıet ettim. Meniń namaz oqýyma erekshe jaǵdaı áser etti desem de bolady. Bir kúni túsimde aıan berip, namaz oqýym kerek ekenin kórdim. Bir tústi bir emes, qatarynan úsh ret kórgen soń oılana bastadym. Ol kezde men namaz týraly, din týraly kóp nárse bilmeıtin edim. Az ýaqyt ishinde ózgerdim. Súreler men duǵalardy jattap, namaz oqýdy bastap kettim.

– Ata-anańyz qalaı qabyldady?

– Árıne, qarsy boldy. Men az ǵana ýaqyttyń ishinde 360 gradýsqa ózgerip kettim ǵoı. Jumysymnan da aıyryldym. Meniń mamandyǵym — esepshi. Sol mamandyqpen jumys istedim, biraq maǵan jumys nemese oramaldy tańdaýǵa týra keldi. Oılanbastan oramalymdy tańdadym. Al qazir kóbisi kóndi, úırenip ketti. Saýdamen aınalysamyn. Kúıeýge shyqtym. Bir qyzym bar. Shúkir! Anam qazir namaz oqyp bastady. Men sebepker boldym. Meniń namaz oqyǵanymdy kórip, qyzyǵýshylyq tanyta bastaǵan soń, men qaǵazǵa jattaý qajet súreler men duǵalardyń sózderin jazyp ketkenmin. Keıin jattap alǵanyn aıtty. Men "ýaqyt ozdyrmaı namaz oqýdy bastańyz" dep keńes berdim. Al ákem bolsa áli kúnge deıin qarsy. Qazir men burynǵydaı oramal taqpaımyn ǵoı. Kúıeýge shyqqannan keıin, nıqab kıdim. Bir ókinishtisi, ákem meniń janymda júrýge uıalady. Sol ǵana janyma batady.

– Nıqabty ne úshin kıesiz?

– Birinshiden, kúıeýimniń ótinishin oryndaý úshin kıdim. Ekinshiden, ózime yńǵaıly. О́zimdi osy kıimmen jaıly sezinemin. Qazir poıyzdyń ishi ystyq bolǵan soń kúıeýim nıqabty sheshýime ruqsat berdi. Al beketke túsken kezde qaıtadan kıip alamyn. Synǵa da etim úırenip ketti.

– Nıqab kıip júrgende keleńsiz jaıttarǵa tap bolǵan kezińiz boldy ma?

– Árıne, qazirgi qoǵam bizdi adam qurly kórmeıdi ǵoı. Bizge quddy qanisher nemese terrorıst retinde qaraıtyndar joq emes. Iá, kıimimiz bizdi erekshelep turady. Keıbireýleri qoldaryn shoshaıtyp ketedi. Endi bireýi "qazaqtyń jerinde júrsińder ǵoı" dep synap-minep jatady. Biraq bul – bizdiń tańdaýymyz. Bizdiń ishki qalaýymyz. Bir kúni Almatydaǵy meshittiń janynda tursam, bir úlken kisi kelip "bizde mundaı kıimmen júrýge bolmaıdy" dep urysty. Men "bizge qatysty qatty sóıleıdi ekensizder, ashyq-shashyq kıinip júrgen qyzdarǵa urysýǵa shamlaryńyz kelmeıdi" dep aıtqym keldi. Biraq meniń sózimdi tyńdamaıtynyn bildim. Sol úshin únsiz qaldym. Biz kisi óltirip jatqanymyz joq. Jaı ǵana óz senimimizben ómir súrgimiz keledi. Bizden qorqýdyń qajeti joq.

– Qyzyńyzǵa da oramal taǵýdy úıretesiz be?

– Nege úıretpeske?! Men oǵan jaman nárse úıretpeımin ǵoı. Sebebi ol meniń qanym, ony men dúnıege ákeldim. Sol úshin meniń týǵan qyzyma nege kóshedegiler aqyl aıtyp, teledıdardaǵy juldyzdar ónege bolýy kerek? Men týǵan qyzyma jamanshylyq jasaı alamyn ba? Tipti oılaı da almaımyn ǵoı. Men onyń bilimdi bolǵanyn qalaımyn. Biraq sharıǵatqa saı áýretin jaýyp júrgenin qup kóremin. Qazir árıne erte. Biraq bala úıdegi áke-sheshesiniń istegenin qaıtalaıdy emes pe? Meniń qyzym da úıge er adamdar kelse, "oramalym qaıda" dep júgiredi. Bul – biz úshin qýanysh. Qyzyma zorlap oramal taqtyrmaımyn. Jaı ǵana durys, burysyn aıtamyn. Bir kúni qalada otbasymyzben serýendep júrsek, bir áıel óziniń qyzyn sýretke túsirip tur. 14-15 jastaǵy qyz kindigin ashyp, qysqa beldemshe kıip alǵan. Shoshydym. 14-15 jasynda ashyq-shashyq júrgen qyz kámelet jasqa tolǵan kezde ne isteıdi? Qandaı bolady? Sonymen birge, ata-anasy oǵan ursyp, "ashyq-shashyq kıingeniń durys emes" dep aıtpaǵan qyzdyń bolashaǵy qandaı bolady?

Áńgimemiz osylaı támámdaldy.Týǵan jerime jetken kezde bir-birimizge jaqsylyq tilep, qoshtastyq. Men oǵan "nıqab kııý durys emes" dep aıtpadym. Sebebi ár adamnyń óz tańdaýy bar. Ári nıqabtaǵy kelinshekke "meniń keńesimniń, dástúrim men ulttyq qundylyǵymnyń qajeti shamaly-aý" dep te oıladym. Kim bilsin?!

Dástúrli Islam nıqabqa qandaı úkim shyǵarǵan?

Árıne, qara jamylý – ulttyq qundylyǵymyz úshin jat dúnıe. Al memleket ruqsat etken dástúrli Islam dininde nıqabqa qatysty ne delingen?

"Keıinirekte ómir súrgen Hanafı ǵalymdarynyń arasynda: "azǵyndaǵan zamanda, nápsiqumarlyq keń etek alǵan shaqta boıjetkenderdi betterin ashýdan tyıǵan durys" degender bolǵan. Degenmen, Hanafı  mázhabynda "nıqab" kıip, betti jabý shart emes", dep jazylǵan Islam.kz saıtynda.

Al Ábý Hanıfanyń shákirti Imam Muhammed óziniń "ál-Asl" degen kitabynda bylaı dep jazǵan:

"Azat áıelderge keletin bolsaq, nekelespegen nemese mahramy bolyp sanalmaıtyn, neke túsetin bóten erkektiń onyń ashyq jerine qaraýyna bolmaıdy. Tek júzi men bilezikke deıingi qolyna qaraýyna ruqsat. Áıeldiń júzi men qolyna qaraýdyń esh aǵattyǵy joq. Odan ózge jerlerine qaramaýy kerek".

Sondaı-aq bedeldi Hanafı ǵylymy Hasan ıbn Ammar ásh-Shúrnýbúlálı bylaı deıdi:

"Áıeldiń denesi túgeldeı áýret (jabylýy tıis jerler). Tek júzi men bilezikke deıingi eki qoly áýret emes. Qoldyń ústi de, alaqany da solaı. Eń durysy ári tańdaýly pátýa osy".

Dástúrli dinimizdegi nıqabqa berilgen úkim osyndaı. Dinimiz ben dástúrimizden ajyramasaq qana ultymyzdy saqtap qalamyz. Eki tarazynyń basyn teń ustaǵan jón.