«Salalyq jýrnalıstıka: munaı jáne gaz taqyrybyna tán erekshelikter»

2019 jyldyń 27 qyrkúıeginde Nur-Sultan qalasynda KAZAKHSTAN ENERGY WEEK 2019 – KAZENERGY HII Eýrazııalyq Forýmy aıasynda BAQ ókilderine arnalǵan «Salalyq jýrnalıstıka: munaı jáne gaz taqyrybyna tán erekshelikter» atty semınar-trenıng bolyp ótti. Oǵan Almaty, Aqtóbe, Aqtaý, Atyraý, Nur-Sultan, Oral qalalarynan jýrnalıster qatysty dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi ttjk.kz saıtynyń deregin negizge alyp. 

Trenıngti uıymdastyrǵan Qazaqstandaǵy «Shevron» kompanııasy jáne «Bıznes Medıa» Kompanııalar toby» seriktestigi atynan respýblıkalyq «Delovoı Kazahstan» gazeti. Ekonomıka salasyn zerttep júrgen jýrnalısterge arnalǵan bul sharanyń basty maqsaty – salalyq jýrnalıstıkanyń qazaq tilinde damýyna úles qosýmen qatar, jýrnalısterdi otandyq jáne álemdik munaı-gaz ındýstrııasynyń búgingi tynys-tirshiligimen, sala ishindegi trendtermen, munaı kásibine tán ereksheliktermen tanystyrý; munaı jáne gaz salasyna tán aqparattardy, málimetterdi durys qoldaný, munaı jáne gaz ónerkásibine ekonomıkalyq turǵydan taldaý jasaý tetikterin ıgerip, talqyǵa salý, t.t. Trenıngti ekonomıkalyq jýrnalıstıkaǵa, munaı jáne gaz salasyna mamandanǵan tájirıbeli jýrnalıster, medıatrenerler Asııa AKIShEVA jáne Elena BÝTYRINA birlese júrgizip, trenıngke qatysýshylarmen ózderi jınaqtaǵan málimetterimen, tájirıbelerimen bólisti.
«Jalpy, bul Qazaqstandaǵy «Shevron» kompanııasy men respýblıkalyq «Delovoı Kazahstan» gazeti uıymdastyryp otyrǵan úshinshi trenıng deýge bolady. Byltyr osy taqyrypta biz Atyraý jáne Almaty qalalarynda eki márte trenıng uıymdastyrdyq, sonda, meniń baıqaǵanym, munaı jáne gaz salasynda degen shynaıy qyzyǵýshylyq, ásirese, qazaq tildi jýrnalıster tarapynan basym boldy. Sondyqtan da bıyl ótkizilgen trenıngke, biz, tek, qazaq jýrnalısterin shaqyrǵandy jón kórdik. Bul joly da trenıngke qatysqan áriptesterimiz taqyryp boıynsha kóptegen suraq qoıyp, óz bilimderin shyńdaýǵa daıyn ekendikterin kórsetti», – deıdi tanymal jýrnalıst, medıatrener Elena Býtyrına.
Aıta keteıik, trenıngte Qazaqstandaǵy munaı jáne gaz óndirisiniń jalpy qurylymynan bastap, elimizdegi eń iri munaı kenishteri, Kaspıı qaırańyndaǵy geologııalyq barlaý jobalary men kómirsýtegi shıkizattaryn tasymaldaý baǵyttary, kómirsýtegi ónimderin óńdeý salasy týraly, sondaı-aq álemdik munaı jáne gaz naryǵyndaǵy munaıdyń sorttary, kómirsýtegi ónimderi naryǵyndaǵy baǵa saıasaty, OREK uıymy men OPEK+ usynystary týraly aıtylyp, jalpy, iskerlik jýrnalıstıka salasynda qyzý talqyǵa salynýy tıis ózge de birqatar taqyryptar qamtyldy.
«Áý basta, biz trenıngke, eń aldymen, ekonomıka, iskerlik taqyrypqa negizdelgen jýrnalısterdi shaqyrýdy kózdedik, óıtkeni trenıngtiń basty maqsaty – salalyq jýrnalıstıkany, onyń ishinde iskerlik, ekonomıkalyq jýrnalıstıkany damytý. Iskerlik formattaǵy jýrnalıstıka el ekonomıkasynyń damý kórsetkishin aıǵaqtaıtyn baǵalaýshy faktordyń biri.Oqyrman men kórermen tarapynan ekonomıkalyq aqparatqa, ekonomıkalyq taqyrypqa degen suranystyń artýynan – halyqtyń oı-sanasynda, qımyl-áreketinde, ál-aýqatynda belgili bir deńgeıde transformasııa oryn alǵanyn baıqaýǵa bolady. О́ıtkeni, tutynýshy ekonomıka ishindegi quraldar men tetikterdi qalaı durys paıdalaný kerek degen suraqqa jaýap izdeı bastaıdy. Al, turǵyndar tarapynan týyndaǵan qandaı da bir qajettilik – ekonomıkanyń belgili bir naryǵyn zertteýge tikeleı jol ashady. Sondyqtan da biz, trenıng barysynda, munaı jáne gaz salasyn ekonomıkalyq turǵydan taldap, faktiler men argýmentterdi durys qoldaný degenge basty nazar aýdardyq», – deıdi medıatrener Asııa Akısheva.
Trenıngke qatysqan jýrnalısterdiń pikirinshe, BAQ ókilderine arnalǵan mundaı oqytý sharalary qazaq tilinde óte ózekti, onyń ishinde, ásirese, munaı jáne gaz salasyna qatysty jýrnalısterdiń basyn qosatyn ózindik alań asa qajet-aq. «Trenıng óte jaqsy ótti. Munaı salasy týraly bilemiz degenimiz – ber jaǵy ǵana eken. Eń birinshi, munaı óndirý kórsetkishteri týraly aqparattardy durys ajyratý, ıaǵnı munaı jáne gaz kondensatynyń kólemi degendeı, munaıǵa qatysty barrel, tonna syndy ólshemderdi durys qoldaný, odan keıin OPEK aldyndaǵy kelisim –óte qajet derek boldy. Solsııaqty, munaı jáne gaz qubyrlary týraly slaıdpen berilgen aqparat ta sanaǵa jaqsy sińdi, buryndary, óz basym, tek, Kaspıı qubyr konsorsıýymy týraly ǵana biletin edim», – deıdi «Aıqyn» respýblıkalyq qoǵamdyq-saıası gazetinen qatysqan jýrnalıst Baýyrjan SABYRBEKOV.
«Atyraý oblysy qazaq munaıynyń astanasy bolǵandyqtan, óńirdegi jańalyqtardyń basym bóligi osy salaǵa tikeleı qatysty. О́ndiristiń tynys-tirshiligi, engizilgen ozyq tehnologııalar, munaıshylardyń eńbegi – bul mańyzdy taqyryptar atyraýlyq jýrnalısterdiń nazarynan tys qalǵan emes… Endi, qazaq jýrnalısterine arnalǵan osy trenıngte tájirıbeli jýrnalıster Asııa Akısheva men Elena Býtyrınadan úırenip, kóńilge túıgenimizdi jumys barysynda barynsha qoldanyp, óndiris jaıyn shemishkedeı shaǵatyn myqty sarapshy jýrnalıster deńgeıine shyǵýǵa árekettenemiz degen umtylys bar, sol úshin de osy trenıngti uıymdastyrýshylarǵa raqmet aıtamyn», – deıdi «Atyraý» oblystyq gazetiniń jýrnalısi Aıbópe SABYROVA.
«Trenıng óte joǵary deńgeıde uıymdastyrylǵan. Munaı jáne gaz taqyrybyna qatysty biz bilmeıtin kóptegen málimetter qamtylǵan, aldaǵy ýaqytta sol aqparatty, sol derekterdi óz jumysymyzda kádege jaratamyz, – deıdi «Oral óńiri» oblystyq gazetiniń ekonomıkalyq bóliminiń redaktory Nurbek ORAZAEV. – Trenerler – Asııa jáne Elena hanymdar ózderi zerttep júrgen taqyryptar boıynsha sheber mamandar ekenderin kórsetti, ony sóıleý mánerinen, sóz saptaýlarynan-aq birden baıqadyq. Munaı tarıhy týraly da kóp nárse bile bermeıdi ekenbiz, onyń syrtynda munaı salasyn ekonomıkalyq turǵyda zerttep, taldaýdyń ózi erekshe óner: trenıng barysynda, óz basym osy turǵyda tyń derekter aldym. Jalpy, qazaq tilinde ekonomıka taqyrybyna, munaı jáne gaz salasyna qatysty mundaı sharalar az, sondyqtan da, uıymdastyrýshylarǵa alǵysymdy bildirgim keledi ári aldaǵy ýaqytta da jýrnalısterge arnalǵan osyndaı oqytý sharalary óz jalǵasyn tapsa degen tilegim bar».
Trenıng barysynda, qatysýshylar tarapynan da birqatar usynys aıtyldy. Respýblıkalyq «Qala men Dala» gazetiniń onlaın nusqasynyń redaktory Dýman BYQAI: «Búginde qazaq jýrnalısteri munaı jáne gaz salasyna qatysty termınderdi árkim ózi túsingen nusqada aýdaryp, qolanyp júr, biz osy máseleni kóterip, aldaǵy ýaqytta sala ishindegi termınderdi bir izge túsirip, túpkilikti durys nusqasyn qoldanýdy qolǵa alsaq», – deıdi.

«Shevron» korporasııasy álemniń biriktirilgen jetekshi energetıkalyq kompanııalarynyń biri bolyp tabylady. Kompanııa munaı men gazdy geologııalyq barlaýdy, óndirý men tasymaldaýdy; kólik otynyn jáne janar-jaǵar maı materıaldaryn qaıta óńdeýdi, marketıngin jáne ótkizýdi; munaı hımııasynyń ónimderi men qospalaryn óndirý men satýdy; sondaı-aq kompanııa qyzmetiniń barlyq salalarynda tıimdilikti kóterý tehnologııalaryn ázirleý men engizýdi júzege asyrady.
«Shevron» Qazaqstandaǵy jetekshi jekemenshik munaı óndirýshi kompanııa bolyp tabylady jáne eldiń eki iri – Teńiz jáne Qarashyǵanaq ken oryndary aksııalarynyń ıesi. Korporasııa sonymen qatar Kaspıı qubyr jelisi konsorsıýmynyń iri jeke aksıoneri bolyp tabylady, sondaı-aq Atyraý qalasyndaǵy polıetılen qubyrlary zaýytynyń jáne qubyr jelisi armatýrasy zaýytyn tıimdi basqarady. Baılanysatyn tulǵa: Aınur Sydykova, Almaty q., Qazaqstan: + 7 727 298-0663