Jambyl qyzǵaldaqtarynyń tarıhy 10 mıllıon jyldan tamyr tartady

Elbasynyń «Uly Dalanyń jeti qyry» maqalasynda alma men qyzǵaldaqtyń otany Qazaqstan ekeni aıtylǵan. Bul derekterdi ǵalymdarda rastap otyr. Ár olar qyr qyzǵaldaqtarynyń tarıhy 10 mıllıon jyl degen resmı málimetter keltiredi, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Qazir álem ǵalymdary usynǵan resmı málimetteri Áýlıeata qyzǵaldaǵy 10 mıllıon jyl buryn paıda bolǵanyn dáleldedi. Ári onda qyr qyzǵaldaǵynyń Ońtústik Eýropa, Iran, Altaı jáne batys Qytaıǵa hám Gollandııanyń túkpir-túkpirine Uly jibek joly arqyly taralǵanyn da naqtylanǵan.

–Shyndyǵynda ǵalymdar osynaý ǵajap gúlder túrin on mıllıon jyl buryn paıda bolǵan degen tujyrymǵa kelip otyr. Búginde álem elderinde qyzǵaldaqtyń 100 jýyq túri ósetin bolsa sonyń 40-tan astamy Qazaqstan aýmaǵynyń kórkin ashady. Jambyl oblysy aýmaǵynda qyzǵaldaqtyń 20-ǵa jýyq túrin kezdestirýge bolady. Onyń ishinde Kaýfman, Greıga qyzǵaldaqtaryn erekshe ataı alamyz. Qyzǵaldaqtyń atasy sanalatyn Greıga gúli álem dál osy Jambyl jerinen taraǵan, –deıdi ornıtolog, natýralıst Málik Núkisbekov.

Gúl túrleriniń ósý, taralý jaıynda jetik biletin maman Greıga qyzǵaldyǵynyń Áýlıeata jerinen taralǵanyn rastaıtyn faktor retinde onyń óńir klımaty beıimdelgen jaǵdaıda jaqsy ósetin alǵa tartady.

–Negizinde shyndap zerttep qaraıtyn bolsańyz qyzǵaldaqtyń ómir súrý prosesi óte qyzyq jáne kúrdeli. Olar kúzde qaýashyqtaryn tastaǵan kezde bes júzge deıin tuqym shashady. Osy tuqymdar qar men jańbyrdan alǵashqy tamyrlaryn tastap úlgeredi de tamyrdan pııazshyq paıda bolady. Bul pııazshyqtan qyzǵaldaq ósip shyqqanǵan deıin 10 jyl ýaqyt ótedi eken. Odan keıin 10-15 jyl boıy qyzǵaldaqtyń 10-15 jylda gúldeý prosesi júredi. Al babyn tapsa qyzǵaldaq gúlderi 70 jylǵa deıin ómir súredi. О́kinishke oraı adam faktorynyń aralasýy olardyń gúldeýine kedergi keltiredi. Tipti tamyrymen julý saldarynan qazaq dalasynyń kórki bolǵan qyzǵaldyqtyń joıylyp ketýi qaýpi de týyndap otyr,– deıdi M.Núkisbekov.

Rasynda Jambyl óńiri qyzǵaldaqqa eń baı óńir sanalady. О́ıtkeni mundaǵy bir ǵana kishi Qarataý jotalarynyń ózinde qyzǵaldaqtyń 15 túri ósedi eken.