О́r О́tegen, Er О́tegen

Halyq arasynda О́tegen batyrǵa qatysty túrli ańyzdar bar. Onyń birinde batyrdyń qos múıizi bar nyshandy ekeni aıtylsa, endi birinde onyń óler aldynda súıegin narǵa tıeý jónindegi amanaty aıtylady. Qapshaǵaı sý qoımasy salynady dep batyr súıeginiń 200 jyldan soń qazylyp alýy da óz aldyna bólek áńgime. Qazir О́tegen batyr kesenesi Qordaı aýdanyndaǵy О́tegen aýyly mańynda ornalasqan. Kesene 2010 jyly jergilikti mańyzy bar memlekettik tarıh jáne mádenıet eskertkishteriniń tizimine alynsa, 2017 jyly «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» jobasy aıasynda Qazaqstannyń óńirlik qasıetti nysandar tizimine kirgizilgen, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

О́tegen О́teǵululy 1699 jyly Shý alqabyndaǵy Han taýynyń ońtústik shyǵysyndaǵy Izendi degen jerde týǵan. Onyń ákesi О́teǵul da qalmaqtardyń shabýylyna qarsy kúresken. Al batyr boıyndaǵy sheshendik pen ádildik Tóle bı áýlıeden sińirgen uqsaıdy. Oǵan qosa sáýegeılik pen kóripkeldik te batyr beınesin asqaq ete túsedi.

О́tegen batyrdyń keskin kelbeti de, halyq jadynda erekshe jaqsy saqtalǵan. Ol keń jaýyryndy, ıyqty, tik qabaqty, qyr muryndy, ór tulǵaly ótkir, ójet adam bolǵan. Dastan – jyrlarda, ańyz áńgimelerde onyń aıqasqan qos múıizi bar ekendigi de aıtylady. Bul qos múıiz О́tegen batyrdyń basyna kıilgen taqııany kóterip turady. Batyrdyń bul tańbasy bórik kıse ǵana kórinbeıdi eken. О́z zamanynda daýdy sheship, qalyń jaýdyń betin qaıtarǵan batyr qartaıyp, dúnıe salarynda: «Men ólgen soń súıegimdi aq narǵa tıep jiberińder, ol qaı jerge shókse, sol jerge jerleńder» – dep amanat qaldyrǵan kórinedi. Onyń amanaty saı batyr súıegin artylǵan aq nar Sholaq taýynyń Ile boıyndaǵy Sheńgeldi degen jerge baryp shógipti. Bul mań qazirgi Qapshaǵaı sý qoımasynyń orny bolǵanǵa uqsaıdy. 1973 jyly munda Qapshaǵaı sý elektr stansııasyn salanatynyn bilgen batyr urpaqtary onyń súıegin qazirgi Qordaı aýdanyndaǵy О́tegen aýylynyń mańyna ákep jerleıdi. Al batyrdyń týylǵanyna 300 jyl tolý mereıtoıynda 1999 jyl dál osy bıik dóń basyna jańa kesene turǵyzylǵan.

Tik tórtburyshty kesene tutas temir-betonnan quıylǵan. Syrty aq mármármen qaptalǵan. Nysannyń negizi qasbeti men úshkir portal jáne kireberisinde qýys dálizi bar. Qurylystyń avtorlary jáne sáýletshileri S. Dembaı jáne N. Baekeev bolyp tabylady.