Birlikti tý etken Assambleıa 10 myń oqýshyǵa 200 mln teńgeniń kómegin kórsetti

Qazaqstan halqy Assambleıasy Elbasy Nazarbaevtyń Jarlyǵymen qurylǵan uıym. Atalǵan uıymnyń zańdyq statýsy bar. Prezıdent Jarlyǵymen taǵaıyndalatyn Májiliste uıymnyń 9 múshesi bar. Assambleıa qazir ulttyq saıasatty júrgizýdiń biregeı quralyna aınaldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń 2010 jyldan 2020 jylǵa deıingi kezeńge arnalǵan quqyqtyq saıasat tujyrymdamasynda "Ulttyq kelisimdi saqtaý men nyǵaıtýda, Qazaqstannyń kóp ultty halqynyń birligin qamtamasyz etýde quqyqtyq tetikterdiń róli arta túsetin bolady» dep atap kórsetilgen. Assambleıa atalǵan quqyqtyq saıasat tujyrymdamasynda atap kórsetilgendeı, "Adamnyń jáne azamattyń quqyqtary men bostandyqtaryn qamtamasyz etý úshin bizdiń Konstıtýsııa talap etetindeı, tegine, áleýmettik, laýazymdyq jáne múliktik jaǵdaıyna, jynysyna, násiline, ultyna, tiline, dinge kózqarasyna, nanymyna, turǵylyqty jerine" qaramastan qyzmet ete beredi. О́ıtkeni barlyǵy da – Qazaqstan azamaty. Al áleýmettik jaǵynan az qorǵalǵan topqa kómektesý – bul kópultty eldiń dıasporalarynyń minberi bolyp otyrǵan Assambleıa músheleriniń mindeti. Muny nege aıtyp otyrmyz? О́ıtkeni quqyqtyq saıasat tujyrymdamasynda "Qazaqstannyń kóp ultty halqynyń birligin qamtamasyz etýde quqyqtyq tetikterdiń róli arta túsetin bolady". Demek Assambleıanyń qaıyrymdylyq sharalarymen aınalysýǵa zańdyq quqy bar. Taıaýda  irgesi bekip, kópultty halyqtyń birligin qamtamasyz etip otyrǵan Assambleıa respýblıka kóleminde ıgilikti sharany bastady. Ol ne deısiz ǵoı...

Qazaqstan halqy Assambleıasy «Mektepke jol» respýblıkalyq aksııasy aıasynda az qamtylǵan jáne kóp balaly otbasydan shyqqan, sondaı-aq ata-ana qamqorlyǵynan aırylǵan oqýshylarǵa 200 mln  teńge kóleminde qaıyrymdylyq  kómek kórsetti.

Qazaqstan Halqy Assambleıasynyń óńirlik fılıaldary arqyly jyl saıyn áleýmettik qoldaý uıymdastyryp, turmys deńgeıi tómen otbasylardyń balalaryna qol ushyn sozýdy dástúrge aınaldyryp keledi. Tamyljyǵan tamyzdan bastalyp, qyrkúıek aıynyń sońyna deıin jalǵasatyn bıylǵy naýqanǵa da bir kisideı jumyla kirisip, eldik pen keńdiktiń úlgisin kórsetip otyr.

Jańa oqý jyly qarsańynda jaqsylyq jasap jarysqandar arasynda Almaty qalasy kósh bastap tur. 23 tamyzda «Dostyq» úıinde uıymdastyrylǵan qaıyrymdylyq shara barysynda Qazaqstan halqy Assambleıasy Tóraǵasynyń orynbasary Janseıit Túımebaev pen «Ahyska» túrik etnomádenı birlestiginiń tóraǵasy Zııatdın Kasanov 100 balaǵa keńse taýarlary men kıim-keshek syılap, 2 700 000 teńgege túski as uıymdastyryldy.

Bul ıgi isti birden «Qazaqstan uıǵyrlary respýblıkalyq etnomádenı ortalyǵy» ilip áketip, qaıyrymdylyqtyń jarqyn úlgisin kórsetti. 78 mln. teńge túrli qajettilikterge jumsalyp, urpaq bolashaǵy úshin aıryqsha belsendilik tanytty. Máselen, 1300 balaǵa oqý qural-jabdyǵy men mektep formasyn alynyp, kásipker Mızangúl Avamısımova Almaty oblysyndaǵy J. Bosakov atyndaǵy mektepti parta, oryndyqpen tegis qamtamasyz etti. Jahanger Muratova Almaty qalasymen birge oblys kólemindegi 107 jetkinshekti mektepke daıyndasa, Qazaqstan uıǵyrlary respýblıkalyq etnomádenı ortalyǵynyń Almaty qalasyndaǵy fılıaly «Nur Otan» partııasymen birlesip, 600 oqýshyǵa qalam-qaǵaz, 200 balaǵa mektep formasyn syıǵa tartty.

«Mısva» evreı ulttyq uıymdarynyń qaýymdastyǵy 22 balaǵa 248 600 teńgege, «Fılııa» Qazaqstandaǵy grek qoǵamdarynyń qaýymdastyǵy 10 balaǵa 60 000 teńgege, «Naırı» armıan mádenı ortalyqtarynyń qaýymdastyǵy 100 000 teńgege demeýshilik jasady. Almaty qalasyndaǵy etnomádenı birlestikter kórsetken qaıyrymdylyq kómektiń jalpy somasy 81 108 000 qurady.

Túrkistan oblysyndaǵy etnomádenı birlestikterdiń qosqan úlesi de qomaqty. Ońtústik óńirdegi etnos ókilderi 2 myn 68 balaǵa 30 560 000 teńgege mektepke daıarlyq jumystaryn uıymdastyrsa, Qostanaı oblysynyń  2 889  balaǵa jumsaǵan qarajaty  28 444 969  teńgege jetti. Qaraǵandy oblysy boıynsha etnomádenı birlestikter, Analar keńesi, Qaıyrymgerler men mesenattar klýbynyń ókilderi birigip, 713 balaǵa 18 254 770 teńgege jomarttyq jasady. Sonyń ishinde qaıyrymgerler men tálimgerler klýbynyń ókili jáne «Jomart júrek» tósbelgisiniń ıegeri Sáýle Shaýenovanyń jetekshiligimen Jezqazǵandaǵy «Utaria LTD» kompanııasy erekshe kózge túskenin aıta ketý paryz. 67 kópbalaly otbasyna 6 mln. teńgege demeýshilik jasap, ár balaǵa 25 000 teńgeden teńdeı bólip berdi. Sátbaev qalasynda tigin jáne toqyma sheberhanasynyń sharýasyn dóńgeletip otyrǵan kásipker, kópbalaly ana Alena Eberman bolsa, 300 000 teńgeniń mektep formasyn 30 balaǵa tegin usyndy.  

Jambyl oblysynyń  da aıaq alysy jaman emes, 928 oqýshyǵa 8 100 000 teńge jumsap, izgiliktiń úzdik kórinisin baıqatty. Sonyń ishinde qalalyq, oblystyq  ózbek etnomádenı birlestigi, oblystyq «Nemister qoǵamy», «Barbang» kúrdiler etnomádenı birlestigi, «Vynhýa» dúngender qoǵamdyq birlestigi, «Ahyska» etnomádenı birlestigi, «Polonez polıak tili men mádenıeti ortalyǵy» qoǵamdyq  birlestigi men «Shıvat-sıon» evreı etnomádenı birlestigi, Mahmýd Qashqarı atyndaǵy uıǵyr etnomádenı birlestigi, Qarashaı-balqarlar etnomádenı birlestigi aıryqsha atsalysty.

Bul tizimdi ary qaraı osylaı jiktep jalǵastyra berýge bolady. Degenmen, toptap aıtsaq, Almaty oblysy 8 250 000 teńgege, Nur-Sultan  qalasyndaǵy 20 etnomádenı birlestik  52  balaǵa  7 000 000 teńgege,  Mańǵystaý oblysy 1550 balaǵa 7 580 500 teńgege, Shyǵys Qazaqstan oblysy  350 balaǵa 5 564 100 teńgege, Shymkent qalasyndaǵy etnomádenı birlestikter 140 balaǵa  5 040 000 teńgege, Pavlodar oblysy 1000 oqýshyǵa 5 000 000 teńgege aýqymdy kómek uıymdastyrdy.

Batys Qazaqstan oblysyna keler bolsaq, 157 ul-qyzǵa 1 580 000 teńgeden astam astam kómek kórsetti. Jumsalǵan qarajattyń negizgi bóligin, naqtyraq aıtqanda 1 mln teńgeden astamyn «Mırzoıan» armıan etnomádenı qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy, qalalyq máslıhattyń depýtaty Avetık Rýbenuly Amırhanıan óz qaltasynan shyǵardy. Ol áleýmettik az qamtylǵan januıalarda tárbıelenip jatqan 100 den astam balaǵa mektep formasy men oqý quraldaryn tabystady. Sondaı-aq, «Birlik» ázirbaıjan  mádenı-aǵartýshylyq qoǵamynyń tóraǵasy Nadjav Mamedov  kómekti asa qajet etetin 17 mektep oqýshysyna 280 myń teńgege sporttyq kıimder men aıaq kıimder jáne mektep quraldaryn túgendep berdi. Osy aksııa barysynda «Iýnıserv» JShS basshysy, oblystyq máslıhat depýtaty, oblystyq Qoǵamdyq kelisim keńesiniń múshesi N. Satbaev 40-tan astam oqýshyǵa 300 myń teńgege mektep quraldaryn jetkizip, alǵysyn aldy.

О́zge oblystaǵy etnos ókilderi de shama-sharqyna qaraı úles qosyp, qatardan qalmaýǵa tyrysty. QHA Aqtóbe qalasyndaǵy ǵımaratynda «Qoǵamdyq kelisim» KMM, Aqtóbe oblysy janyndaǵy Analar Keńesi, «Jańǵyrý joly» jastar qozǵalysynyń oblystyq shtaby, «Ázirbaıjan Qaýymdastyǵynyń» oblystyq fılıaly, «Shalom» evreıler etnomádenı birlestigi, «Oksana» ýkraınderdiń ulttyq-mádenı ortalyǵy, «Uıǵyrlar Qaýymdastyǵy» Aqtóbe oblysyndaǵy fılıaly 200 myń qarajat kóleminde 10 balaǵa mektepke qajetti quraldar men kıim-keshek tartý etti. Atyraý oblysy QHA etnomədenı birlestikteri «Tulpar» saýyqtyrý kesheninde dem alǵan Arys qalasynan kelgen 47  balanyń qolyna sómkeler ustatyp, qýanyshqa bóledi. Arnaıy konserttik baǵdarlama  uıymdastyryp, tətti syılyqtar  úlestirildi. Jumsalǵan qarajattyń jalpy sommasy – 500 myń teńge.

Sonymen qatar, Soltústik Qazaqstan oblysy 18 balaǵa – 680 myń, Qyzylorda oblystyq Qazaqstan halqy assambleıasynyń uıymdastyrýymen 80 balaǵa jalpy sommasy 800​ 000 teńge shamasynda tartý-taralǵy taratyldy. 

Qaıyrymdylyq  sharasy qyrkúıek aıynyń sońyna deıin jalǵasady.

 Erkin Qaldan