Toqaevtyń Qazaqstan halqyna joldaýynyń tolyq mátini jarııalandy

Búgin, 2 qyrkúıekte Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan halyqyna joldaý joldady dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. "Syndarly qoǵamdyq dıalog – Qazaqstannyń turaqtylyǵy men órkendeýiniń negizi" dep atalǵan joldaýdyń tolyq mátini Aqorda saıtynda jarııalandy.

"

Qurmetti otandastar!

Qurmetti depýtattar, úkimet músheleri!

 

Barshańyzdy jańa parlamenttik maýsymnyń bastalýymen quttyqtaımyn!

Biz elimizdiń jańa tarıhyndaǵy mańyzdy beleske jaqyndap kelemiz.

Otyz jylǵa jýyq ýaqyt buryn halqymyz óziniń Táýelsizdigin jarııalap, babalarymyzdyń ǵasyrlar boıy ańsaǵan armanyn oryndady.

Osy ýaqyt ishinde Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń basshylyǵymen elimiz álemdegi bedeldI ári ornyqty memleketke aınaldy.

Baıandy birligimizdiń arqasynda táýelsizdigimizdi nyǵaıtyp, halqymyzdyń jaǵdaıyn jaqsartýǵa jol ashtyq.

Bul jasampazdyq pen ilgerileý, beıbitshilik pen kelisim kezeńi boldy.

Elimizdiń damý jolyn búkil álem moıyndap, qazaqstandyq, ıaǵnı  Nazarbaev modeli dep atady.

Qazir bizge Táýelsizdiktiń jetistikterin eselep, elimizdi damýdyń jańa sapaly kezeńine shyǵarý múmkindigi berilip otyr.

Biz buǵan Elbasy saıasatynyń sabaqtastyǵyn saqtap, júıeli reformalar júrgizý arqyly qol jetkize alamyz.

О́zderińizge belgili, osynyń bári meniń saılaý aldyndaǵy baǵdarlamamnyń negizi boldy.

Qazir memlekettik organdar ony júzege asyrý úshin tıisti jumystar júrgizýde.

Men halyqqa bergen ýádelerimdi mindetti túrde oryndaımyn.

V nasheı rabote sledýet ıshodıt ız neobhodımostı polnoı realızasıı Pıatı ınstıtýsıonalnyh reform ı Plana Nasıı, razrabotannyh Elbasy. Sledýet vozobnovıt rabotý sozdannoı ım Nasıonalnoı komıssıı po modernızasıı.

Dalee hotel by vyskazat svoı soobrajenııa po realızasıı nashıh obshıh zadach, v chastnostı, moeı predvybornoı platformy.

 

I. SOVREMENNOE EFFEKTIVNOE GOSÝDARSTVO.

Obeshannaıa mnoı polıtıcheskaıa transformasııa býdet postepenno ı neýklonno osýshestvlıatsıa s ýchetom ınteresov nashego gosýdarstva ı naroda.

Mırovoı opyt svıdetelstvýet o tom, chto vzryvnaıa, bessıstemnaıa polıtıcheskaıa lıberalızasııa prıvodıt k destabılızasıı vnýtrıpolıtıcheskoı sıtýasıı ı daje k potere gosýdarstvennostı.

Poetomý my býdem osýshestvlıat polıtıcheskıe reformy bez «zabeganııa vpered», no posledovatelno, nastoıchıvo ı prodýmanno. Nash fýndamentalnyı prınsıp: ýspeshnye ekonomıcheskıe reformy ýjenevozmojny bez modernızasıı obshestvenno-polıtıcheskoı jıznı strany.

«Sılnyı Prezıdent – vlııatelnyı Parlament – podotchetnoe Pravıtelstvo». Eto eshe ne svershıvshıısıa fakt, a sel, k kotoroı my doljny dvıgatsıa ýskorennymı tempamı.

Eta formýla polıtıcheskoı sıstemy ıavlıaetsıa osnovoı stabılnostı gosýdarstva.

Nasha obshaıa zadacha – voplotıt v jızn konsepsııý «Slyshashego gosýdarstva», kotoroe operatıvno ı effektıvno reagırýet na vse konstrýktıvnye zaprosy grajdan. Tolko pýtem postoıannogo dıalogavlastı ı obshestva mojno postroıt garmonıchnoe gosýdarstvo, vstroennoe v kontekst sovremennoı geopolıtıkı.

Poetomý neobhodımo podderjıvat ı ýkreplıat grajdanskoe obshestvo, vovlekat ego v obsýjdenıe naıbolee aktýalnyh obshegosýdarstvennyh zadach s selıý ıh reshenııa.

Imenno dlıa etogo sozdan predstavıtelnyı po svoemý sostavý Nasıonalnyı Sovet obshestvennogo doverııa, kotoryı býdet rabotat po rotasıonnomý prınsıpý. 

V blıjaıshee vremıa vsem nam predstoıt osýshestvıt sledýıýshıe mery.

Pervoe. Prodoljıt prosess partıınogo stroıtelstva.

Partııa «Nur Otan», blagodarıa nashemý Lıderý ı ee Predsedatelıý Nýrsýltaný Abıshevıchý Nazarbaevý, posledovatelno vypolnıaet nelegkýıý ı otvetstvennýıý mıssııý vedýsheı polıtıcheskoı sıly strany.

My doljny sotrýdnıchat ı s drýgımı polıtıcheskımı partııamı ı dvıjenııamı, provodıashımı konstrýktıvnýıý polıtıký na blago obshestva.

Osnovnye problemy, volnýıýshıe nashe obshestvo, doljny obsýjdatsıa ı nahodıt svoıo reshenıe ımenno v Parlamente ı v ramkah grajdanskogo dıaloga, no ne na ýlısah.

Depýtaty mogýt ı doljny polzovatsıa svoımı zakonnymı pravamı, v tom chısle napravlıaıa zaprosy v Pravıtelstvo po zlobodnevnym problemam ı trebýıa ot nego prınıatııa konkretnyh mer.

V to je vremıa otnoshenııa mejdý zakonodatelnoı ı ıspolnıtelnoı vlastıamı doljny byt vzaımoývajıtelnymı, delovymı, bez ıskýsstvennoı konfrontasıı.

Kak Glava gosýdarstva, vıjý svoıý zadachý v tom, chtoby sodeıstvovat razvıtııý mnogopartıınostı,polıtıcheskoı konkýrensıı ı plıýralızma mnenıı v strane.

Eto vajno dlıa stabılnostı polıtıcheskoı sıstemy v dolgosrochnoı perspektıve.

Predstoıashıe vybory v Majılıs Parlamenta ı maslıhaty doljny sposobstvovat dalneıshemý razvıtııý mnogopartıınoı sıstemy v strane.

Vtoroe. Effektıvnaıa obratnaıa svıaz s naselenıem.

Obshestvennyı dıalog, otkrytost, operatıvnoe reagırovanıe na nýjdy lıýdeı ıavlıaıýtsıa glavnymı prıorıtetamı v deıatelnostı gosýdarstvennyh organov.

V Admınıstrasıı Prezıdenta sozdan otdel, kotoryı býdet sledıt za kachestvom rassmotrenııa gosorganamı obrashenıı grajdan, prınımat po nım operatıvnye mery.

Zachastýıý lıýdı vynýjdeny obrashatsıa k Prezıdentý vsledstvıe «glýhoty» ı zakrytostı chınovnıkov v sentre ı na mestah. 

Neodnokratnye jaloby na nespravedlıvost reshenıı v kakoı-to sfere oznachaıýt sıstemnye problemy v konkretnom gosorgane ılı regıone. Teper k etomý sledýet otnosıtsıa ımenno tak, ı prınımat sootvetstvýıýshıe reshenııa. 

S selıý povyshenııa effektıvnostı raboty gosslýjashıh nýjno prıvlech v ıh rıady podgotovlennye molodye kadry.

V to je vremıa, nachınaıa s 2020 goda my prıstýpım k postepennomý sokrashenııý chıslennostıgosýdarstvennyh slýjashıh, a vysvobodıvshıesıa sredstva napravım na materıalnoe stımýlırovanıe naıbolee poleznyh rabotnıkov.

K 2024 godý kolıchestvo gosslýjashıh ı rabotnıkov naskompanıı sledýet sokratıt na 25 prosentov.

Trete. Sovershenstvovanıe zakonodatelstva o mıtıngah. 

Soglasno Konstıtýsıı nashı grajdane obladaıýt pravom svobodnogo voleızıavlenııa.

Eslı mırnye aksıı ne presledýıýt sel narýshenııa zakona ı pokoıa grajdan, to nýjno ıdtı navstrechý ı v ýstanovlennom zakonom porıadke davat razreshenııa na ıh provedenıe, vydelıat dlıa etogo spesıalnye mesta. Prıchem, ne na okraınah gorodov.

No lıýbye prızyvy k nekonstıtýsıonnym deıstvııam, hýlıganskıe aksıı býdýt presekatsıa v ramkah zakona. 

Tórtinshi. Qoǵamdyq kelisimdi nyǵaıtý.

Áleýmettik jáne etnıkalyq toptar arasyndaǵy kelisim – búkil qoǵamnyń birlesken eńbeginiń nátıjesi.

Osyǵan oraı, saıası úrdisterdi saralap, birligimizdi nyǵaıta túsý úshin naqty sharalar qabyldaý kerek.

Qazaq halqynyń memleket quraýshy ult retindegi rólin bekemdep, etnosaralyq tatýlyq pen dinaralyq túsinistikti qalyptastyra berýimiz qajet.

Bizdiń ustanymymyz: El birligi – onyń áralýandyǵynda!

Edınstvo nasıı v ee mnogoobrazıı!

Elimizdegi etnıkalyq toptardyń tili men mádenıetin damytýǵa jaǵdaı jasaı beremiz.

Qazaq tiliniń memlekettik til retindegi róli kúsheıip, ultaralyq qatynas tiline aınalatyn kezeńikeledi dep esepteımin.

Biraq mundaı dárejege jetý úshin bárimiz dańǵaza jasamaı, jumyla jumys júrgizýimiz kerek.

Sondaı-aq, til úlken saıasattyń quraly ekenin de umytpaǵan jón.

Belsendi azamattyq qoǵam qurý úshin úkimettik emes uıymdardyń bedelin arttyrý qajet dep sanaımyn.

Sondyqtan, jaqyn arada Azamattyq qoǵamdy damytýdyń 2025 jylǵa deıingi tujyrymdamasynázirlep, qabyldaýymyz kerek.

Keler jyly atalyp ótetin  mańyzdy mereıtoılar men eleýli oqıǵalarǵa daıyndyq jumystary bastaldy.

Endigi jyly bárimiz ál-Farabıdiń 1150 jyldyq, Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyqmereıtoılaryn atap ótemiz.

Mereıtoı barysynda ysyrapshyldyqqa jol bermeı, ǵulama tulǵalarymyzdyń eńbekterin halyq arasynda dáripteýimiz kerek.

Sondaı-aq, eń mańyzdy merekege – Táýelsizdiktiń otyz jyldyǵyna baılanysty tıisti is-sharalardy iske asyrýymyz qajet.

El ómirindegi osyndaı eleýli oqıǵalar jas urpaqty naǵyz otanshyldyqqa tárbıeleýge jol ashady dep senemin.

 

II. OBESPEChENIE PRAV I BEZOPASNOST GRAJDAN.

Klıýchevym faktorom ýsılenııa zashıty prav grajdan ı ıh bezopasnostı ıavlıaıýtsıa glýbokıe reformy sýdebnoı ı pravoohranıtelnoı sıstem.

Neobhodımo osýshestvıt rıad sereznyh mer po ýlýchshenııý kachestva sýdebnyh reshenıı.

Pravo sýdı na vynesenıe reshenııa, ıshodıa ız zakona ı vnýtrennıh ýbejdenıı, ostaetsıa nezyblemym. Odnako sledýet provestı tshatelnyı analız sýdebnyh reshenıı, obespechıt edınoobrazıe sýdebnoı praktıkı.

V pýblıchno-pravovyh sporah prı objalovanıı reshenıı ı deıstvıı organov vlastı grajdane zachastýıý nahodıatsıa v neravnyh ýslovııah. Ih vozmojnostı nesoızmerımy s resýrsamı gosapparata.

Poetomý neobhodımo vnedrenıe admınıstratıvnoı ıýstısıı, kak osobogo mehanızma razreshenııa sporov, nıvelırýıýshego etý raznısý.

Vpred prı razreshenıı sporov sýd býdet vprave ınısıırovat sbor dopolnıtelnyh dokazatelstv, otvetstvennost za sbor kotoryh, lıajet na gosýdarstvennyı organ, a ne na grajdanına ılı bıznes.

Vse protıvorechııa ı neıasnostı zakonodatelstva doljny traktovatsıa v polzý grajdan.

Hotel by takje ostanovıtsıa na sledýıýshem vajnom voprose.

My otoshlı ot chrezmernyh repressıvnyh mer ı jestkoı karatelnoı praktıkı pravosýdııa. Vmeste s tem v strane vse eshe ımeıýt mesto mnogochıslennye tıajkıe prestýplenııa.

My ývleklıs gýmanızasıeı zakonodatelstva, prı etom ýpýstıv ız vıdý osnovopolagaıýshıe prava grajdan.

Nýjno v srochnom porıadke ýjestochıt nakazanıe za seksýalnoe nasılıe, pedofılııý, rasprostranenıe narkotıkov, torgovlıý lıýdmı, bytovoe nasılıe protıv jenshın ı drýgıe tıajkıe prestýplenııa protıv lıchnostı, osobenno protıv deteı. Eto moe porýchenıe Parlamentý ı Pravıtelstvý.

Nedavnıe tragıcheskıe sobytııa vskrylı ı problemý brakonerstva, kak opasneısheı formy organızovannoı prestýpnostı.

Brakonery ekıpırovany, voorýjeny, chývstvýıýt svoıý beznakazannost. Tolko v etom godý ot ıh rýk pogıblı dva ınspektora po ohrane jıvotnogo mıra.  

Nedavno byla presechena prestýpnaıa deıatelnost bandy brakonerov na ozere Markakol v Vostochno-Kazahstanskoı oblastı.

Eto tolko edınıchnye slýchaı, no brakonerstvo pýstılo glýbokıe kornı, v tom chısle prı popýstıtelstve pravoohranıtelnyh organov. Brakonery bezjalostno ýnıchtojaıýt prırodý – nashe nasıonalnoe bogatstvo.   

Porýchaıý Pravıtelstvý v techenıe dvýh mesıasev prınıat bezotlagatelnye mery po ýjestochenııý sootvetstvýıýshego zakonodatelstva.

S povestkı dnıa ne shodıt vopros sıstemnoı borby s korrýpsıeı.

Neobhodımo vosstanovıt antıkorrýpsıonnýıý ekspertızý proektov normatıvnyh pravovyh aktov sentralnyh ı mestnyh organov s ýchastıem ekspertov ı obshestvennostı.

Sledýet zakonodatelno ı normatıvno reglamentırovat otvetstvennost pervogo rýkovodıtelıa vedomstva, v kotorom proızoshlo korrýpsıonnoe prestýplenıe.

Nado takje predýsmotret strogýıý otvetstvennost sotrýdnıkov samıh antıkorrýpsıonnyh organovza nezakonnye metody raboty ı provokasıonnye deıstvııa. Im ne doljno byt mesta v sledstvennoı praktıke.

Prınsıp prezýmpsıı nevınovnostı doljen soblıýdatsıa v polnom obeme.  

Odnoı ız samyh aktýalnyh zadach ostaetsıa polnosennaıa reforma pravoohranıtelnoı sıstemy.

Obraz polısıı, kak sılovogo ınstrýmenta gosýdarstva,  býdet postepenno ýhodıt v proshloe, ona stanet organom po okazanııý ýslýg grajdanam dlıa obespechenııa ıh bezopasnostı. 

Na pervom etape neobhodımo do konsa 2020 goda reorganızovat rabotý Komıteta admınıstratıvnoı polısıı. Eto nýjno sdelat kachestvenno ı bez kampaneıshıny.

Effektıvnost raboty polıseıskıh zavısıt ot prestıja samoı polıseıskoı slýjby.

Na reformý MVD býdet napravleno 173 mlrd. tenge v techenıe treh sledýıýshıh let.

Etı sredstva poıdýt na povyshenıe zarabotnoı platy, arendý jılıa, sozdanıe sovremennyh front-ofısov polısıı po prınsıpý SONov.

Osoboe vnımanıe býdet obrasheno na voprosy zashıty grajdan ot prırodnyh ıavlenıı ı tehnogennyh avarıı, kotorye, k sojalenııý, stalı chastym ıavlenıem ne tolko v nasheı strane, no ı vo vsem mıre.

V etoı sfere doljny rabotat professıonalnye kadry.

Porýchaıý Pravıtelstvý povysıt oklady sotrýdnıkov grajdanskoı zashıty v ramkah sredstv, vydelıaemyh na reformý MVD, ı napravıt na etı selı porıadka 40 mlrd. tenge.

Pered namı stoıt zadacha formırovanııa boesposobnoı armıı na osnove novoı konsepsıı.

Sobytııa v Arysı pokazalı, chto v Voorýjennyh Sılah nakopılıs serıoznye problemy.

Nýjno, nakones, ýporıadochıt vse voennye rashody, ýkrepıt fınansovýıý ı obshýıý dıssıplıný v armıı. V to je vremıa sledýet povyshat prestıj voennoı slýjby, materıalnoe osnashenıe voorýjennyh sıl.

Ýkomplektovannaıa professıonalno podgotovlennymı, predannymı Rodıne ofıserskımı kadramı ı voennoslýjashımı, nasha armııa doljna byt gotova k otrajenııý ýgroz bezopasnostı strany v novyh geopolıtıcheskıh realııah.

 

III. QARQYNDY DAMYǴAN JÁNE INKLIýZIVTI EKONOMIKA.

Qazaqstan ekonomıkasy jahandyq sıpattaǵy qıyndyqtarǵa qaramastan alǵa ilgerilep keledi.

Jyl basynan beri onyń ósimi ortasha álemdik kórsetkishten joǵary boldy.

Eger qajetti qurylymdyq ózgeristerdi júzege asyrsaq, 2025 jylǵa qaraı ishki jalpy ónimniń jyl saıynǵy turaqty ósimin 5 paıyzǵa jáne odan da joǵary deńgeıge jetkizýge bolady.

Ekonomıkanyń damýyna tyń serpin berý úshin Úkimet pen Prezıdent Ákimshiligi otandyq jáne sheteldik sarapshylardyń barlyq jumystaryn muqııat saralaýy qajet.   

Elbasy usynǵan 2050 jylǵa deıingi uzaq merzimdi damý strategııasyna jáne Ult Josparyna sáıkes birqatar qurylymdyq mindetterdi iske asyrýymyz kerek.

Birinshi. Shıkizatqa baılanǵan mentalıtetten bas tartyp, ekonomıkany ártaraptandyrý.

«Bilim ekonomıkasy», eńbek ónimdiligin arttyrý, ınnovasııany damytý, jasandy ıntellekti jahandyq damýdyń negizgi faktorlaryna aınaldy.

Indýstrııalandyrýdyń úshinshi besjyldyǵyn júrgizý barysynda buryn jiberilgen qatelikter men olqylyqtardy eskerýimiz kerek.

Bul máseleler boıynsha meniń barlyq tapsyrmalarymdy, eskertpelerimdi Úkimet tolyq oryndaýǵamindetti.

Eńbek ónimdiliginiń naqty ósimin kem degende 1,7 esege arttyrýymyz kerek.

Elimizdi óńirdegi kóshbasshy retinde tanytyp, Ortalyq Azııadaǵy bedelimizdi arttyrý – strategııalyq mindet.

Bul – Elbasy aıqyndaǵan saıası baǵyt-baǵdarymyz.

Vtoroe. Povyshenıe otdachı ot kvazıgosýdarstvennogo sektora.

Nashı gosýdarstvennye kompanıı prevratılıs v gromozdkıe konglomeraty, mejdýnarodnaıa konkýrentosposobnost kotoryh vyzyvaet somnenııa.

V selıah sokrashenııa neopravdannogo prısýtstvııa gosýdarstva v ekonomıke mnoıý bylo prınıato reshenıe o vvedenıı moratorııa na sozdanıe kvazıgoskompanıı.

Nam nýjno ponıat, kakov realnyı vklad Fonda nasıonalnogo blagosostoıanııa v rost blagosostoıanııa naroda za proshedshıe 14 let s momenta sozdanııa Fonda.  

Pravıtelstvo vmeste so Schetnym komıtetom v trıohmesıachnyı srok doljny provestı analız effektıvnostı gosýdarstvennyh holdıngov ı naskompanıı.

Kvazıgosýdarstvennye kompanıı zachastýıý konkýrırýıýt mejdý soboı na odnom pole. V sfere jılıshnoı polıtıkı, naprımer, odnovremenno rabotaıýt 7 gosýdarstvennyh operatorov, ı eto tolko na sentralnom ýrovne!

Kolıchestvo gosýdarstvennyh kompanıı mojno ı nýjno sokratıt.

Prı etom sledýet akkýratno podhodıt k deıatelnostı goskompanıı, rabotaıýshıh v strategıcheskıhsektorah.

Kontrol gosýdarstva nad nımı doljen sohranıtsıa. V protıvnom slýchae, vmesto gosýdarstvennyh monopolıstov my polýchım chastnyh monopolıstov so vsemı vytekaıýshımı otsıýda posledstvııamı.

Pravıtelstvý neobhodımo sıstemno ı predmetno zanımatsıa voprosamı senoobrazovanııa ı tarıfov. Eto kasaetsıa ı tovarov ı ýslýg estestvennyh monopolıstov. Ne sekret, chto seny v nasheı strane vysokıe – ot prodýktov pıtanııa ı odejdy do stoımostı razlıchnyh ýslýg.

Naprımer, vyzyvaet voprosy, pochemý avıabılety osnovnogo avıaperevozchıka po naıbolee vostrebovannym marshrýtam gorazdo doroje, poroı do 30%, chem v Evrope?! Chem obosnovana sravnıtelno vysokaıa stoımost ýslýg nashıh aeroportov?

Pochemý stoımost avıatoplıva dlıa ınostrannyh perevozchıkov v kazahstanskıh aeroportah vyshe, chem dlıa otechestvennyh?

V rezýltate avıasıonnaıa otrasl Kazahstana terıaet svoıý mejdýnarodnýıý konkýrentosposobnost, snıjaetsıa tranzıtnyı potensıal strany.

Prı popýstıtelstve profılnogo mınısterstva, vedomstv sozdan ıskýsstvennyı defısıt bıletov v jeleznodorojnyh passajırskıh perevozkah.

Neobhodımo srochno navestı porıadok v etıh sferah.

Nasha sel – obespechıt polnosennoe razvıtıe rynochnyh ınstıtýtov ı mehanızmov prı stabılızırýıýsheı rolı gosýdarstva.

Prı etom nelzıa zabyvat ı ob «ekonomıke prostyh vesheı». Eto prıorıtetnoe napravlenıe nasheı raboty.

Úshinshi. Tıimdi shaǵyn jáne orta bıznes – qala men aýyldy damytýdyń berik negizi.

Shaǵyn, ásirese, mıkrobıznes elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq jáne saıası ómirinde mańyzdy ról atqarady.

Atap aıtqanda, eń aldymen aýyl turǵyndaryna turaqty jumys beredi, jumyssyzdyqty azaıtady. Sonymen qatar, salyq bazasyn qurap, jergilikti bıýdjetti nyǵaıtady.

Sondaı-aq, jappaı kásipkerlikti damytý sanaǵa sińgen paternalıstik pıǵyl men masyldyqtanarylýǵa múmkindik beredi.

Sondyqtan memleket aldaǵy ýaqytta da bızneske qoldaý kórsete beredi.

Bul maqsatqa Ulttyq qordan 100 mıllıard teńgege jýyq qarjy bólindi.

Biraq sarapshylardyń pikirinshe, qarjylaı qoldaýdyń ıgiligin jergilikti bılikpen baılanysy barsharýashylyqtar ǵana kórip otyr. 

Shyn mánisinde, jańa jobalar boıynsha kompanııalar qurylyp, jumys oryndary ashylýy kerek edi.

Bul «qarapaıym zattardyń ekonomıkasyna» tikeleı baılanysty.

Biraq, jergilikti ákimder uıymdastyrý jumystaryn talapqa saı oryndamaǵan.

Sonyń saldarynan salyq jáne zeınetaqy tólemderin arttyryp, jergilikti bıýdjetti nyǵaıtýǵa jaǵdaı jasalyp otyrǵan joq.

Osyǵan oraı, Esep komıtetine jáne Qarjy mınıstrligine qarajattyń jumsalýyn qatań baqylaýǵa alýdy tapsyramyn.

Elimizde kásipkerlikti damytýdyń úlgi bolarlyq mysaldary jetkilikti. Biz shaǵyn kásipkerlikti búkil qoǵam bolyp qoldaýymyz kerek.

Porýchaıý Pravıtelstvý razrabotat zakonodatelnýıý osnový osvobojdenııa kompanıı mıkro- ı malogo bıznesa ot ýplaty naloga na dohod srokom na trı goda.

Sootvetstvýıýshıe popravkı v zakonodatelstvo doljny vstýpıt v sılý s 2020 goda.

S ıanvarıa 2020 goda vstýpıt v sılý moe reshenıe o trehletnem zaprete na proverkı sýbektov mıkro- ı malogo bıznesa.

My verım v dobroporıadochnost ı zakonoposlýshnost nashego bıznesa, kotoryı doljen nestı otvetstvennost pered potrebıtelıamı ı grajdanamı. V perıod deıstvııa moratorııa neobhodımo aktıvızırovat ınstrýmenty samoregýlırovanııa, obshestvennogo kontrolıa.

V slýchaıah narýshenııa sýbektamı bıznesa predpısannyh norm ı pravıl, osobenno, v sanıtarno-epıdemıologıcheskoı sfere, takıe kompanıı býdýt zakryvatsıa, ıh vladelsy – prıvlekatsıa k otvetstvennostı.

Takım obrazom, my snıjaem nagrýzký na bıznes.

V to je vremıa on po-prejnemý natalkıvaetsıa na mnogochıslennye problemy, svıazannye s deıstvııamı pravoohranıtelnyh ı kontrolırýıýshıh organov.

Ýchastılıs slýchaı reıderstva v otnoshenıı MSB.

Moıa pozısııa po etomý voprosý ızvestna: lıýbye popytkı vosprepıatstvovat razvıtııý bıznesa, osobenno malogo ı srednego, doljny rassmatrıvatsıa kak prestýplenııa protıv gosýdarstva.

V etoı svıazı nýjny dopolnıtelnye mery zakonodatelnogo haraktera. Parlament ı Pravıtelstvo doljny predlojıt reshenıe dannoı problemy.

V to je vremıa neobhodımo ýsılıt protıvodeıstvıe tenevoı ekonomıke, ýjestochıt borbý s vyvodom kapıtalov, ýhodom ot ýplaty nalogov.

Dalee. Sıstemý gosýdarstvennoı fınansovoı podderjkı MSB nýjno «perezagrýzıt», otdavaıa prıorıtet novym proektam.

Porýchaıý Pravıtelstvý v ramkah novoı «Dorojnoı karty bıznesa» vydelıt na etı selı dopolnıtelno 250 mlrd. tenge v sledýıýshıe trı goda.

Nýjno aktıvno vnedrıat novye formy podderjkı bıznesa s ýporom na sosıalnye aspekty – sozdanıe semeınyh bıznesov, v pervýıý ochered dlıa mnogodetnyh ı maloobespechennyh semeı.

Sledýet obratıt osoboe vnımanıe ı na razvıtıe týrızma, v osobennostı eko- ı etnotýrızma, kak na vajnýıý sferý ekonomıkı.

750-letıe Zolotoı Ordy nýjno otmetıt s tochkı zrenııa prıvlechenııa vnımanııa týrıstov k nasheı ıstorıı, kýltýre, prırode.

Dlıa razvıtııa týrızma vajno obespechıt stroıtelstvo neobhodımoı ınfrastrýktýry, v pervýıý ochered dorog, a takje gotovıt kvalıfısırovannyh spesıalıstov.

Chetvertoe. Podderjka nasıonalnogo bıznesa na mejdýnarodnyh rynkah.

Predstoıt reshıtelno povysıt effektıvnost gospodderjkı kompanıı, rabotaıýshıh na eksport.

Iа govorıý, prejde vsego, o srednem bıznese.

Mejdý tem, ý nas otsýtstvýıýt deıstvennye mery gosýdarstvennoı podderjkı ımenno etogo segmentapredprınımateleı. Prejde vsego, v oblastı sbyta prodýksıı. Nýjno podderjat nash MSB.

Porýchaıý Pravıtelstvý v ramkah Gosprogrammy ındýstrıalno-ınnovasıonnogo razvıtııa razrabotat kompleks mer po podderjke vysokoproızvodıtelnogo srednego bıznesa, vklıýchaıa nalogovoe, fınansovoe, admınıstratıvnoe stımýlırovanıe.

Neobhodımo serezno aktıvızırovat rabotý po prıvlechenııý prıamyh ınostrannyh ınvestısıı, bez kotoryh rezervy dalneıshego rosta ekonomıkı býdýt ogranıcheny. Eto odna ız prıorıtetnyh zadach ıspolnıtelnoı vlastı.

V ramkah Strategıcheskogo plana razvıtııa Kazahstana do 2025 goda dlıa kajdoı otraslı ı regıona ýstanovleny sootvetstvýıýshıe selevye pokazatelı.

Ih dostıjenıe – prıamaıa otvetstvennost rýkovodıteleı gosorganov, osobenno, akımov regıonov.

Kazahstan vzıal kýrs na razvıtıe sıfrovoı ekonomıkı.

Zdes predstoıt bolshaıa rabota. Nasha zadacha – ýsılıt lıderstvo v regıone po ýrovnıý razvıtııa ınfokommýnıkasıonnoı ınfrastrýktýry.

Pravıtelstvý predstoıt adaptırovat zakonodatelstvo pod novye tehnologıcheskıe ıavlenııa: 5G, «Ýmnye goroda», bolshıe dannye, blokcheın, sıfrovye aktıvy, novye sıfrovye fınansovye ınstrýmenty.

Kazahstan doljen stat brendom v kachestve otkrytoı ıýrısdıksıı dlıa tehnologıcheskogo partnerstva, stroıtelstva ı razmeshenııa data-sentrov, razvıtııa tranzıta dannyh, ýchastııa v globalnom rynke sıfrovyh ýslýg.

Pravıtelstvý sledýet prodoljat okazyvat sodeıstvıe deıatelnostı Mejdýnarodnogo fınansovogo sentra, kotoryı, po-sýtı, prıobrel Konstıtýsıonnyı statýs. Mejdýnarodnyı fınansovyı sentr «Astana» mog by stat platformoı dlıa razvıtııa noveıshıh sıfrovyh tehnologıı sovmestno s Nazarbaev Ýnıversıtetom.

Pıatoe. Razvıtyı agropromyshlennyı kompleks.

Selskoe hozıaıstvo – nash osnovnoı resýrs, no on ıspolzýetsıa daleko ne v polnoı mere.

My ımeem znachıtelnyı potensıal dlıa proızvodstva organıcheskoı ı ekologıcheskı chıstoıprodýksıı, vostrebovannoı ne tolko v strane, no ı za rýbejom.

My doljny poetapno ývelıchıt kolıchestvo oroshaemyh zemel do 3 mln. gektar k 2030 godý.

Eto pozvolıt obespechıt rost obema selhozprodýksıı v 4,5 raza.

Mınısterstvam torgovlı ı ıntegrasıı, selskogo hozıaıstva sledýet reshıtelno podderjat fermerov so sbytom ıh prodýksıı na vneshnıh rynkah.

Sootvetstvýıýshee porýchenıe Pravıtelstvo ýje ımeet. Eto prıorıtetnaıa zadacha.

Dalee. Nýjno othodıt ot syrevoı napravlennostı eksporta selhozprodýksıı, kotoraıa dostıgla 70%, v to vremıa kak pererabatyvaıýshıe predprııatııa zagrýjeny vsego na 40%.

Aktýalnoı zadacheı ıavlıaetsıa prıvlechenıe v selskoe hozıaıstvo ınostrannyh ınvestorov. Peregovory ýje vedýtsıa, Pravıtelstvý nýjno dostıch konkretnyh rezýltatov.

Jurtshylyqty tolǵandyryp júrgen jer máselesine arnaıy toqtalǵym keledi.

Memleket basshysy retinde taǵy da málimdeımin: jerimiz sheteldikterge satylmaıdy. Oǵan jol berilmeıdi.

Bul másele boıynsha qaýeset taratýdy doǵarý kerek. Biraq jerdi tıimdi paıdalanýdy qamtamasyz etý – bizdiń mindetimiz.

Vopros neeffektıvnogo ıspolzovanııa zemelnyh resýrsov stanovıtsıa vse bolee aktýalnym.

Polojenıe ýsýgýblıaetsıa nızkım ýrovnem prıamyh nalogov na zemlıý.

Mnogıe ız teh, kto polýchıl besplatno ot gosýdarstva pravo arendy na zemlıý, derjat zemlıý vprok, ne rabotaıa na neı. V strane slojılsıa selyı sloı tak nazyvaemyh «latıfýndıstov». Onı vedýt sebıa kak «sobaka na sene».

Pora prıstýpıt k ızıatııý neıspolzýemyh selhozzemel.

Zemlıa – nashe obshee bogatstvo ı doljna prınadlejat tem, kto na neı rabotaet.

Pravıtelstvý ı Parlamentý sledýet predlojıt sootvetstvýıýshıe mehanızmy.

Eto tem bolee vajno, chto bez reshenııa etogo voprosa ýje nevozmojno kachestvennoe razvıtıe otechestvennogo APK.

Segodnıa ývelıchenıe proızvodstva mıasa ýpıraetsıa ne stolko v problemý matochnogo pogolovıa, skolko v problemý nehvatkı ý fermerov zemlı dlıa vyrashıvanııa kormovyh kýltýr. Obespechennost kormamı sostavlıaet menee 60%.

Povyshenıe prodýktıvnostı selskogo hozıaıstva nevozmojno bez organızasıı nadlejashıh ýslovıı dlıa kachestvennoı jıznı na sele.

My prodoljım realızasııý spesıalnogo proekta Elbasy «Aýyl – El Besigi».

Nam predstoıt reshıt kraıne neprostýıý problemý soderjanııa nebolshıh naselennyh pýnktov. Razrabotany regıonalnye standarty, kotorye teper sledýet vnedrıt v bolee chem treh tysıachahopornyh ı spýtnıkovyh selskıh naselennyh pýnktah.

Porýchaıý Pravıtelstvý napravıt na realızasııý «Aýyl – El Besigi» 90 mlrd. tenge v sledýıýshıe trı goda dopolnıtelno k 30 mlrd. tenge, vydelennym v etom godý.

Etı sredstva poıdýt kak na reshenıe ınfrastrýktýrnyh voprosov – transport, vodosnabjenıe, gazıfıkasııa, tak ı na remont ı stroıtelstvo shkol, bolnıs, sportıvnyh ploshadok.

Rashodovanıe dannyh sredstv doljno byt na strogom kontrole vseh gosorganov.

Shestoe. Spravedlıvoe nalogooblojenıe ı razýmnoe fınansovoe regýlırovanıe.

Nesmotrıa na rost VVP ı dohodov naselenııa, ımýshestvennoe rassloenıe vnýtrı kazahstanskogo obshestva sohranıaetsıa ı daje ýsılıvaetsıa.

Eto trevojnyı faktor, trebýıýshıı k sebe osobogo vnımanııa.

Schıtaıý, chto neobhodımo modernızırovat nalogovýıý sıstemý s fokýsom na bolee spravedlıvoe raspredelenıe nasıonalnogo dohoda.

Pravıtelstvo doljno obratıt vnımanıe ı na rastýshıı obem sosıalnyh otchıslenıı.

S odnoı storony, etı sbory obespechıvaıýt stabılnost sosıalnoı ı pensıonnoı sıstem.

Odnako est rıskı, chto rabotodatelı ýtratıat stımýly k sozdanııý rabochıh mest ı povyshenııý zarabotnoı platy. Bıznes býdet ýhodıt v ten.

Poetomý porýchaıý Pravıtelstvý otlojıt vvedenıe dopolnıtelnyh pensıonnyh otchıslenıı v razmere 5% do 2023 goda. Zatem vernemsıa k etomý voprosý.

Za eto vremıa Pravıtelstvo, predstavıtelı bıznesa ı eksperty doljny proschıtat varıanty ı prııtı k soglasovannomý reshenııý s ýchetom ınteresov kak býdýshıh pensıonerov, tak ı rabotodateleı.

Pravıtelstvo doljno nalojıt zapret na vse vyplaty, sbory, ne predýsmotrennye Nalogovym Kodeksom. Eto, po sýtı, dopolnıtelnye nalogı.

Otdelnaıa problema – povyshenıe kachestva tekýsheı nalogovoı sıstemy.

Ona doljna stımýlırovat kompanıı ınvestırovat v chelovecheskıı kapıtal, v povyshenıe proızvodıtelnostı trýda, tehnıcheskoe perevoorýjenıe, eksport.

Sledýet povsemestno vvodıt beznalıchnye platejı, ýstranıv sderjıvaıýshıı faktor – vysokýıý komıssııý bankov. Dlıa etogo neobhodımo aktıvno razvıvat nebankovskıe platejnye sıstemy s sootvetstvýıýshımı pravılamı regýlırovanııa. Prı ochevıdnoı prostote ı prıvlekatelnostı dannogo segmenta on ne doljen prevratıtsıa v kanal po otmyvanııý deneg ı vyvoda kapıtala ız strany. Nasıonalnomý banký sledýet naladıt deıstvennyı kontrol v etoı sfere.

Sledýıýshıı vopros. Dlıa podderjkı eksporta nesyrevoı prodýksıı predstoıt rassmotret vopros prımenenııa bolee prostyh ı bystryh prosedýr vozvrata NDS. 

Odın ız samyh problemnyh voprosov nasheı ekonomıkı – nedostatochnyı obem ee kredıtovanııa. Za poslednıe pıat let obshıı obem kredıtovanııa ıýrıdıcheskıh lıs, a takje malogo ı srednego bıznesasokratılsıa bolee chem na 13%.

Bankı vtorogo ýrovnıa ssylaıýtsıa na defısıt horoshıh zaemshıkov ı zakladyvaıýt chrezmernye rıskı v stoımost kredıtnyh sredstv.

Problema kachestvennyh zaemshıkov, konechno, est. No nelzıa zanımatsıa perekladyvanıem otvetstvennostı, ıdtı tolko po legkomý pýtı.

Iа ojıdaıý slajennoı ı effektıvnoı raboty Pravıtelstva ı Nasbanka po etomý voprosý.

Drýgaıa problema – zakredıtovannost, osobenno sosıalno ýıazvımyh sloev naselenııa, povlekla za soboı neobhodımost prınıatııa ekstrennyh mer. Vy ob etom znaete.

Eta problema prıobrela sosıalnýıý ı polıtıcheskýıý ostrotý.

Poetomý porýchaıý Pravıtelstvý, Nasbanký v techenıe dvýh mesıasev podgotovıt k vnedrenııý mehanızmy, kotorye garantırovanno ne dopýstıat povtorenıe takogo polojenııa.

Nedostatochnaıa effektıvnost denejno-kredıtnoı polıtıkı stanovıtsıa odnım ız tormozovekonomıcheskogo razvıtııa strany.

Sledýet obespechıt kredıtovanıe bıznesa bankamı vtorogo ýrovnıa na prıemlemyh ýslovııah ı na dlıtelnyı srok. Nasbanký do konsa goda neobhodımo zavershıt nezavısımýıý osenký kachestva aktıvov bankov vtorogo ýrovnıa.

Jetinshi. Ulttyq qordy tıimdi paıdalaný máselesi.

Ulttyq qor qarajatynyń aǵymdaǵy máselelerdi sheshýge jumsalýyn qysqartý qajet.   

Bul – keleshek urpaqtyń qarjysy.

Ulttyq qordyń transfertteri básekege qabiletti ekonomıkany qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalardy jáne jobalardy júzege asyrý úshin ǵana bólinýi kerek.

Kepildendirilgen transfert kólemi eki myń jıyrma ekinshi (2022) jyldan bastap birte-birte 2 trıllıon teńgege deıin azaıýy tıis. 

Qor qarjysyn paıdalanýdyń anaǵurlym tıimdi ınvestısııalyq saıasatyn júrgizgen jón.

Úkimetke Ulttyq Bankpen birlesip, jyl sońyna deıin Ulttyq qordyń qarjysyna ıelik etýdi jetildirý úshin naqty usynystar ázirleýdi tapsyramyn.

Segizinshi. Eńbekaqy tóleý deńgeıin arttyrý.

Ken óndirý salasyndaǵy iri kásiporyndardyń tabysy artqanmen azamattarymyzdyń jalaqysyaıtarlyqtaı óspegenin kórip otyrmyz.

Halyqtyń áleýmettik jaǵdaıy týraly aıtylyp otyrǵandyqtan, Úkimet bul máselege qatysty tabandylyq tanytýy kerek.

Úkimetke eńbekaqy tóleý qoryn arttyrý úshin jumys berýshilerdi yntalandyrý máselesin pysyqtaýdy tapsyramyn. 

 

IV. ÁLEÝMETTIK JAŃǴYRÝDYŃ JAŃA KEZEŃI.

Elimizdiń bıýdjeti eki negizgi maqsatqa baǵyttalýy tıis – ekonomıkany damytý jáne áleýmettik máselelerdi sheshý.

Áleýmettik salada mynadaı baǵyttarǵa basa mán berý kerek.

Birinshi. Bilim berý sapasyn jaqsartý.

Bizdiń elimizde eńbek resýrstarynyń balansyn  esepke alýdyń tıimdi ádistemesi áli kúnge deıin ázirlengen joq.

Shyn máninde, mamandar daıarlaýdyń otandyq júıesi naqty eńbek naryǵynan tys qalǵan.

Jyl saıyn 21 myńǵa jýyq mektep túlegi kásibı jáne joǵary oqý oryndaryna túse almaı qalady.

Jastardyń bul toby jumyssyzdar men margınaldardyń negizin quraıdy. Olar amalynyń joqtyǵynan qylmystyq jáne ekstremıstik aǵymdardyń yqpalyna túsýde.

Biz oqýshylardyń qabiletin aıqyndap,  kásibı baǵyt-baǵdar berý saıasatyna kóshýimiz qajet.

Bul saıasat orta bilim berýdiń ulttyq standartynyń negizi bolýy tıis.

Ekonomıkamyzda tehnıka salasynyń mamandaryna suranys óte joǵary, biraq múmkindikter az. Kásiporyndar tıisti mamandardy shetelden shaqyrýǵa májbúr. Osyndaı keleńsiz jaǵdaıdy jedel túzetýimiz kerek.

Qala men aýyl mektepteri arasyndaǵy orta bilimniń sapasy alshaqtap barady.

Negizgi másele – aýyldyq jerlerdegi bilikti pedagog kadrlardyń tapshylyǵy. 

Sondyqtan «Dıplommen – aýylǵa» baǵdarlamasynyń aıasyn keńeıtip, jumysty jań