Oırandy qalmaqtar oıran bolǵan oryn

Qazaq halqynyń táýelsizdikke jetý jolynda qıly taǵdyrynda qalatyn tarıhı jerler Jambyl oblysynyń aýmaǵynda da jetip artylady. El tarıhynda eleýli ózgerister ala kelgen oqıǵanyń biri Oırandy oqıǵasy. Oırandy oqıǵasy búgingi T.Rysqulov aýdany, Jańaturmys aýylynyń tusyndaǵy taý shatqalyna kireberistegi jazyqty alqapta bolǵan dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalasynda halyq tarıhynda úlken orynǵa ıe oqıǵalar oryn alyp, el aýzynda saqtalǵan qasıetti de qasterli jerlerdiń birtutas jelisin jasaý maqsatynda «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» atty jobany qolǵa alýdy tapsyrǵany belgili. Mine osy jobanyń óńirlik balamaly nusqasyna engen Oırandy jerinde oryn alǵan oqıǵanyń da tarıhı mańyzy bar.

Oırandy dep atalatyn bul jerde qalmaqtar qazaqtardan jeńilip, oırany shyqqan. Sondyqtan jergilikti halyq bul oqıǵany jaqsy yrymǵa balap qalmaqtar oıran bolǵan jerdi Oırandy dep atap ketti.

Oırandy aýmaǵyndaǵy soǵys alańynda iri-iri tastar qatarynan tizbektilip qoıylǵan. Ańyzdar jelisi boıynsha bul tastar jońǵarlarmen soǵys kezinde jaý attarynyń ekpinin qaıtarý úshin qoıylǵan eken.

Kónekóz qarııalar Oırandymen birge, Aqsaraı, Qalmaqqııa jerlerinde de úlken soǵys bolǵanyn rastaıdy. Qalmaqtardyń soǵysy Qazaq eliniń táýelsizdigine meılinshe qaýip tóndirdi. Qazaq halqyn talqandaýdy maqsat etken qalmaqtar ózderiniń josparyn tezirek iske asyrýǵa talpyndy. Biraq Toǵyzaq batyr jasaqshylarymen tize qosyp jaýǵa qarsy erlikpen shaıqasyp, toıtarys bergen.

El aýzynda keń taraǵan áńgimelerdiń birinde qalmaqtar osy Oırandy dalasynda jeńilip, asýdan qashqan deıdi. Bytyraı qashqan jaý qolyn qazirgi «Aqsaraı» degen jerde jaýdy kútip alyp, taǵy da soqqy bergen. Asýǵa barar jol qazaqtardyń qolynda bolǵandyqtan jaýlar «Qaratas» janyndaǵy biteý shatqalmen qashýǵa týra kelgen. Asý quz, jartasty bolǵandyqtan turyp qalady. Qasharǵa jer tappaǵan jaý áskeri oırany shyǵyp jeńilgen eken.

Taǵy bir ańyzdarda Oırandy ózeniniń mańynda bir kezderi qyrǵyz-qazaqtyń arasynda qarýly soǵys bolǵan kórinedi. Eki jaqtan da adam shyǵyny kóp bolǵandyqtan bul jer «Oıran bolady, Oırandy» dep atalǵan eken.

Belgili qazaq qalamgeri Ábish Kekilbaev: «Qalmaqpen sheshýshi soǵys Jambyl oblysy, «Tutqynsaı» degen jerde bolǵan. Bul jer Áýlıe bulaq jerindegi qazirgi «Oırandy» dep baıandaıdy.