«Talgodaǵy» zorlaý oqıǵasy: Sot alqasy  Qylmystyq kodekske ózgerister engizýdi usynady  

 Qoǵamnyń narazylyǵynan keıin «Talgo» poıyzynda jolaýshy áıeldi zorlaǵan jolserikter A.Úmbetalıev pen Q.S.Qurmanııazǵa qatysty úkimniń kúshi joıyldy. Osyǵan baılanysty Qylmystyq is prokýrorǵa qaıtaryldy.

Osy qylmystyq is boıynsha shyqqan sot úkimi qoǵamda úlken alańdaýshylyq týdyrdy. Qoǵam qazir olarǵa qatań jazany talap etýde. Biraq, aıta ketý kerek,  Qylmystyq kodeksti ózgertpeı, bul problemany sheshý múmkin emes. О́ıtkeni...

Jadpy Qylmystyq kodekstiń 120, 121, 122, 123-baptaryna sáıkes mundaı qylmystar orta dárejeli dep sanalady.

Bul degenimiz:

Birinshiden, sot taǵaıyndaıtyn eń qatań jaza 5 jyl degen sóz. Odan sot aspaýy tıis.

Biraq, QK-te 55-bap bar. Ol boıynsha eger iste aýyrlatatyn mán-jaı bolmaı, tek jeńildetetin jaǵdaı bolsa, onda taǵaıyndalatyn jaza odan da az, 2,5 jyldan aspaýy kerek.

Ekinshiden, jábirlenýshiden kelisim alyp jatsa, 68-bapqa sáıkes qylmysker jazadan múldem qutylyp ketýi múmkin.

Úshinshiden, QK-tiń 72-babyna sáıkes qylmysker jazanyń úshten birin ótese, bostandyqqa merziminen buryn shyǵa alady.

Tórtinshiden, eger qylmysker jazanyń tórtten bir bóligin ótese, onda sot qalǵan merzimdi aıyppulǵa nemese basqa jeńil jazaǵa aýystyrýǵa quqyly.

Besinshiden, QK-tiń 55-babyna sáıkes eger qylmysker múliktik shyǵyndy, moraldyq zııandy ótese, onda sot oǵan bas bostandyǵynan aıyrý jazasyn taǵaıyndaı almaıdy.

Oǵan qosa, mundaı qylmyskerler jazany orta dárejeli kolonııada óteýi tıis. Odan qatań rejımdi belgileýge Qylmystyq kodeks sýdıalarǵa múmkindik bermeıdi.

Jazanyń jeńil bolýy búginde qoǵamnyń narazylyǵyn týdyrýda. Azamattar sottardyń osyndaı úkimderine qarsylyq tanytýda. Anyǵy sýdıalar zańnan asa almaǵandyqtan, qylmyskerlerge qatań jaza bere almaıdy. Eger sýdıa qoǵamnyń kóńiline qarap, zańǵa qaıshy jaza qoldansa, onda joǵary turǵan sot satysy ony mindetti túrde buzýǵa tıis.

Sondyqtan mundaı qylmystardy aýyr dárejeli sanatqa aýystyrý úshin Qylmystyq kodekske tómendegi ózgerister usynylady:

1) QR QK-niń 120, 121, 122-baptarynyń birinshi bóligi boıynsha bas bostandyǵynan aıyrý jazasyn 5 jyldan 7 jylǵa deıin qatańdatý;

2) QR QK-niń 55-babyn jynystyq qylmystar jasaǵan sottalýshylar qoldanýǵa tyıym salý. Sonda bas bostandyǵynan aıyrý jazasyn bergende sýdıalar «jartysynan aspaý» degen shekteý mindetinen bosatylady;

3) QR QK-niń 91, 93-baptaryna jynystyq qylmys jasaǵandarǵa májbúrli hımııalyq kastrasııa jasaý jazasyn taǵaıyndaýdy engizý;

4) QR QK-niń 123-babynyń ekinshi bóligin «jábirlenýshiniń qyzmettik táýeldiligin paıdalanyp» degen qosymsha saralaý belgisimen tolyqtyrý arqyly qatańdatý;

Jalpy, eger mundaı qylmystardy orta dárejeden aýyr dárejege aýystyrsaq, onda qylmys jasaǵan adamdar Qylmystyq kodekste qaralǵan biraz jeńildikten aıyrylady.

Osy oraıda alqa soty A.A.Merǵalıevtiń tóraǵalyq etýimen alqa sýdıalary K.J.Sálmuhametov, Q.S.Ekisheva, sýdıa    Q.S.Ekisheva qaýly etken kodekske usynylǵan ózgerister qoǵam men memleket úshin óte mańyzdy.

Osy arqyly ǵana sot adamdardyń quqyqtary men zańdy múddelerin tıimdi qorǵaı alady. Sondyqtan sot alqasy Bas prokýratýra janyndaǵy Qylmystyq kodeksterdi qoldaný jónindegi vedomstvoaralyq jumys toby osy máselelerge nazar aýdarýy qajet dep sanaıdy.

QR QPK-niń 405-babynyń birinshi, úshinshi jáne tórtinshi bólikterin basshylyqqa ala otyryp, alqa Bas prokýratýra janyndaǵy Qylmystyq kodeksterdi qoldaný jónindegi vedomstvoaralyq jumys toby joǵarydaǵy ózgeristerdi zańǵa engizýge bastamashy bolýdy usynady.