Baızaqtaǵy Aqtóbe mazaryn jergilikti halyq kıe tutady

Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasynda jalpyulttyq qasıetti oryndar uǵymyn urpaq sanasyna sińirý maqsatynda «Qazaqstannyń kıeli jerleriniń geografııasy» atty jobany qolǵa alýdy tapsyrǵan bolatyn. Jambyl oblysynda da osy jobanyń balamaly nusqasy jasalynyp, óńirdegi kıeli jerlerdiń tizimi jasaldy. Atalǵan tizimge engen nysandardyń biri Aqtóbe mazaryn áli kúnge deıin áýlıeli jer sanaıdy dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Jambyl oblysy ákimdigi mádenıet, arhıvter jáne qujattama basqarmasy «Tarıhı-mádenı eskertkishterdi qorǵaý jáne qalpyna keltirý» dıreksııasynyń derekterine súıensek Aqtóbe mazary Baızaq aýdany, Abaı aýylynyń soltústik-batysynda 6 shaqyrym qashyqtyqta ornalasqan.

Tarıhı nysanǵa tarıhshylar men arheologtar ekspedısııasy 1936 jyldan beri túrli ǵylymı-zertteý jáne jóndeý, qalpyna keltirý jumystary júrgizip keledi. Keseneniń sharshy tárizdi aýmaǵy 6,2h6,2 metr bolady. Kúıdirilgen kesekten qalanǵan negizgi qabyrǵalardyń bıiktigi 8 metr.

El arasynda Aqkúmbez dep atalatyn bul oryn kıeli meken sanalady.Kónekóz qarııalar erterekte bul nysanda arnaıy shyraqshy bolǵandyǵyn rastaıdy. Alaıda ótken ǵasyrdyń 70-jyldary nysannyń qabyrǵasy men kúmbezine aıtarlyqtaı zaqym kelgen. Keı derekterde kúmbezdiń astynda úńgir bolǵandyǵy aıtylady. Sondaı-aq kúmbezden mańynda Qulan tóreniń ataqyry dep atalǵan qyzyl tas qalǵan.

Ańyzdarda kesenede jerlengen Qulan tóreniń aty halyq arasynda óziniń áýlıelik qasıetimen, dindarlyǵymen daralanǵan bedeldi adam retinde aıtylady. Sondyqtan da onyń máńgilikke jaıǵasqan orny da halyq kóptep kelip, mináját etetin orynǵa, áýlıeli, kıeli jerge aınalady.

Alaıda keńestik kezeńniń alǵashqy jyldarynda kúmbezdi han tuqymynyń ordasy sanap, halyq táý etetin oryn retinde eldiń sanasyna óshirýge sheshim qabyldanǵan. Degenmen keseneni qıratýǵa bet alǵan traktor jolda aýdarylyp, júrgizýshisi aman qalypty. Osydan soń keseni buzýǵa eshkimniń dáti barmaǵan. Esesine onyń aınalasyn jaılaǵan eldi kúshtep qonys aýdarǵan.

HIH ǵasyrdyń 30 jyldary Uly júzdiń rýlaryna ámiri júrip turǵan Qulan sultan Qytaı bıleýshilerimen tyǵyz baılanysta bolǵan. Qoqan handyǵyn moıyndamaǵan sultan úzeńgisine jaǵylǵan ýdan ál osy Aqtóbe dep atalatyn jerde máńgilik saparǵa atanǵan. Onyń kesenesin jergilikti jurtshylyq kúni búginge deıin minájat etip, qasıetti meken retinde qurmetteıdi.