Tarazdaǵy "Tórtkúl" kesheniniń tarıhy tereńnen tamyr tartady

Taraz qalasyndaǵy «Tórtkúl» kerýen-saraıy Uly Jibek joly aıaldaǵan iri saýda ortalyqtarynyń biri bolǵan. Keshenge qazba jumystaryn júrgizgen arheologtar onyń XI – XIII ǵasyrlarda saltanat qurǵanyn aıtady. Keıinnen kerýen saraıdyń ornyna Áýlıeatanyń ataqty bolysy Kerimbaı meshit-medrese salǵan dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Taraz qalasyndaǵy Y.Súleımenov kóshesinde ornalasqan «Tórtkúl» kesheni IX ǵasyrda boı kótergen. Tarıhı derekterde bul nysannyń HIII ǵasyrǵa deıin iri saýda ortalyǵy bolǵanyn rastaıdy. «Tórtkúl» kerýen-saraıyna zertteý jumystary ótken ǵasyrdyń 80-jyldardan júrgizile bastady. Qazaqstan Ǵylym Akademııasy Sh. Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh, arheologııa jáne etnografııa ınıstıtýtynyń Taraz arheologııalyq ekspedısııasy alǵash bolyp keshen aýmaǵyna ǵylymı zertteý jumystaryn júrgizdi. Arheologtar alǵashynda qalanyń salyný jobasyn anyqtady.Sondaı-aq qazba jumystary kezinde tabylǵan baǵaly zattar da keshenniń kerýen saraı bolǵanyn rastaıdy. Qazba kezinde tabylǵan qysh buıymdardyń óńdelý tásili kerýen saraıdyń XI – XIII ǵasyrlarǵa jatatynyń zattaı aıǵaǵy sanalady.

Araǵa 20 jyldan astam ýaqyt salyp Jambyl oblysy ákimdiginiń mádenıet jáne qujattama, arhıvter basqarmasymen «Tórtkúl» kerýen saraıyna ǵylymı-zertteý jumystary qaıta júrgizildi. Qazba jumystary kezinde kerýen saraıdyń mádenı qabattary anyqtaldy. Sol sekildi arheologııalyq jádigerlerdi dáıek etip alyp, nysannyń irgetasy qalanǵan ýaqyty aıqyndaldy. Mádenı qabattardyń negizinde «Tórtkúldiń» irgetasy qaıta turǵyzylyp, jekelegen bólikterine qaıta qalpyna keltirý jumystary júrgizildi.

Al bir jyldan soń kerýen saraıda qazba jumystary jalǵasyp, onyń ashyq aspan asty murajaıynyń jobasy jasalyndy. Nátıjesinde 2010 jyly «Tórtkúl» kerýen-saraıy ashyq aspan astyndaǵy mýzeı bolyp iske qosyldy.

El arasynda bertinge deıin «Tórtkúl» ornyn «eski meshit» dep ataıdy. Kónekóz qarııalar munda Kerimbaı bolys saldyrǵan meshit jáne medrese bolǵanyn aıtady. Alaıda dinsizdik jaılaǵan Keńes odaǵy tusynda bul oryn astyq, tyńaıtqysh saqtaıtyn qoımaǵa aınalyp ketken. О́tken ǵasyrdyń 60-jyldary tozyǵy jetken meshitti buzyp tastaǵan. 2015 jyly meshit ornyna qazba jumystary júrgizgen arheologtar onyń irgetasy men qyzyl kirpishten qalanǵan qabyrǵasyn taýypty.