100 naqty qadam: Jemqorlyq qarsy kúresti kúsheıtý – búkil qoǵamnyń mindeti

Elimizdiń Tuńǵysh prezıdenti Nursultan Nazarbaev "Árbir memlekettik qyzmetkerdiń ary da jany da taza, saýatty jáne bilikti bolǵany durys", – dep memlekettik qyzmetkerlerdiń jemqorlyqtan ada bolý kerektigin atap kórsetkeni belgili.

Rasynda jemqorlyq degen jegi qurt. Ol qoǵamnyń damýyn tejeıdi. Bul eshqashan qoǵam nazarynan tys qalǵan emes. О́ıtkeni memleket múlkin talan-tarajǵa salyp, kenetten paıda kózdegender qaı zamanda da bolǵan. Biraq jemqorlyqqa tosqaýyl qoımasa, taǵy bolmaıdy. Elbasy Nazarbaev "100 naqty qadam" Ult jospary strategııalyq baǵdarlamasynda muny aıqyn ári ashyq atap kórsetti. Qaı bir baıandamalarynda bolsyn, onymen tolyqqandy kúresýdiń joldaryn kórsetti. Ult josparynyń 13-qadamynda "Jemqorlyqqa qarsy kúresti kúsheıtý, sonymen birge jańa zańnamalar ázirleı otyryp, memlekettik qyzmet isteri jáne jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń qurylymynda arnaıy bólim qurý kerektigi" atap kórsetilgen. Bul jospar qazir júıeli túrde júzege asyp jatyr. Jemqorlyqqa  qarsy arnaıy agenttik quryldy. Qazaqstan bul oraıda álemge úlgi ekeni de belgili. TMD-da birinshi bolyp "Sy­baılas jemqorlyqqa qarsy kúres týraly"  Zań qabyldady.

Bul Qazaqstan úshin ǵana emes, dúnıe júzi úshin ǵalamdyq problema ekeni belgili. Sondyqtan qaı bir memleket bolsyn, eń aldymen sybaılas jemqorlyqtyń aldyn alýǵa tyrysady. Kúresti kúsheıtedi. Jemqorlyqtyń orasan zor zııany jáne saldary bar.

Qoǵam jemqorlyqqa dýshar bolsa, onyń zardaby qıyn. Nege?

Birinshiden, ekonomıkalyq reformalardyń damýyna tosqaýyl bolady.

Ekinshiden, kólegeıli ekonomıka órshıdi.

Úshinshiden, qoǵamda masyldyq órbıdi. Jalqaý jatypisher, kenetten baııtyndardyń qatary kóbeıedi.

Tórtinshiden, jemqorlyq ulttyq qaýipsizdik pen táýelsizdikke úlken qater tóndiredi.

Sol úshin ne isteý kerek? Eń aldymen qajetti qatań zańnamalar qabyldanady. Ony júzege asyrý tetikteri kúsheıedi. Munyń barlyǵy qazir Qazaqstan memleketinde bar. Aıta ketý kerek, Elbasy, Tuńǵysh prezıdentimiz Nazarbaev bastaǵan sabaqtastastyqty qazir Qasym-Jomart Toqaev jalǵastyryp otyr. Onyń jurtshylyqqa jasaǵan alǵashqy kirispe sóziniń biri de sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúresti kúsheıtý boldy. Tipti Toqaev sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl máseleleleri jóninde alǵashqy keńesin de ótkizdi.

– Jyl saıyn Qazaqstanda ortasha eseppen 2 myńnan astam sybaılas jemqorlyqqa qatysty qylmystyq is tirkeledi. Myńnan asa adam jaýapqa tartylady. Bul – batpandap kirip, mysqaldap shyǵatyn kesel. Osy aýrýdy qazir shuǵyl túrde emdemesek, erteń kesh bolýy múmkin, – dedi Prezıdent Toqaev sol jıynda sóılegen sózinde.

Prezıdent Toqaev jemqorlyqtan arylýdyń joldaryn da anyq kórsetip berdi. Ol úshin ne isteý kerek?

Aldymen qoǵamdy damytyp jatqan adamdardyń sanasy tazarý kerek. "Kenetten baıý" eshkimge jaqsylyq ákkelmeıdi. "Urynyń arty – qýys". Túptiń túbinde bul qylmys báribir ashylady. Jemqorlyqpen baıyp, memleket qazynasyn talan-tarajǵa salyp, ushpaqqa shyqqan eshkim joq. Sondyqtan onyń tamyryna balta shapqanda ǵana ol ol túbirimen qurıdy. Bul memlekettiń ǵana isi emes. Oǵan qoǵam bolyp qarsy turý kerek. Ol úshin eń aldymen qoǵamdyq baqylaýdy kúsheıtken jón. Bir ǵana mysal, sońǵy úsh jylda sybaılas jemqorlyqqa qarsy 900-ge jýyq ustalǵan. Keıbireýleri bıýdjetten jymqyrǵan aqshalaryn memleket qazynasyna qaıtardy. Biraq  urlanǵan qarjy kóptegen memlekettik baǵdarlamalardyń sapaly oryndalýyna kesirin tıgizdi. Muny qoǵam da, Prezıdent Toqapev ta bilip otyr. Sondyqtan da neǵurlym bıýdjet saıasaty ashyq bolsa, soǵurlym jemqorlyqtan ada bolamyz. 

Sybaılas jemqorlyqtan ada bolýdyń eń durys ádisi sıfrlandyrý ekeni túsinikti. Bul oraıda elemizde "Sıfrly Qazaqstan" memlekettik baǵdarlamasy qolǵa alynyp, qazirgi ýaqytta tabysty júrýde. Memlekettik qyzmet kórsetý tolyqtaı elektrondyq nusqaǵa kóshse, onda jemqorlyq ta azaıady. Bári ashyq túrde júrgiziledi.

Qazirgi ýaqytta eger qaramaǵyndaǵy qyzmetkeri jemqorlyqpen ustalsa, basshysyn otstavkaǵa ketirý týraly másele jıi qozǵalýda. Bul jaıt kezinde Elbasy Nazarbaev tarapynan da, qazirgi prezıdent Toqaevtyń aýzynan da aıtyldy. Demek, bul sabaqtastyqtyń nátıjesi sózsiz jemisti bolady. О́ıtkeni jemqorlyqqa qarsy kúresti kúsheıtý prezıdenttiń ǵana sharýasy emes. Bul búkil qoǵamnyń mindeti ekenin aıta ketý kerek.

Bek Baıtas