Qurban shalatyn adam neni bilýi kerek?

Alla Taǵala Quran Kárimniń «Káýsar» súresiniń  3-aıatynda «Namaz oqy jáne qurban shal» - dep ámir etip, qurbandyq shalýdyń ýájiptigin bildiredi.

Paıǵambarymyz (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) «Kimde-kim múmkinshiligi bola tura qurban shalmasa, bizdiń namaz oqıtyn jerimizge jaqyndamasyn!» - dep buıyrǵan.Taǵy bir hadıste Paıǵambarymyz (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) «Qurban shalyńdar! О́ıtkeni ol Ibrahım ákeleriniń súnneti, ıaǵnı «súnnet» joly degen maǵynany bildiredi.

Bizge ýájip bolǵan qurbandyq shalý – Ibrahım (a.s)- nan jalǵasqan jol bolyp tabylady.

Qurbandyq shalý belgili bir adamǵa ýájip bolǵandyǵy úshin  myna sharttar oryndalýy tıis:

Musylman bolý;

Qurban aıt ýaqytynda jolaýshy bolmaý;

Negizgi qajetterden tys nısap mólsherindegi qarjyǵa ıe bolý;

Nısap mólsheri - 85 gramm altyn, ıakı qunyna teń keletin aqsha;

Bas bostandyǵy bolýy;

Balıǵatqa jetken bolýy men aqyl – esi durys bolýy.

Sonymen qatar, qurbandyqqa shalynatyn maldarǵa kelsek, qoı ıaǵnı, bir jasqa, súıegi iri bolsa alty aılyq,  al  eshki bir jasqa tolýy tıis. Sıyr, qodas eki jasqa, al túıe bes jasqa tolýy qajet.

 Alla elshisi (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn): Tórt mal qurbandyqqa jaramaıdy: Anyq soqyr, anyq aýrý, (júre almaıtyndaı dárejede) kórinip turǵan aqsaq jáne jiligi kórinetindeı óte aryq maldar», - dep túsindirgen.

Al eger bireýdiń qurban shalýǵa ázirlegen malynda bir kemshilik keıinnen paıda bolsa, Ábý Hanafı mazhaby boıynsha bul maldy qurbandyqqa shalýǵa bolady delingen. Ábý Saıd Hýdrı bylaı deıdi: «Biz qurbandyq úshin bir qoshqar satyp aldyq. Biraq qasqyr shaýyp, onyń artqy jambasyn jaraqattady. Bul másele jaıly suraǵanymyzda, Paıǵambarymyz (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) ol maldy qurbandyqqa shalýymyzdy buıyrdy», - degen.

Qurban shalatyn kisi baı bolatyn bolsa, maldy almastyrǵany abzal bolady.

Ibrahım paıǵambardyń kezinde qurban shalý qajylyqtyń bir sharty retinde súnnetke aınalyp, sońǵy elshi haziretti Muhammedke(Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) jetti.

Osy kezden bastap, qurban  shalý qajylyqtyń bir rásimi ǵana bolmaı, búkil musylman jurtshylyǵyna ortaq qulshylyq túrine aınala bastady.

Alla Taǵalanyń ámirlerin qaltqysyz oryndaý pendeni Jaratýshynyń razylyǵyna bólep, ahyrette syı-sııapatqa keneledi.

Qurban shalý da – Alla Taǵalanyń buıryǵy, sol sebepti buıryqty shyn yqylaspen oryndaýshy Rabbysynyń razylyǵyn alyp, ahyrette júzi jarqyn bolyp, mol saýapqa ıelenedi.

Sondyqtan barsha musylman ár jylda qurban shalyp, sol qurban etiniń bir bóligin otbastaryna, ekinshi bóligin týǵan-týystaryna, joldastaryna jáne kembaǵaldarǵa taratyp, Alla Taǵalanyń razylyǵyna bólenedi.

Buǵan dálel retinde Ibn Abbas (r.a.)bylaı degen: «Paıǵambarymyz (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) shalǵan qurbandyǵynyń úshten birin – otbasyna, úshten birin – kedeı kórshilerine, qalǵan úshten birin sadaqa retinde taratatyn».

Sonymen qatar, qurbandyq shalýdyń saýaby jaıynda ilimniń kilti bolǵan Álı (r.a) bylaı degendi: Árkim úıinnen,  qurbandyq shalý nıetimen bir malyn alyp shyǵatyn bolsa, árbir attaǵan adymy úshin oǵan on saýap jazylar, on kúnási óshirilip, jáne (Alla aldynda dárejesi) oń dáreje joǵarylaıdy.

Qurbandyq shalýdyń ýaqyty Qurban aıttyń birinshi kúni aıt namazynan keıin bastalyp, aıttyń úshinshi kúni aqshamǵa az ýaqyt qalǵanǵa deıin jalǵasady. Úzir sebepterge baılanysty Qurban aıt namazyna bara almaı qalǵan adamnyń, namaz oqyp bolatyndaı ýaqyt ótkennen keıin qurban shala berýine bolady.

Paıǵambarymyzdan (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) Qurbandyq shalýdyń ýaqytyna baılanysty birneshe hadıs rıýaıat etilgen. Bárá ıbný A'zıbtiń rıýaıaty boıynsha: «Allahtyń Elshisi (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn): «Bizdiń bul kúnde alǵashqy jasaıtyn isimiz – namaz oqý, qaıtyp kelip, qurbandyǵymyzdy shalý. Kim osylaı istese bizdiń súnnetimizge ergeni. Al kimde-kim budan buryn qurbanyn shalatyn bolsa, bul qurbanynyń otbasyna berilgen etten aıyrmashylyǵy joq. Bunyń qurban bolýy múmkin emes.

Rabbysyna qurbandyq  shalatyn jan, óz qurbandyǵyn  ózi shalǵany -  mustahap (ıaǵnı jaqsy) bolady.  Degenmen ókilettik berý arqyly basqa adamǵa da baýyzdatýǵa bolady. Qurbandyq shalatyn jan musylman bolýy shart bolyp tabylady.

Osylaısha qasıetti qurban aıt kúni barsha musylmandar bir – birin quttyqtap, aıt namazyn oqyp, tákbir aıtyp, halyqqa shalynǵan qurbandarynan jegizip,  Alla aldynda saýapqa keneledi.