Asyqataǵa jany ashıtyn ákim bar ma?

Memlekettik deńgeıde másele sheshetin ýákiletti oryndarǵa túsinikti bolý úshin qysqasha túsinikteme bere keteıik.

Asyqata – tarıhı ataý. Syrdyń orta aǵysynyń jaǵalaýyn meken etken halyq pir tutqan qasıetti oryndardyń biri – Asyqata kesenesi bolǵan.

1917 jylǵa deıin Myrzashól óńirinde Asyqata meshiti de jumys istegen.

Asyqata kesenesi men meshiti Túrkistan general-gýbernatorlyǵyna qarasty Samarqan oblysynyń Qojent ýezindegi Iirjar bolysynyń Aqtóbe ákimshilik aýylynyń aýmaǵynda ornalasqan.

Tarıhı Asyqata kesenesi HH ǵasyrdyń 60-70-shi jyldary Shardara sý qoımasy salynǵan kezde sýdyń astynda qalypty. Burynǵy Asyqata meshitiniń ǵımaraty da sonyń kúıin keshken.

Eger tarıhshylar tereńinen zertteıtin bolsa, Asyqata – ejelgi tarıhı qalanyń orny bolýy da múmkin.

1936 jylǵy 29 mamyrda Búkilodaqtyq Ortalyq Atqarý Komıteti Maqtaaral aýdanynyń quramynda Asyqata aýyldyq keńesin qurý týraly qaýly qabyldady. Alaıda, Qazaq KSR Ortalyq Atqarý Komıtetiniń 1937 jylǵy 31 naýryzdaǵy qaýlysymen osy Asyqata aýyldyq keńesi taratylypty.

Tarıhı Asyqata óńirinde Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń 1940 jylǵy 10 qarashadaǵy Jarlyǵymen Myrzashóldiń ıgerilgen jerlerinde, Maqtaaral jáne Qyzylqum aýdandarynyń shektesetin tusynda Kırov aýdany quryldy.

Aýdan ortalyǵy bolyp Baǵara selosy belgilendi.

KSRO Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń 1956 jylǵy 13 aqpandaǵy № 133/1 Jarlyǵymen Kırov aýdanynyń 326,4 myń gektar jeri О́zbekstanǵa berildi.

Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń Jarlyǵymen 1956 jylǵy 27 sáýirde Qyzylqum jáne Kırov aýdandary ortalyǵy Baǵara selosynda ornalasqan Kırov aýdany bolyp biriktirildi.

Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń Jarlyǵymen 1962 jylǵy 2 qańtarda ortalyǵy Jetisaı kentinde ornalasqan Kırov aýdany quryldy.

Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń 1962 jylǵy 9 shildedegi Jarlyǵymen Baǵara selosynyń aty – Kırov selosy bolyp ózgertildi.

Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń 1963 jylǵy 26 qańtardaǵy Jarlyǵymen Kırov jáne Qyzylqum aýdandarynyń Qyzylqum jáne Shymqorǵan aýyldyq Keńesteri О́zbek KSR-iniń jańadan qurylǵan Syrdarııa oblysyna ótip ketti, ıaǵnı joǵaryda kórsetilgen 326,4 myń gektar jerge qosa Kırov aýdanynyń taǵy da 805,2 myń gektar jeri kórshi О́zbekstannyń qaramaǵyna berildi.

О́zbek KSR Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń 1971 jylǵy 11 mamyrdaǵy, al Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń 1971 jylǵy 12 mamyrdaǵy Jarlyqtary boıynsha Kırov aýdany jeriniń biraz bóligi Qazaqstannyń sol kezdegi Shymkent oblysynyń quramyna qaıtarylyp berildi.

Alaıda, qazaqtyń Myrzashól óńirindegi Kırov aýdanynyń kóp jerleri О́zbekstannyń quramynda qalyp qoıdy.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á. Nazarbaevtyń 1996 jylǵy 9 qazandaǵy Jarlyǵymen Kırov aýdanynyń aty Asyqata aýdany bolyp ózgertildi.

Resmı málimetter boıynsha Asyqata aýdanynyń ortalyǵy Asyqata kenti Shymkent qalasynan 243 shaqyrym, Jetisaı temirjol stansasynan 20 shaqyrym jerde ornalasqan. Asyqata kentinde 10,5 myńǵa jýyq halyq turady.

Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1997 jylǵy 24 sáýirdegi № 3474 Jarlyǵymen Asyqata, Jetisaı, Maqtaaral aýdandary taratylyp, olardyń aýmaǵynda ákimshilik ortalyǵy Jetisaı qalasynda bolatyn Maqtaaral aýdany quryldy.

Burynǵy Ońtústik Qazaqstan oblystyq máslıhatynyń 2018 jyldyń 20 aqpanynda ótken sessııasynda Maqtaaral aýdanyn úsh aýdanǵa, ıaǵnı Maqtaaral, Asyqata jáne Jetisaı aýdandary etip bólý jáne burynǵy aýdan ortalyqtary Myrzakent kentin, Asyqata kentin jáne Jetisaı qalasyn qaıta qalpyna keltirý týraly sheshim qabyldaǵan edi.

Sáıkesinshe, Maqtaaral aýdanyn úsh aýdanǵa bólip, burynǵy Maqtaaral, Jetisaı, Asyqata aýdandaryn qalpyna keltirý týraly QR Prezıdenti Jarlyǵynyń jobasy 2018 jylǵy 23 aqpanda «Elektrondyq úkimet» veb-portalynda jarııalanyp, qoǵamdyq talqylaýdan ótti.

Alaıda arada eki aıǵa jýyq ýaqyt ótken kezde, ıaǵnı 2018 jylǵy 17 sáýirde ótkizilgen Ońtústik Qazaqstan oblysy máslıhatynyń sessııasynda sol tustaǵy oblys jáne aýdan basshylarynyń bastamasymen Maqtaaral aýdanyn úshke emes, ekige bólý týraly qaıtadan másele kóterildi.

Osylaısha, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2018 jylǵy 5 maýsymdaǵy № 698 Jarlyǵymen burynǵy Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Maqtaaral aýdanyn bólý jolymen əkimshilik ortalyǵy Jetisaı qalasynda bolatyn Jetisaı aýdany, əkimshilik ortalyǵy Myrzakent kentinde bolatyn Maqtaaral aýdany qurylyp, tarıhı Asyqata aýdany ashylmaı qaldy.

Asyqata óńiriniń halqy 1997 jyly taratylǵan Asyqata aýdanynyń qaıtadan ashylaıyn dep turǵan jerinen ashylmaı qalǵanyna baılanysty ózderiniń ótinish-tilekterin Elbasymyzdyń atyna birneshe ret joldady.

Biz de osy másele boıynsha buqaralyq aqparat quraldarynda da, áleýmettik jelilerde de qaıta-qaıta jazdyq.

О́kinishke qaraı, bul máseleniń mán-jaıyn tereńirek zerttep, tıisti oryndarǵa usynys jiberýdiń ornyna Jetisaı aýdanynyń ákimdigi óziniń resmı saıtynda «Asyqata óńirin bólek aýdan etip bólý máselesi kún tártibinde turǵan joq» degen taqyryppen qysqasha aqparat jarııalaýmen ǵana shekteldi.

Buǵan deıin de jazǵanymyzdaı, Elordamyz Nur-Sultan qalasyndaǵy «Zertteýshi» Respýblıkalyq ǵylymı-bilim berý ortalyǵy» jeke menshik mekemesi Qazaqstan Respýblıkasynyń Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen «Azamattyq bastamalardy qoldaý ortalyǵy» kommersııalyq emes aksıonerlik qoǵamynyń 2019 jylǵy «Balalar jáne bilim berý, bos ýaqyt jáne mádenı is-sharalar» atty taqyryptaǵy Úkimettik emes uıymdarǵa arnalǵan memlekettik granty boıynsha Myrzashól óńirinde belgilengen jospar boıynsha jumys júrgizip jatyrmyz.

Bizdiń Qazaqstan Respýblıkasynyń Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen Túrkistan oblysyndaǵy búginde Jetisaı aýdanynyń quramyna berilgen Asyqata óńirinde júzege asyryp jatqan is-sharalarymyzdyń biri – balalar jáne jasóspirimdermen ózara is-qımyldy uıymdastyrý kezinde murajaılardyń, kitaphanalardyń jáne mádenı-demalys úlgisindegi mekemelerdiń aqparattyq-tanymdyq, shyǵarmashylyq jáne oqytý qyzmetin damytý jónindegi jospar ázirleý jáne iske asyrý.

Osy maqsatpen, biz ótken jeksenbi, 2019 jylǵy 28 shilde kúni Asyqata óńirin aralap, ashylaıyn dep turǵan jerinen ashylmaı qalǵan burynǵy Asyqata aýdany aýmaǵynyń qazirgi jaǵdaıyn fotosýretterge túsirip alǵan edik.

Tarıhı Asyqata óńirin aralap shyqqan soń bizdiń kókeıimizde mynadaı jalǵyz ǵana: «Asyqataǵa jany ashıtyn ákim bar ma ózi?!» - degen suraq paıda boldy

Sonymen, Asyqata – elimizdiń qıyr ońtústiginde jatqan Myrzashól óńirindegi burynǵy aýdannyń aty.

Asyqatanyń búgingi ahýalyn beıneleıtin fotosýretterdi Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ákimshiliginiń jáne Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń nazaryna jergilikti halyqtyń talap-tilegine qulaq túrseńizder degen oımen usynyp otyrmyz.

Ońtústik óńiriniń jurtshylyǵy Elbasymyzdan Myrzashólde jańa oblys ashylyp, burynǵy Asyqata aýdany qaıta turylýyn ótinip otyr. 

Myrzantaı Qojabaıuly Jaqyp, feısbýk paraqshasynan