Toıota qalaı tabysqa jetti?

Kúlli álemniń avtokólik óndirýshileri daǵdarystan kóz ashpaı otyrǵan kezeńde, "Toıota" kompanııasynyń kerisinshe tasy órge domalap, qaryshtap damýynyń basty sebebi – TPS (Toyota Production System) óndiristik júıesiniń nátıjesi.

Bul júıeniń jumys úderisine engizilgenine 60 jyldan asyp barady. Adamı qundylyqtardy qadirleı biletin TPS sııaqty údemeli úderistiń astarynda adamdarǵa qurmet kórsetetin "Respect for people" ádisi men úzdiksiz jetildirýshi "Kaıdzen" júıesi jatyr. Toıotaǵa tolaǵaı tabys syılaǵan kaıdzen júıesin keńinen tarqatyp aıtsaq. 

Kaıdzenniń basty maqsattarynyń biri – óndiristiń tıimdiligin arttyrý. Máselen operatorǵa bir bólshekti alý nemese onymen jumys jasaý qıynǵa soǵady delik. Bul máseleni sheshý úshin arnaıy tekserýshi top álgi operatordyń jumys ornyna keledi. Týyndaǵan qolaısyzdyqty óz kózderimen kórip, saraptama nátıjesinde jumys ornyndaǵy olqylyqtyń ornyn toltyrady. Osylaısha, qyzmetkerge jumys orny múmkindiginshe qolaıly, jumys nátıjesi áldeqaıda joǵary bolady.

Kaıdzen tikeleı óndiriste jumys jasaıtyn adamdar úshin óte mańyzdy, óıtkeni bul júıe qyzmetkerlerge óz múmkindikterin tolyqtaı kórsetýge jol ashady. Menedjment keıde ınjenerlerge qaraǵanda osyndaı jumyskerlerdi baǵalaıdy – praktıkalyq tájirıbe óndiriste jumys istemegen áýesqoılarǵa  qaraǵanda áldeqaıda qundy.

Sondyqtan, "Toıota" kompanııasynda jumys prosesin ońtaılandyrýdy usynatyn qyzmetkerler toby – "Sapany baqylaý úıirmeleri" ashylǵan. Sapany baqylaýshy árbir úıirme: sehtiń 5-7 qyzmetkeri men tálimgerden turady. Jaqsy nátıje kórsetip, top jarǵan úzdik úıirmeler únemi Japonııa men Eýropadaǵy halyqaralyq konferensııalarǵa qatysyp, óz ıdeıalaryn basqa zaýyttardaǵy áriptesterimen bólisedi. Yokoten japon qaǵıdasynyń maqsaty – tájirıbe almasý jáne mańyzdy aqparattarmen bólisý prosesin bir ǵana kásiporynnyń qyzmetkerlerimen shektemeı, birneshe kásiporyn qyzmetkerleriniń arasynda asyrýdy kózdeıdi.

О́z ónimderiniń sapasyna syn kózben qaraıtyn "Toıota" kompanııasynda sapany syrttaı baqylaýdyń kópsatyly júıesi engizilgen. Birinshisi – "synı núkteler" dep atalady, bul satyda qaýipsizdikke baılanysty, zańnamalyq normalarǵa sáıkestik, atmosferaǵa shyǵarylatyn qaldyqtar jáne túrli bólshekterdiń baılanysy tekseriledi. Bul tekseristi árbir seh ózderi jasaıdy. Ekinshisi – árbir óndiris bólimsheleriniń sońynda bolatyn kishi-tekseris. Sońǵy úshinshi satysy – tórtkúl dúnıeniń tórt buryshyna attanǵaly turǵan daıyn avtokólikterdi qoımalarǵa jiberýden buryn jasalatyn sońǵy sapa tekserisi.

"Toıota" kompanııasynyń taǵy bir tańǵajaıyby – árbir qyzmetkerdiń jumys orny "5S"dep atalatyn bes qaǵıda negizinde qurastyrylǵan. Olar:

1. Seiri nemese Suryptaý – zattardy kerek jáne kereksiz dep ekige bólip, kereksiz dep tapqandaryńyzdan tez arada qutylý.
2. Seiton nemese Tártip saqtaý – zattardy qınalmaı taýyp, qoldanýǵa qolaıly boatyndaı etip birizdilikpen ornalastyrý.
3. Seiso nemese Tazalyq – jumys ornyn, qajetti qural-jabdyqtardy taza ustaý.
4. Seiketsu nemese Standarttaý – turaqtylyq pen tártip saqtaý.
5. Shitsuke nemese Minsizdik - belgilengen erejeler men tehnıkalyq operasııalardy 100 paıyz durys oryndaý daǵdysyn qalyptastyrý

Bul qaǵıdalardy kúndelikti ómir saltyna engizý úshin mindetti túrde biz áńgime etip otyrǵan kásiporynnyń qyzmetkeri bolýynyńyz qajet emes. Tek qana ózińizdi-ózińiz jeńip, ózińizdi-ózińiz qamshylap, qareket qylsańyz jetip jatyr. Kemeldikke kaıdzenmen birge qadam basynyńyz!