Adastyrǵan kúnkóris

Zýlap jatqan ómir, zymyrap jatqan ýaqyt... Qarap otyrsaq osy ýaqytta "otbasyn qalaı asyraımyz? Qalaı jumysqa ornalasamyz? Aqsha qalaı tapsaq bolady?" degen suraq kez-kelgen jeke tulǵanyń kúndelikti sanasyn sińgen qalypty oılar ekendigi belgili. Búgingi kúnde kúnkóris kózi úshin bútindeı bir otbasy jumys jasaıtyndyǵyn aıtpasaq ta bilemiz. Ata-anasy tamaqqa, úıdegi kommýnaldyq qyzmetke, páterdiń aqshasyn tóleýge, úıdegi kishkentaılardyń qajettilikterin qamtýǵa jumsasa, ádette úıdiń úlken balalary óz qajettilikterin ózderi óteıtindigin, tipti oqýdyń aqshasyn da ózderi tólep jatatyndyǵyn bilemiz. Tipti kámelettik jasqa tolmaǵan balalar  daıarshy, kúzetshi, satýshy bolyp qyzmet etetindigin bilip, kórip júrmiz.  Mine jaz keldi, mektepte de joǵarǵy oqý oryndarynda da kezekti demalys. Árbir barǵan oıyn-saýyq ortalyqtaryna, dúkenderge, saýda oryndaryna, ashanalarǵa  qarasaq qyzmet etetin órimdeı jastar. Osy kezeńdi der kezinde paıdalanyp, kez-kelgen din ókilderi óz saıası maqsattaryn júzege asyratyndyǵyn jastar da, ata-analar da bile bermeıdi. Aqsha, jyly sózder, kúlimsiregen júzder qanshama jastarymyzdyń sanasyn ýlady?! Tómende baıandalǵan qarapaıym oqıǵalar árbir oqyrmanǵa óz paıdasyn tıgizer dep oılaımyn.

Árbir teris baǵyt ókilderiniń sonyń ishinde ıslamdyq Ábý Hanıfa mazhabyn teristeıtin baǵyttardyń basym kópshiligi memleketti jáne memleketke qyzmet etýshilerdi kápirge shyǵarady. Nege? О́ıtkeni elimiz sharıǵat zańymen basqarylmaıdy deıdi. Sondyqtan olar jeke kásippen aınalysady. Baıqasańyzdar uıaly telefon satatyndar, uıaly telefon jóndeıtinder, kıim satatyndar, kólik quraldaryn satýshylar, halal ashana jelileriniń basym kópshiligin teris baǵyt ókilderi tizgindeıdi. Ol jerge qyzmet etýge kelgen adamdarǵa tipti óz talaptaryn qoıyp, óz ustanymdaryn qabyldaǵan jaǵdaıda ǵana qyzmetke alatyndyǵyn estip jatamyz. Al dinnen habary joq adam sol jerde qyzmet jasap, azdaǵan ýaqytta ǵana sizben talasqa túsetin dindar bolyp, áıelder qara kıinip, er kisiler saqaldaryn qoıyp, balaqtaryn qysqartyp shyǵa keledi. О́kinishke qaraı bul shyndyq!

Men suhbattasqan Sabına (esimi ózgertilgen) esimdi kelinshek turmysqa shyqpastan buryn «Tastaq» saýda ortalyǵyna satýshy bolyp qyzmetke kirgen. Alǵashynda Ábý Hanıfa mazhabymen namaz oqýdy bastaǵan ol ýaqyt óte mańaıyndaǵy dindarlardyń bergen aqparatyna ýlanǵan. О́zin taqýa sezinip, tek sol óz ustanymyndaǵy adamdarmen ǵana aralasqan. Mańaıyndaǵylarǵy kápirge shyǵaryp, salqyndaý minezge boı aldyryp, qorshaǵan aınalasyna degen kózqarasy kúrt sýyǵan.О́shpendilik paıda bolǵan. Sol jerde qyzmet etkende óz ustanymyndaǵy jigitpen tanysyp turmysqa shyqqan. Alaıda tańdaǵan jigiti ózderiniń ýaǵyzdaryna saı keletin taqýa bolmaǵan. Bir jylǵa jýyq ýaqyt ótken soń jigit basqa qyzdarǵa kóz salǵan. Bul jaǵdaıǵa shydamdylyq tanytýǵa tyrysqan Sabınanyń shydamy jetken. Keıin talaq berip ajyrasýǵa týral kelgen. Basty sebep alǵashynda kelinshektiń hıdjabsyz túri unamaǵan. Shynaıy ımandylyq pen júrektegi sulýlyqtyń mańyzdylyǵy bolmaı nápsige boı aldyryp osyndaı jaǵdaı oryn alǵan. Arada bir balasy qaldy. Al kelinshek ýaqyt óte taǵy bir jigitke ekinshi áıeli bolyp turmysqa shyǵyp, búgingi kúnge shúkirshilik etip ómir súrýde.

Osyndaı kúnkóristiń saldarynyń biri Azamatta (esimi ózgertilgen) qaladaǵy tanymaly halal ashanalardyń birine jazǵy demalysta daıarshy bolyp jumysqa ornalasqan. Ol da dástúrli ustanymdaǵy óz isin jetik biletin jigit bolatyn. Jumys jasaǵanyna úsh aı ýaqyt ótpeı balaǵyn qysqartyp, saqal qoıyp, teris ýaǵyzshylardy kúni -túni tyńdap,  dinı fanat ókiline aınalady. Ortaǵa qarym qatynasy ózgeredi, memleketti qoldamaı, árbir nárseni bıdǵat pen shırkke sanap, salt-dástúrimizdi joqqa shyǵaryp shyǵa keledi. Janashyr jaqyndary onyń ustanymynyń durys emestigin aıtqanda tipti de qulaq aspaı, óz ustanymynyń durys ári taza jol ekendigin aıtyp, ózgermeı sol qalpynda qaldy. Árıne jasaǵan jumysynyń bastyǵy da, aspazshylary da teris baǵytta bolǵan soń ony ońaltýdyń qanshalyqty qıyn bolatyndyǵyn ózińiz de túsingen bolarsyz.

Iıa, bul men baıandaǵan tek eki oqıǵa ǵana bolatyn. Halal jumys izdegen jastar bulaı teris jolǵa túsetinin kim bilgen? Árıne senińkiremeıtin bolarsyz, biraq, ózińiz jaı ǵana halal jumys usynatyn toptarǵa tirkelip kórseńiz, talaptardyń ishine mindetti túrde namazhan nemese hıdjabta bolý kerektigi, tipti sáláfı bolý kerek dep jazyp jarnama jasaıtyndyǵyna kózińiz jetedi.

 Nazerke Jetpisbaıqyzy

Almaty qalasy Qoǵamdyq damý

basqarmasynyń janyndaǵy

«Keńes berý jáne ońaltý ortalyǵynyń» teology