Adasyp qalǵan baýyrlardyń urpaǵy 90 jyldan keıin tabysty (vıdeo)

О́tken ǵasyrdyń 30 - jyldary keńes bıliginiń urdajyq saıasatynyń kesirinen jalǵyzynan aırylyp, jaqynynan kóz jazǵan taǵdyr qanshama. Sonyń biri – Zaǵıpa apa. Mine, búginde ol kisi óz týysqandaryn taýyp, máre-sáre bolyp júr dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi Informbıýro baǵdarlamasyna silteme bere otyryp. 

О́mir boıy baýyrlaryn joqtaýmen ótti

Zaǵıpa apa da sol jyldary qulyn-taıdaı tebisip ósken qos aǵasynan tirideı aıyrylǵan.

Shóptiń ústindegi Zaǵıpanyń apanyń aǵasy/ Foto avtorǵa whatsapp arqyly kelip tústi

Ábijantan keıingi jyldary qol dıirmendi aınaldyryp etegi jasqa tola "Álimjanym-aý, Ábijanym-aý, qaıdasyńdar baýyrlarym!" dep zar eńirep jylap otyratyn, – deıdi baýyrlary. Zaǵıpa apa týystaryn bir kórýge zar bolýymen 1974 jyly ómirden ótedi.

Ana amanaty

"Týystarymnyń ózi, bolmasa balalary tabylsa da, meniń atymdy atap betterinen bir súıińder" – dep amanat etip ketipti, deıdi nemereleri.

 

Ábijannyń qyzy Kúmisaı men Zaǵıpa apanyń qyzy Dámetken / Foto avtorǵa whatsapp arqyly kelip tústi

Endi mine ǵasyrǵa jýyq ýaqyt ótken soń Ábijannyń qyzy men Zaǵıpanyń nemereleri tabysty.

Ákesin atyp, maldaryn kámpeskelep áketken

Zaǵıpa apanyń ákesi – Nurpeıis degen baı, atasy – Satypaldy degen bı bolypty. Sheshesiniń esimi – Bátıma. Qyzyldar oıran salǵan kezde ákesin atyp, maldaryn kámpeskelep áketipti.

 

Sol jaǵyndaǵy Málıpa degen sińilisi, oń jaqtaǵy Zaǵıpa apa / Foto avtorǵa whatsapp arqyly kelip tústi

Kóken taýdyń ýaǵymyz deı-tuǵyn. Málıpa degen sińilisi, Álimjan, Ábijan degen eki aǵasy temir jolda jumys jasapty.

Zaǵıpa malshylarmen birge ketken

Maldy jınap kolhozdandyrǵan kezde Arqalyq degen kolhoz qurylypty. Eki aǵasy Zaǵıpany sol mal aıdaǵan elmen ertip jibergen eken. áSolarmen júrse, ashtan ólmeıdiá dese kerek.

Qalba taýyn boılaı qoı aıdaǵandardyń arasynda 20-nyń ishindegi qyz bala bas saýǵalap erip júredi. Shardyń boıynan Ulannyń Alǵabasyna taman kelgende sol mańdaǵy jasy 50-ge kelse de úılenbeı júrgen Ermek degen azamat, 1933 jyly Zaǵıpany kelinshek qylyp alyp qalady.

Ermek pen Zaǵıpanyń Dámetken jáne Bıjamıla degen eki qyzy bolady.

Áje amanatyn arqalaǵan urpaq

Osy ýaqytqa deıin naǵashy ájesiniń amanatyn arqalap júrgen Abzal Qasenov, –Dámetkenniń uly.

 – Men Zaǵıpa apanyń baýyrynda óstim. Uldary bolmaǵasyn meniń áke-sheshem Bolatbek degen bir uldaryn sol naǵashylarǵa beripti. Keıin naǵashy atam Ermek qaıtys bolǵasyn meniń áke-sheshem Zaǵıpa apany qoldaryna kóshirip alǵan, – deıdi Abzal.

 

Aq oramaldaǵy Zaǵıpa apa, qasyndaǵy Abzal aǵa / Foto avtorǵa whatsapp arqyly kelip tústi

Aıtýynsha, Abzal dúnıege kelgende anasynyń jaǵdaıy nashar bolǵan soń, naǵashy apasy, Zaǵıpa, óz baýyryna salǵan.

Naǵashy atam Ermek 1887 jylǵy, 1933- jyly naǵashy apam Zaǵıpaǵa úılengen eken. Zaǵıpa apam 1910- jylǵymyn dep aıtatyn. Atamyz -46, apamyz -23 jasynda úılengen eken. Ermek ata 1960 - jyly sáýirde qaıtys bolypty.

Naǵashy atam qaıtys bolǵanda qyrqyna baramyz dep ákem men sheshem salt atpen shyǵypty. Naǵashylarym ol kezde Alǵabas degen aýylda turǵan eken. Sonda jolda bara jatyp ákem atynan aırylyp qalypty. Qyrqyn ótkizgesin atyn izdep shyǵypty. Atyn jolda bir selsovet ustap otyr eken. Bermeıtin bolǵasyn ákem bolǵan jaǵdaıdy óleńmen aıtady. Solaı atyn qaıtaryp alǵan eken, deıdi Abzal.

Abzaldyń ákesi Qýandyqtyń jazǵan óleńinen úzindi / Foto avtorǵa whatsapp arqyly kelip tústi

Amanatty oryndaý úshin Abzaldyń izdestirmegen jeri joq

Ábijan men Álimjannyń urpaqtaryn surastyryp, izdep keldi. Tipti kezinde,"Barmysyń baýyrym?" baǵdarlamasyna da júgingen. Alaıda, nátıje bolmaǵan.

 – Byltyr áke-sheshem, Bolatbek aǵam úsheýi sol Sýyqbulaqqa izdep baryp elden surastyryp taba almaı qaıtqan, – deıdi Abzal.

Sýyqbulaq – Shar qalasynyń mańyndaǵy bir aýyl. Arqalyq degen kolhoz qurylǵan sol jerde. Semeı men Shardyń arasy 100 shaqyrymǵa jýyq.

Tek bıyl oılamaǵan jerden bir-birine sebepshi bolyp, sáti túsip, izdegen týystary tabyldy.

 – Men bizdiń aýylda Samat degen ýaq jigitke óleń shyǵarǵan edim sony, qańtar aıynda áleýmettik jelige jarııaladym. Samattyń sheshesi naıman, men de naımanmyn, týystyǵymyz bar, – deıdi Abzal.

 – "Senderdiń aýyldaryńda ýaqtar tura ma?", dep Aqtóbeden Inamat degen ýaq jigit habarlasty. Osylaı áńgimelese kele "meniń naǵashy apam da Kóken taýdyń ýaǵymyn" dep aıtýshy edi. Izdep týystaryn taba almadyq. Aýyldary Shardyń mańynda eken dep aǵymnan jaryldym.

Inamat Shardan Adaq degen kisimen sóılesedi. Naǵashylaryn da sol Adaq taýyp bergen.

Bir kúni naǵashylarymmen atalas Ásemhan degen kisi habarlasty

Aıtýynsha, qatym qaǵazda Ábijan, Álimjan, Zaǵıpa Nurpeıistiń balalary degendi kórgen.

"Kúmisaı degen qyzyn Semeıde bir kórgenmin, dárihanada isteıdi. Ábijannyń bir balasymen Sharda ınternatta bir synypta oqyǵanbyz" dedi. Sodan ary qaraı Adaq baýyrym Semeıden izdep júrip, Kúmisaıdy tapty",–deıdi Abzal.

Amanat oryndalǵan kún

7- mamyrda Kúmisaı áke-shesheme kelip tanysyp, máre sáre bolyp qaıtty.

Álimjannan habar joq

Kúmisaı – Ábijannyń kenje qyzy. Kózi tirilerden ózinen basqa úlken aǵasy men ápkesi ǵana. Kenje bolǵan soń, týystardan kóp habary joq. Otbasy shejiresin jaqsy biletin úlken ápkesi, ınsýlt alyp, aýyryp jatqan kórinedi.

 

Dámetken apanyń qolyndaǵy Ábijan men Málıpanyń sýretin Kúmisaı ákelipti / Foto avtorǵa whatsapp arqyly kelip tústi

Búginde Zaǵıpa apa men Ábijannyń urpaqtary Álimjannan taraǵan urpaqtaryn áli de surastyryp keledi. Zaǵıpa apanyń aıtýy boıynsha, sol kezde Álimjannyń Tileýberdi degen balasy bolǵan. Odan basqa eshqandaı málimet joq.

Usynǵan: Bek Baıtas