Qazaqstanda qandaı kólikter jıi urlanady

Qazaqstanda aısaıyn, ortasha alǵanda, 62 kólik urlanady. Atalǵan maqalada, «Freedom Finance Insurance» saqtandyrý kompanııasynyń mamandary qandaı kólikter jıi urlanatyny týraly baıandaıdy.

QR qylmystyq kodeksinde «Aıdap ketý» jáne «Urlyq»-bólek túsiniledi. «Aıdap ketý» – «urlaý maqsaty joq, avtokólikti zańsyz ıelený», al «Urlyq» – «aldyn-ala sóz baılasý arqyly, tulǵalar tobymen jasalǵan áreket; áldeneshe ret; zorlyq jasaýdy qoldaný jolymen». Sondyqtan, «Aıdap ketý» jáne «Urlyq» úshin, jazalary aıryqsha. «Aıdap ketý» boıynsha – 1 000 AEK deıin aıyppul salý nemese bas bostandyqtan 2 jylǵa shekteý nemese, bas bostandyǵynan 2 jylǵa aıyrý. «Urlyq» úshin – 5 000 AEK deıin aıyppul salý nemese bas bostandyqtan 2 jylǵa shekteý nemese, bas bostandyǵynan atalǵan merzimge aıyrý. Keıbir jaǵdaılarda, sot jaza retinde túzeý jumystaryna joldaýdy tańdaýy múmkin.

Qazaqstandaǵy kólikter sany

QR statıstıka Komıtetiniń málimetteri boıynsha, qazaqstandyqtarda 3,7 mıllıon jeńil kólikter bar. Bul 10 jyl burynǵydan 39% astam. Ortasha, árbir besinshi qazaqstandyq mashına ıesi.

Eń kóp avtokólik Almaty oblysynda tirkelgen – 490 812. Bul, júz turǵynǵa shaqqanda – 24 avto. Ekinshi orynda Almaty – 470 360, úshinshi orynda – Shyǵys Qazaqstan oblysy – 298 039, tórtinshi orynda Qaraǵandy oblysy – 283 876. Nur-Sultan tek besinshi orynda – 265 022 avtokólik. Kóligi eń az Qyzylorda oblysy – 113 524.

Júz turǵynǵa shaǵylǵan avtokólik sany boıynsha, kóshbasshysy – Almaty (25). Al Qazaqstannyń eń "júrginshi" aýmaǵy – Shymkent jáne Túrkistan oblysy. Munda, 100 turǵynǵa bar bolǵany 10 avtokólik.

Qandaı kólikter jıi urlanady

Aısaıyn elimizde ortasha alǵanda, 62 kólik urlanady jáne 150 avtokólikti urlap, maqsatsyz aıdap ketýde. Urlyq sany boıynsha – Almaty eń aldynda. Munda, ortasha alǵanda, aı saıyn 21 avtokólik urlanady. Bul eldegi jalpy urlyq sanynyń 34%-yn quraıdy. Reıtıngtiń ekinshi ornynda – Qaraǵandy (8 urlyq), úshinshi orynda – Shymkent jáne Túrkistan oblysy (5 urlyq), tórtinshi orynda Qostanaı oblysy (4,5 urlyq), besinshi orynda – Almaty oblysy (4,3 urlyq). Reıtıngtegi eń "qaýipsiz" aýmaqtar – Atyraý jáne Soltústik Qazaqstan oblystary. Atalǵan aımaqtarda, aı saıyn jıyntyqta bir kólik urlanady.

Jeńil avtokólikter sany jáne aı saıynǵy ortasha urlyq sany

№	Aýmaq	Avtokólik sany	Turǵyndar sany	100 turǵynǵa shaǵylǵan avtokólik sany	Aısaıyn ortasha urlyq sany (2016 – 2019)
1	Almaty	470 360	1 865 555	25,2	21,4
2	Qaraǵandy oblysy	283 876	1 378 015	20,6	7,9
3	Shymkent + Túrkistan oblysy	320 005	3 006 858	10,6	5,3
4	Qostanaı oblysy	170 059	871 799	19,5	4,5
5	Almaty oblysy	490 812	2 043 653	24	4,3
6	Aqtóbe oblysy	148 625	871 812	17	3,2
7	Qyzylorda oblysy	113 524	796 773	14,2	2,4
8	Nur-Sultan	265 022	1 089 927	24,3	2,3
9	ShQO	298 039	1 377 525	21,6	2,1
10	Pavlodar oblysy	154 857	753 626	20,5	2,1
11	Jambyl oblysy	197 128	1 127 445	17,5	1,7
12	Aqmola oblysy	177 068	738 802	24	1,3
13	Mańǵystaý oblysy	140 545	683 405	20,6	1,3
14	BQO	115 769	653 775	17,7	1,3
15	Atyraý oblysy	114 736	636 534	18	0,5
16	Sol-Tústik Qazaqstan oblysy	136 262	553 074	24,6	0,4
-	Dıplomattyq nómirleri	28 240	-	-	-
-	Aýmaǵy kórsetilmegen	68 396	-	-	-
-	Barlyǵy	3 693 323	18 448 578	20,0	62

 QR Statıstıka komıtetiniń 01.04.2019 jylǵy málimeti boıynsha Freedom Finance Insurance rásimdedi

TMD-da (sonyń ishinde, Qazaqstanda) eń jıi aıdap ketetin kólikter – Toyota, VAZ jáne Mazda. Atalǵan markalar aıdap ketý qaýipine kóbirek ushyraýda. Buny QR IIM málimetteri sondaı-aq, beıtarap servıster men zertteýleri rastaıdy. Sonymen qatar, eń jıi aıdap ketetin kólikter tizimine kiretinderi: Honda, BMW, Lexus jáne Hyundai.

Avtokólik urylarynyń qurbany bolýdan qalaı saqtaný kerek

Urylardan kólikti qorǵap qalýdyń júz paıyzdyq ádisi joq. Alaıda, olardyń qurbany bolý yqtımalyn shekteý amaldary barshylyq. «Freedom Finance Insurance» saqtandyrý kompanııasynyń mamandary, kóliktiń esik, terezeleri jáne júksalǵyshy jabylǵanyn tekserýdi keńesteıdi. Kólikti qaraýsyz uzaq merzimge qaldyrǵanda, bul óte mańyzdy. Odan basqa, salon ishinde qundy zattardy qaldyrmańyz.

Kólikti qorǵaýdyń mınımaldy quraldary týraly umytpańyz – dabyl bergish jáne aıdap ketýge qarsy arnaıy qondyrǵylar. Ony kúzeti bar turaqta jáne garajda ustańyz. Kásibı aıdap ketýshilerden bul qorǵamaıdy, biraq kezdeısoq buzaqylar men qylmyskerlerden saqtap qalýy múmkin.

Budan basqa, KASKO erikti avtosaqtandyrý polısin resimdeńiz. Polıs usaq-túıek syzattardan, aıdap ketýden jáne kóliktiń ysyrap bolýynan qorǵaıdy, sonymen qatar, JKO, zilzala apattar, úshinshi tulǵalardyń quqyqqa qarsy áreketteri saldarynan týyndaǵan nuqsandy óteıdi.

Avtor: Rýstem Alamanov

Usynǵan: Bek Baıtas