О́z zárin ózine ishkizip, balalardy tirideı otqa jaqqan...

Ekinshi dúnıejúzilik soǵystaǵy sumdyqtar jaıly jazylyp kele jatyr, jazyla da bermek. Búgin Qamshy.kz aqparat agenttigi Israel Albertonyń 91 jasyna deıin eshkimge aıtpaı kelgen shyndyǵy týraly oqyrman nazaryna aqparat usynbaq.

91 jastaǵy qart kórgen sumdyǵy jaıly balalaryna da tis jarmaǵan. Kún saıyn túsine enetin adam kóngisiz qorlyqta, Osvensım lagerinde ol bir jylǵa jýyq ýaqytyn ótkeripti.

"Bizdi Aýshvıs-Bırkenaýǵa deıin 13 kún boıy vagonda alyp júrdi. Vagon mal tasymaldaýǵa arnalǵan edi. Jol boıy óli-tirimiz eshkimdi qyzyqtyrmady. Tek nasıster ara-tura ólikterdi shyǵaryp tastaýǵa jáne tam-tumdap sý berýge ǵana esikti ashatyn", - dep eske alady qart kisi kórgen azabyn.

Aýshvıske 13 kún júrip kelgen 16 jastaǵy Israel naǵyz azaptyń endi ǵana bastalatynyn bala túısigimen sezgen. Mejeli jerge jetkende vagon esigin ashqan nemister tutqyndaǵylardy "Shyǵyńdar, shoshqalar!" dep balaǵattap, álsiz baıǵustarǵa ıt qosyp, odan qaldy aıaqpen tepkilep qorlaǵan.

Kameraǵa qamala salysymen nemister tutqyn áıelderdiń balalaryn tartyp alyp, jumysqa jekken. Al tutqyndardyń eń álsiz taby – qarttardy qınap, mazaq qylǵan. Keıde bala ertken shal-kempirlerdi de aıaýsyz qınaǵan.

Gaz kamerasynda ólgen adamdardyń múrdesin súırep alyp shyǵyp, tisin qaǵyp, shashyn qyrǵannan keıin krematorııge jibergen.

"Keıde tiri balalardy da peshke laqtyryp jatqanyn kóz kórdi", - deıdi qart tutqyn.

1945 jyly keńestik áskerler nemister shekarasyna jaqyndaǵan saıyn tutqyndarǵa da qysym arta bastady. 18-qańtardan bastap 60 myń tutqyndy úlken alańǵa jınap, qoldaryna bir-bir kesek nan berip, otqa aıdapty. Bes shaqyrymǵa jýyq joldy 22 gradýs aıazda "ólim marshymen" júrip ótý buıyrylǵan desedi kózkórgender.

Sodan soń tutqyndardy poıyzǵa tıep, Maýthaýzen konslagerine jóneltken.

"Vagonda otyrý múmkin emes. Eger sál tize búkseńiz, aıazda siresip qatyp qalasyz. Ashyp aıtqanym úshin keshirim ótinem. Biraq biz jylyný úshin óz zárimizdi ishkenbiz", - deıdi Israel Alberto.

17 jastaǵy bozbala qos konslagerde kún kórgen. О́ziniń aıtýynsha, ony jumysqa jaramdylyǵy ǵana qutqaryp qalǵan. Jumysqa jaramsyz kishkentaılardyń bárin gaz kamerasyna kirgizip, qınap óltirgen. "О́lim lageri" atanyp ketken Maýthaýzende Israel Alberto 5-mamyrǵa deıin, barsha tutqyndar bosanǵanǵa deıin bolǵan.