• USD 468.56

  • EUR 497.56

  • RUB 7.3

  • CNY 67.18

28 Naýryz, 16:33:16
+35°

30 Sáýir, 2019 Suhbat

Nurǵalı Qanatuly: Biz qazaqqa kaıdzenniń jat emes ekenin dáleldedik

Toyota kompanııasynyń qyzmetkerleri kelip, óte joǵary baǵa bergen. Kórsetkish pe? Kórsetkish!

Qamshy.kz aqparat agenttigi Almatydaǵy kaizen ortalyǵynyń jumysy jaıly kóp serııaly maqalalar berýdi qolǵa aldy. Atalmysh ortalyqtyń basty mıssııasy – kaıdzen túsiniginiń keńirek taralyp, qoldanysqa enýine septik etý.

Japondyq júıeni oń jambasyna yńǵaılap, eńbek ónimdiligin arttyrýǵa paıdalanyp otyrǵan qazaqstandyq mekemeler az emes. Kaıdzen ortalyǵymen baılanys arqyly atalmysh júıe sát sanap tereńge tamyr jiberýde. Sondaı qazaqstandyq iri óndiris oshaqtarynyń biri – Almaty jeldetkish zaýyty. Zaýyt basshysy Nurǵalı Qanatulymen kaıdzen júıesi men zaýyttaǵy jumys úderisi týraly áńgime órbittik.

- Biz biletin kaıdzen júıesi árbir qyzmetkerge múmkindik beredi, damýyn talap etedi, jumystan shyǵarmaıdy, tabysyn ádil baǵalaıdy. Júıeniń osyndaı qasań qaǵıdalary sizderde qanshalyqty jumys jasaıdy? Almaty jeldetkish zaýyty kaıdzen júıesin tolyqqandy engizgen be?

- Tolyqqandy emes. Sebebi, kaıdzende shek joq. Biz qazir "tolyqtaı" dep aıtsaq, oǵan shek qoıamyz. "Kaıdzen" sóziniń aýdarmasy qandaı? Jalpy aýdarmasy mekemeniń sheksiz damýy degen maǵynaǵa saıady. Iаǵnı, damýdyń shegi joq. Sol sebepti árdaıym engizip jatyrmyz nemese engizdik jáne odan ári damytýdamyz degenimiz durysyraq.

Mysaly, úıden jumysqa deıin 20-30 mınýtta nemese 1 saǵatta jetýiń múmkin. Al kaıdzen ne deıdi? Kaıdzen boıynsha sen jumysqa 0 sekýndta jetýiń tıis. Bul múmkin be? Árıne, múmkin emes. Biraq maqsat – 0 sekýndta jetý. 1 sekýndta jetken jaǵdaıda da maqsat oryndalmady. Eger osy nárseni shyndyqqa aınaldyrsaq, sol kezde baryp, men kaıdzenniń shyńyna jettim deýge ruqsat. Demek, atalmysh júıeni ishkerilendirgen mekemeniń barlyǵy sol baǵytty damýshylar, ıaǵnı, damytýshylar, engizýshiler.

Kaıdzende shek joq jáne ortasha degen mólsher joq. Bul júıede tek eki jaýap bar: ıá nemese joq.

Naqtylyqtar týrasynda..

Kaıdzen árqashan mekemeden de, qyzmetkerden de naqtylyq pen muqııattylyqty talap etedi. Mysaly, ár nárse óz orynynda turýy tıis. Siz paraqtardy nemese qalamdardy alyp, toptastyryp jınap qoıdyńyz. Ústel ústi jınaqy ári kórneki bolyp tur. Biraq osy tııanaqtylyqty da kaıdzen qabyldamaıdy. О́ıtkeni, ár nárse orynynda turýy úshin onyń shek syzyqtary syzylyp, ataýy jazylǵan oryny bolýy tıis. Sonda baryp, sizdiń ústelińizdiń ústi kaıdzen daǵdylaryna saı bolyp esepteledi.

Mine, osy – kaıdzen. Barlyǵyn standarttaý kerek, barlyǵyn josparlap, belgileý kerek.

Kaıdzendegi ádil baǵalaý qaǵıdasy týraly...

- Kaıdzende másele bonýsta emes, bonýstyń aqshasynda nemese júıesinde emes, ádil baǵalaýda. Kaıdzendegi eń basty erekshelik – ádil baǵa.

Biz jumysshy jospardy oryndasa 5 paıyz, 5S qaǵıdalaryn engizse 15 paıyz bonýs alsyn degen sııaqty júıelerdi, ol meıli kaıdzen bolsyn ne bolmasyn, oılap tabýǵa ustamyz. Endi sanasy túzý adamnyń oıynda kelesi suraq týyndaıdy. Ony kim baǵalaıdy? Ony kim esepteıdi?

Keıbireýler "kaıdzendi otyrǵyzdym, kómektespeıtin júıe eken" degendeı qaýesetterdi taratyp júredi. Ol adamdar kórsetkishterdi qoıady. Barlyǵyn durys bastaıdy. Biraq nege nátıje bermeıdi? О́ıtkeni, ol baǵalaý ádisterin jolǵa qoımaǵan.

Osy nárselerdi eskere otyryp, mekemesine kaıdzen júıesin ishkerilendirmek bolǵan azamattar kórsetkishterdi ornatpaı turyp, ol kórsetkishterdiń nátıjesin qalaı baǵalaımyn degen suraqqa jaýap izdeý kerek. Áıtpese, kez-kelgen júıe nátıje bermeıdi.

Qyzmetkerdi asyra baǵalasań da, tómendete baǵalasań da nátıje shyqpaıdy. О́ıtkeni, soǵan qyzmetker daǵdy alyp qalady. Qashan ádil baǵalaý bolady, sol kezde kórsetkish te nátıje bere bastaıdy.

Mektep mysaly...

Men árdaıym baǵalaý tásilinde mekteptegi júıeni mysalǵa alamyn. Nege? О́ıtkeni, adamǵa mektepten ózge eshqandaı jer ádil baǵa berip, baǵaǵa sáıkes jumys jasata almaǵan.

Saǵan eń jaqsy jalaqyny berse, biraq dym jumys jasamasa... Bul – kez-kelgen mekemede jumys jasaıtyn jumysshylardyń armany. О́ıtkeni, olar mindetti jalaqyny belsendi jumys jasasa da nemese el qatarly ilinip-salynyp júrse de alatyny bir jalaqy.

Al mektepte qalaı? Mektepte balaǵa bestik qoıa berse nemese biryńǵaı ekilik qoıa berse de ol oqýdy doǵarady. Al belsendi túrde úı tapsyrmasyna daıyndalyp kelse, bestik qoıyp, oqymasa tómen baǵalasa, bestiktiń dámin tatqan oqýshy talpynys jasaı túsedi. Kaıdzen de týra osylaı. Qyzmetkerdiń jumysy ádil baǵalanyp otyrsa, onyń belsendiligi oıanyp, jumysqa degen qulshynysy eriksiz artady.

Adamǵa tek bir kategorııadaǵy kisiler ǵana qalaǵanyn istetken. Olar – muǵalimder. Úı tapsyrmasyn beredi. Oryndasań oryndadyń, oryndamasań amal joq. Biraq ózińe ishiń tolmaıdy. О́ıtkeni, saǵan basqa eshkim baǵa qoıǵan emes. Mine, osylaı.

- Ádil baǵalaýdyń artynda qarajat aıyrmashylyǵy turady. Demek, básekelestikti arttyrýdyń negizgi faktorlarynyń birine standartty emes jalaqy da kiredi ǵoı?

- Árıne. Taǵy da mektep mysalyna súıeneıik. Aqsha degen ol álgi baǵany jýrnalǵa engizý. Sabaq aıtyp bolǵan oqýshy da orynyna bettep bara jatyp muǵalim qolyndaǵy qalamnyń jýrnalǵa qandaı baǵa túrtkenin ańǵarǵysy keledi. Moıynyn sozyp, úzile qaraıtyny da sol.

Baǵanyń kúshi de osynda. Onyń jýrnalǵa túrtilýi arqyly oqýshy kúsh alady. Kil úshtikke oqıtyn oqýshy bir ret daıyndalyp kelip, oǵan muǵalim bes degen baǵa qoısa, onda ol oqýshy kelesi joly da shyqqan bıiginen túspeýge tyrysady. Bul – avtomatty túrde qyzmetkerdiń (oqýshynyń) eńbek ónimdiligin arttyratyn faktor.

Motıvasııa – aqsha emes, motıvasııa – baǵa. Bul ekeýin eshqashan shatastyrýǵa bolmaıdy. Aqsha degen álgi alynǵan baǵanyń jýrnalǵa qoıylýy. Bastysy – baǵany alý, sol baǵaǵa jetý jolyndaǵy eńbek.

Baǵalaýdyń ashyqtyǵy týraly...

- Baǵalaýdyń ashyq bolýy – óte mańyzdy. Barlyǵy ádiletti bolýy tıis. Mektep mysalyn qoldana berelik. Siz bestik alýǵa talpynyp júrdińiz delik. Biraq muǵalim sizdiń týysqanyńyz bolyp shyǵyp, siz ony bilmeseńiz de, bul – ádiletti.

Biraq kaıdzen júıesimen jumys jasaıtyn mekemelerde baǵalaýdyń ashyq bolǵany mańyzdy. Bul arqyly biz qyzmetkerdiń sanasynda eshqandaı kúdiktiń bolmaýyna qol jetkizemiz. Al "bastyq jeıdi", "býhgalter ana týysyna kópteý jazady" degen qasań qaǵıdalar – eńbek ónimdiligin tejeıtin birden-bir faktor. Sondyqtan, baǵalaýdyń, ár qyzmetker óziniń aı sońynda qansha jalaqy alatynyn bilip otyrǵanynyń paıdasy zor. Mine, kaıdzen júıesi osyny qoldaıdy.

- Osy kaıdzen júıesin otandyq mekemelerdiń ishkerilendirýi barysynda "bul júıe qazaqtarǵa jat", "qazaqtar qatań tártipte jumys jasaı almaıdy", "qazaqtar taım-menedjment, prınsıpti jumys degendi bilmeıdi" degen qańqý sózder júr. Shyndyǵynda qazaq ulty japon júıesin paıdasyna jaratýy qıyndyq týǵyzady ma?

- Bos sóz. Qańqý sóz. Adam degen birdeı. Jumysqa kelgende, taptyq bóliniske kelgende ultqa, tilge, násilge bólý qısynsyz. Mynadaı bir mysal aıtyp bereıin.

Ǵalymdar toby saraptamalyq synaq júrgizipti. Nátıjesinde, memlekettiń 20 paıyzy urlyqty turaqty túrde jasaıdy, 20 paıyzy múlde jasamaıdy, al 60 paıyzy múmkindik bolsa jasaıdy. Múmkindik bolsa jasaıdy degenimiz, júıe qatal bolsa, basyn suqpaıdy. Al zııan shekpeıtinin bilip tursa, urlyqtan tartynyp qalmaıdy.

Bul qaı memleket? Bul – barlyq memleket. Adamzattyń bári osyndaı. Demek, kez-kelgen júıeni ornyqtyrar kezde ulttyń, eldiń jaǵdaıy qatty áser etedi dep oılamaımyn.

Túptep kelgende, myna biz de – qazaqtarmyz. Jasadyq qoı. Qansha adam kýá. Qazaqtardyń ishkerilendirgen júıesine atalmysh júıeni oılap tapqan Toyota kompanııasynyń qyzmetkerleri kelip, óte joǵary baǵa bergen. Kórsetkish pe? Kórsetkish!

Kaıdzendi ishkerilendirý barysyndaǵy tárbıe men adamı qundylyqtar jaıly...

- Kez-kelgen memleketti mysalǵa alyp qarasań, sybaılas jemqorlyq ta, qylmys ta barshylyq. Al oılap qarasań, adamzat tarıhynda balasyn osyndaı bol dep tárbıelegen ata-ana joq. Absolıýtti fakt!

Biraq báribir kez-kelgen qoǵamda jemqor da, qylmysker de bar. Bul – adamdardyń ózderin qalyptastyrýy barysynda tańdaıtyn joly.

Demek, kaıdzendi otyrǵyzý barysynda eshqandaı ulttyq, násildik, tildik erekshelikter ról oınaı qoımaıdy. Barlyǵy adamǵa, ıaǵnı, qyzmetkerge baılanysty.

- Endi mynadaı suraq. Kaıdzen júıesin engizýge qadam jasaý arqyly jemqorlyqty, týǵan-týysty jumysqa tartý ınstıtýtyn birjola joıa alamyz ba?

- Jemqorlyqty oılaýdyń da qajeti shamaly. Bul jerde baǵanaǵy ádil baǵalaý, standartty kórsetkishter degen sekildi dúnıeler barlyǵyn ózdiginen avtomatty túrde sheship otyrady.

Ekinshi másele – týǵan-týysty jumysqa tartý. Men qaıta kaıdzen júıesinde týysqanymdy jumysqa ala alamyn. Eger kaıdzen bolmasa, men ony jumysqa alsam, ol maǵan arqa súıep jumys jasamaıdy ǵoı.

Kaıdzende bári basqasha. Men oǵan kómekteskim kelip, búıregim bursa da, qolymnan túk kelmeıdi. О́ıtkeni, onyń qyzmetin baǵalaıtyn júıe bar, standart bar, kórsetkish bar. Ol soǵan baǵynady. Eger týysyma kómek jasaıtyn bolsam, mek búkil mekemedegi jumys úderisin tas-talqan etemin. Bul maǵan kerek pe?

Týysqanymdy jumysqa alsam, ol burynǵy qyzmetkerdiń isin jalǵastyrady. Onyń kórsetkishterin, onyń alǵan bonýstaryn ol dálme-dál qaıtalap, tipti, odan ári qaraı damyta túsýi tıis.

Men oǵan baǵa bere almaımyn. Mysaly, jabdyqtaýshyǵa baǵany qoıma meńgerýshisi beredi. Oǵan baǵany óndiris basshysy beredi. Al óndiris basshysynyń eńbegin satý bóliminiń menedjeri baǵalaıdy. Demek, bári bir-birine baǵynyshty. Jany ashyp, qabyldaýshy tarap artyq baǵa qoısa, ózi sóz estip, eńbek ónimdiliginiń kórsetkishine zalal keltiredi. Bul oǵan kerek pe? Mine, basqarý jáne baǵalaý úderisi osylaı órbıdi.

Men sonda eshkimge baǵa qoımaımyn. Tek baǵalardyń ádil qoıylýyn qadaǵalaımyn.

- Júıe týrasynda birshama oı bólistińiz. Endi suraq baǵytyn Almaty jeldetkish zaýytynyń ónimderine qaraı bursaq. Zaýyt ónimi elimizdiń ár qalasyndaǵy iri-iri qoǵamdyq oryndardy (vokzal, oıyn-saýyq ortalyqtary, saýda ortalyqtary, áýejaı) qamtıdy. Budan bólek, alys-jaqyn shetelderge ónim shyǵarasyzdar ma?

- Árıne, Almaty jeldetkish zaýytynyń ónimderi eksporttalady. Reseı, Qyrǵyzstan, LG kompanııasynyń brendimen О́zbekstan naryǵyna jiberiledi. Atalǵan elderdegi iri qurylystardyń ıeleri tapsyrys jasaıdy, tapsyrys boıynsha biz jeldetkishti óndirip shyǵaramyz.

- Shıkizat ózimizden be, álde ony da attaı qalap aldyrasyzdar ma kórshi elderden?

- Basym kópshiligi ózimizdiń shıkizat. Bizdegi shıkizat qorynyń baı ekenin esepke alsaq, bul sózime senýge bolady. Degenmen, barlyǵyn Qazaqstannan alý – aqylǵa syıymsyz dúnıe.

Eger kimde-kim meniń ónimimniń 70 paıyz shıkizaty ózimizden shyqqan dese, senýge áste bolmaıdy. Bul – ótirik. Eger ónimniń 40 paıyz shıkizaty otandyq bolsa, onda ol ónim myqty degen sóz.

Bizde eshkim shynaıy deńgeıdi kórsetpeıdi. Sodan kelip, ótirik standarttaý alǵa shyǵady. Barlyǵy taza paıyzyn kórseter bolsa, tańdaý jasaý da, básekelestikti durys jolǵa qoıý da shıelenispes edi.

Áńgimeńizge rahmet!

Kaıdzen júesi týraly Qamshy.kz saıtynda jaryq kórgen ózge de materıaldardy oqı otyryńyz:

1. Jeldetkish zaýytyndaǵy kaıdzen júıesi: bonýs beretin berekeli bıznes

2. Orazaǵa kaıdzen ádisimen daıyndalý

3. Kaıdzen ortalyǵyna kirdiń – ǵajaıypqa sapar shektiń (fotoreportaj)

4. Kaıdzenniń 6 qaǵıdasy. Japondar ómirin qalaı jeńildetti?

Suhbattasqan: Ádilet Mádenıet

Ádilet Mádenıet

Avtormen onyń Facebook paraqshasy arqyly habarlasýǵa bolady.

Jazylyńyz

"Qamshy" silteıdi

Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.

Pikir qaldyrý

pikir