Beken Narbaı: Bizde týǵannan bastap, ólgende kómiletin jerińe deıin para beresiń

Sahna tóri bar da, sahnanyń syrty bar. Sahnada óner kórsetetin daryndylar bar da, sol daryndylardy daıyndap, sahnaǵa shyǵaratyn perde artyndaǵy daryndylar bar. Sol sııaqty kıno salasynda akterlerden bólek, solardy daıyndaıtyn, kınony túsiretin, aıanbaı ter tógetin, ózindik orny erekshe tulǵalar da bar.

Búgin elimizdiń kıno salasynda jas ta bolsa, birshama jetistikke jetken qoıýshy-sýretshi Beken Narbaıdan suhbat alǵan edik. Endeshe, marhabat...

Beken Narbaı - qoıýshy-sýretshi.

Jetistikterimen tanystyra ketsek: 
2016 j. "Tulpar" kınofestıvali. «Jańǵaq tal» k\f. Úzdik qoıýshy-sýretshi atalymy boıynsha úmitker.
2017 j. "Baıqońyr" kınofestıvali. «Kýb» k/f. Úzdik qoıýshy-sýretshi atalymy boıynsha jeńimpaz.

Evrazııa Ultaralyq Kıno festıvali.
"JAŃǴAQ TAL" fılmi Eń úzdik rejısser jáne eń úzdik fılm júldesine ıe bolǵan sát.
Qoıýshy rejısser: Erlan Nurmuhambet 
Qoıýshy operato: Murat Nuǵmanov 
Qoıýshy sýretshi: Beken Narbaı

Qoıýshy-sýretshi kómekshisi bolǵan fılmderi:
1. 2008 j- «Ata». (qysqametrajdy kórkem fılm)
2. 2009 j- «Balalyq shaǵymnyń aspany». (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
3. 2009 j- «Moloko». ( fılm)
4. 2010 j- «Radı» (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
5. 2010 j- «Aǵaıyndy-2». (serıal)
6. 2011 j- «Ves mır ý nashıh nog». (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
7. 2013 j- «Doda». (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
8. 2013 j- «Suńqar». (serıal)

Qoıýshy-sýretshi bolǵan fılmderi:
1. 2011 j. «Panch Bot». 
2. 2012 j. «Bazarbaevtar otbasy». (serıal)
3. 2013 j. «Bajalar». (serıal)
4. 2013 j. «Arman asýy». (serıal)
5. 2013 j. «Ulylar joly». (derekti fılm)
6. 2013 j. «Daýlet Turlyhanov». (derekti fılm)
7. 2014 j. «Sábına-kelınka». (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
8. 2014 j. «Janǵaq tal». (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
9. 2015 j. «Bazar na ýlıse Mıra». (serıal)
10.2015 j. «Kýb» (qysqametrajdy kórkem fılm)
11.2016 j. «Sergeldeń» (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
12.2016 j.  «Doch» (qysqametrajdy kórkem fılm)
13.2016 j.  «Qyz joly» (serıal)
14.2016 j. «Bıznes po-kazahskı». (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
15.2016 j. «Kózaıym». (serıal )
16.2016 j. «Kanıkýly v Taılande» (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
17.2017 j. «Poterıannyı» (qysqametrajdy kórkem fılm)
18.2017 j. «Nedelımoe» (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
19.2017-2018 j. «Búrkitshi» (tolyqmetrajdy kórkem fılm)
20.2018 j. «Kelınka toje chelovek» (tolyqmetrajdy kórkem fılm)

Al, suhbatymyzǵa kelsek...

– Beken, suhbat berýge kelisim bergenińizge kóp rahmet!

Alǵashqy suraǵym dástúrli bolsyn. Qaı jaqtyń týmasysyz? Qandaı oqý ornyn bitirdińiz?

– Ońtústik Qazaqstan oblysy, Tóle bı aýdany, 1-mamyr aýylynda týyp, óskenmin. Kópshilik meni kórgende "Qytaıdan keldiń be, álde Monǵolııadan kelgen qazaqsyń ba?" dep jatady. Taza qazaqsha sóılegenime qarap aıtatyn bolsa kerek. Uly dalada dúnıege kelgen taza qazaq balasymyn.

Almaty qalasyndaǵy T.Júrgenov atyndaǵy óner akademııasynda «dızaın-ınterer»  mamandyǵyn bitirip shyqtym.

– Jalpy bul mamandyq júrek qalaýyńyz ba? Qoıýshy-sýretshi Beken Narbaı bolmaǵanda, Sizdi basqa qaı salada kórýimiz múmkin edi?

- Árıne, júrek qalaýymen kelgen mamandyq. Men negizi kishkentaı kezimnen Djekı Chandy kórip, óstim. Djekı Chan, Djet Lıge qatty qyzyǵatynmyn. Sol akterler oınaıtyn kıno bastalsa boldy, mektepke baratyn ýaqyt kelse de, úzbeı qarap, tipti sabaqtan qalyp qoıatynmyn. Kıno bitken soń, solardyń trıýktaryn qaıtalap, úıde, dalada sekirip, tebisip... kaskader bolamyn dep kishkentaı kezimde armandaǵanmyn. Ákeme «osydan qalaǵa oqýǵa tússem, kaskaderlikke baramyn» dep aıtatynmyn. Odan tipti kishkentaı kezimde, shamamen, 5-6 jasta ákeme «skrıpka satyp áperińizshi» deıtinmin. Bilmeımin, nege  olaı degenimdi. Bálkim, bireýdiń konsertin kórgen bolarmyn. Kishkentaı kezimnen-aq ónerge qyzyǵýshylyǵym oıanǵan bolsa kerek. Eseıe kele "geografııa pániniń muǵalimi bolamyn" dep te oılaǵan kezim boldy. Qatty armandamadym, tek oıym bolǵan. Ol kezde muǵalimniń aılyǵy 14 myń teńge edi. Geografııa páninen sabaq beretin aǵaıǵa qarap, oılanatynmyn. Shamamen, 5-6 synyp oqımyn sol kezde. «Myna aǵaı 14 myń teńge alady. 4 myńy tamaqqa ketedi. Ar jaǵynda 10 myń teńgege úılenedi, mashına alady, úı alady» dep oılap júretinmin. Keıin «balalar kórkem óner mektebine» oqýǵa tústim. Aqyly boldy. Aıyna 200 teńge edi. Aqshanyń quny bar kez ǵoı. Sonda oqyp júrgende muǵalimderden «tarıh sýretshisi» degendi estıtinmin. Tarıh sýretshisi degen tarıh kitaptaryndaǵy nemese tarıhı qazba jumystary kezinde tabylatyn qumyralardy biriktirip, sondaı jumystarmen aınalysatyn adam. "Tarıhı zertteý sýretshisi" degen mamandyq bar eken ózi. Sondaı maman bolamyn dep te oılaǵanmyn. Bári de ýaqytsha boldy. Biraq bári de sýret óneriniń aınalasy bolatyn. Sóıtip júrip, kıno ónerine de keldik.

Almatyǵa kelgen kezde, 5 kýrsta oqyp júrgende, "Qazaqfılmge" bardym. Eshkimdi tanymaımyn. Áıteýir surastyryp júrip, rejısserlerdi, qoıýshy sýretshilerdi taýyp, jalynyp júrip, tegin jumys isteýge áreń kirgenmin. Bári sodan bastaldy. Kıno sýretshisi degen deńgeıge solaı jettim. «Hýdojnık postanovshık» degenniń qazaqsha durys balamasy "qoıýshy-sýretshi" dep alyp júr.

– Fılmdi adam dep alsaq: rejısseri-basy, ssenarıst-júregi, jaryq-operatory-kózi, qoıýshy-sýretshi she?

– Qoıýshy-sýretshi – fılmdegi adamnyń minez-qulqy jáne ústine kıgen kıimi, kúndelikti paıdalanatyn zattary dep te aıtýǵa bolady. Qandaı stılde kıinip júrý, qandaı zattardy paıdalaný kerek, ózine jarasymdy ma, jarasymdy emes pe... Mysaly, shash úlgisi desek, kózildirigi saǵaty, kostıými... О́zimdi solaı elestetemin.

– Beınebaıandar, fılm, serıal, ıaǵnı qyzmettik issaparlarmen shetelderge barasyz. Jaqynda Túrkııa eline barǵan sýretińizge «Túrkııaǵa saıahat, qysqasha túsindirmem: Qazirgi Túrkııa ol aldaǵy 80-90 jyldan keıingi Qazaqstan ekenin túsindim» dep jazypsyz. Sonda qandaı oı túıdińiz?

-Iá,  naýryz meıramyna baılanysty túsirilim jasaýǵa Parıjge, Nurlan Qoıanbaevpen birge tolyqmetrajdy komedııa túsirýge Taılandqa bardyq, bir ánge beınebaıan túsirýge Úndistanǵa bardyq. Monǵolııaǵa barýym kerek bolyp, biraq bara almaı qaldym. Jaqynda Túrkııaǵa jeke kásip jóninde birinshi ret jolym tústi. Stambuldy ǵana aralap úlgerdim. Sonda túıgen oıym ǵoı. Túrkııanyń qanshalyqty deńgeıde damyp ketkenin aıtqym kelgen edi. Burynǵy TMD quramyndaǵy elderdiń bári uqsas. Bárinde eń damyǵan ol – sybaılas jemqorlyq. Qatty beleń alǵan. Bala týǵannan, týý týraly kýáligin jasatqannan bastap, adam qartaıyp, ólgenshe arada para júredi. Kez kelgen is-qımylda, kúndelikti tirshilikte para bolady. Týý týraly kýálik alar kezde de, ólgen soń deneńdi kómetin jerińdi de aqsha tólep satyp alyp qoımasań, kezekke ýaqytyń jetpese, para berseń, seni tezirek kómedi. Eger Qazaqstanda sybaılas jemqorlyq 100 paıyz bolmasa da, 95 paıyz  joıylsa, Túrkııanyń damýyna 80-90 jylda emes, 10-15 jylda-aq jetip alamyz. Koreıada da boldym. Ol jaqtan da týra osyndaı oı túıip keldim. Ne degen mádenıet, netken damyǵan tehnologııa. Adamdardyń kıim kııýi, tamaǵy, úlkendi syılaýy, sóıleý máneri... óte keremet. Soǵan qarap, elge kelgende «nege biz ondaı emespiz» dep ishim kúıip ketedi. Sony oılap, túıgen oı edi...

Úndistannan kelgen qoıýshy-sýretshi Mýnısh Sappelmen úndi tarıhı fılmine laıyqty tabıǵatty izdeý ústindemiz... 

– Álemdik jáne elimizdiń kınosalasynda Siz moıyndaǵan akter, aktrısa...

– Álemdik deńgeıde men moıyndaǵan, jaqsy kóretin akterler - Djonı Depp, Leonardo Dı Kaprıo, Bred Pıt. Olardyń ónerin búkil álem moıyndaıtyn shyǵar. Bul akterlerdi qatty jaqsy kóremin. Kez kelgen róldi óte joǵary deńgeıde alyp shyǵa alady. Dál sondaı deńgeıde oryndaıtyn qazaq akterleri de bar. Úlkenderden bastasam, Nurjuman Yqtymbaev. Daýysy da, ózi de keremet adam! Akterligi óte joǵary! Odan keıingi jastardyń ishinde Berik Aıtjan, Erkebulan Daıyrovty aıta alamyn. Qazirgi tańda bul akterler Amerıkanyń, Reseıdiń fılmderinde oınap júr. Men osy akterlerdi moıyndaımyn. Budan da basqa elimizde akterler barshylyq. Akterlerimizdi jahandyq deńgeıge shyǵarý úshin aldymen, elimizde álemdik deńgeıdegi fılm túsirýimiz kerek. Ol úshin 200-300 myń dollarǵa emes, álemdik standartqa saı mıllıon dollardan joǵary qarajatqa túsiretin bolsaq, ol fılm  de, akter, aktrısa da álemdik deńgeıge shyǵar edi.

Prodıýser, rejısser, akter, ssenarıst, karate boıynsha birneshe dúrkin chempıon Erken Iаlgashevpen birge.

– "Osy fılm «Oskar» syılyǵyna laıyqty" dep qazaq kıno salasyndaǵy burynǵy-qazirgi fılmderden qaısysyn usynar edińiz?

– Birden oıyma kelgeni - Ermek Tursynov aǵamyzdyń «Kelin» fılmi. Sol fılmdi «Oskarǵa» laıyqty dep sanar edim. Nege deseńiz, ol jerde rejısserlik, operatorlyq, jaryq, dybys jaǵynan, sýretshilerdiń de jumysy óte joǵary deńgeıde kórsetilgen. Biraq bizdiń halyqqa ol fılm jaqpady. Sebebi, ishinde qazaq tálim-tárbıesine qarama-qaıshy kórinister boldy. Negizi ol «Oskarǵa» usynyldy. Alaıda, oǵan deıin de biraz syılyqqa ıe bolǵandyqtan, jarty joldan «qaıtqan» sııaqty.

– Qandaı da bir fılmge tústińiz be? О́zińizdi akter retinde synap kórdińiz be? О́zińizge kóńilińiz toldy ma?

– Iá, derekti fılmge, tolyqmetrajdy, serıaldarǵa, qysqametrajdy fılmderge tústim. Bir serıaldyń ǵana basty rólinde oınadym. Biraq sol rólim ózime qatty unaı qoımady. Bas jaǵyn kórip bastadym da, ózime unamaǵan soń, ary qaraı kórmedim. Biraq serıaldy kórgen tanystarym "róldi jaqsy alyp shyqtyń" dep maqtaý aıtty. Kóńilime qarap aıtty ma, shynaıy aıtty ma, ol jaǵyn bilmeımin. Olarǵa da rahmetimdi aıtyp, qoıdym. Biraq odan keıin de túsken fılmderdi kórmedim. О́zimdi kórsem, nege ekenin «mynany qalaı oınap shyqtym" dep,  uıalyp ketemin.

– Jaqynda Almaty qalasynda «Kvest» oıyn ortalyǵyn ashtyńyz. Nege ulttyq oıyndardan quralǵan tapsyrmalar oryndaıtyn oıyn alańy emes, nege Kvest ashtyńyz? Ony ashýdaǵy maqsatyńyz ne sonda?

(Kvest (aǵylsh. quest), nemese shytyrmanǵa toly oıyn (aǵylsh. adventure game) — kompıýter oıyndarynyń negizgi janrynyń bir túri. Erejesi: jolda kezdesetin kedergilerge, qorqynyshty keıipkerlerge qaramastan, tapsyrmalardy oryndaı otyryp, bólmeden shyǵar joldy tabý).

– Jalǵyz ózim emes, dostarymmen aqyldasa otyryp, Almaty qalasynda úsh Kvest ashtyq. Jalpy Kvest oıynyn kópshilik bilmeıdi. «Ol ne?» degen suraq týyndaýy múmkin. Sebebi, ol nárse bizde onsha damymaǵan, kóp adam bile bermeıdi. Kvest degendi qysqasha túsindire ketsem. Ol – balalarǵa da, úlkenderge de arnalǵan adamnyń oı-órisin damytatyn oıyn túri. Ol jer tek qorqynyshty bólmelerden ǵana turmaıdy. Onda úsh bólik bar: birinshisi, «Hobbıttiń úıi». Onda bir esikten kiredi, kelesi esik ashylýy úshin jumbaqtardy sheshýi kerek. Solaı bir saǵat boıy shytyrmannan shyǵýy tıis. Ol bólikten balalar da, úlken kisiler de óte jaqsy kóńil-kúımen shyǵady. Sebebi, oıyn óte qyzyqty. Basqa eki bóliginde qorqynyshty jerleri de bar. Biraq ol bólikterde de tek qorqytyp qana qoımaıdy, onda da oı-óristi damytatyn jumbaqtar jasyrylǵan. Solardy sheshse ǵana, oıynnan shyǵa alady. Sońǵysy, úshinshisi, zamanaýı tehnologııamen jabdyqtalǵan bóligi. Kelem deýshilerge qashan da esik ashyq.

Ulttyq oıyndardan quralǵan tapsyrmasy bar bóligin ashý bolashaqtyń enshisindegi nárse. Bul birinshi ret bolǵandyqtan, keıbir nárseler tolyqtaı qarastyrylmady. Alaıda, endi ondaı oıyn alańyn ashatyn bolsaq, ózimizdiń ertegilerimizdi, han, batyrlarymyzdy qatystyryp, ulttyq salt-dástúr, oıyn túrleriniń damýyna úlesimizdi qosamyz dep ssenarıı de daıyndap qoıdyq. Buıyrsa, aldaǵy ýaqytta ol da bolady.

– Elimizde jóni túzý mýltfılmder de, izdep kóretin fılmder de saýsaqpen sanarlyq. Moıyndaıyq. Keıde tipti sheteldiń mýltfılmi elimizdiń kınosynan da shynaıy, erekshe bolyp jatady. Bala emes, eresekter de telmirip qarap otyrǵanyn baıqaımyz. Telearnalar ózbek, túrik, káris, fılıppın elderiniń serıaldaryn, fılmderin qazaq tiline aýdaryp kórsetip jatyr. Bizdiń de serıaldardy sheteldikter óz tilderine aýdaryp kóre me? Bizdiń mýltfılm keıipkerleri «súıkimsiz», keıbir serıal, fılmderimizdiń «tuzsyz astaı» bolyp jatýyna ne sebep dep oılaısyz? Nege oqyrmandy tartpaıdy?

– Elimizde «jóni túzý» fılmder bar, biraq az. Bolashaqta kóbeıedi dep senemin. Sebebi, sońǵy bes jylda elimizdiń kıno ındýstrııasy qatty qarqynmen damyp keledi. Oǵan memleketke qaraıtyn «Qazaqfılm» emes, jeke menshiktegi kınostýdııalardyń úlesi zor. Almatynyń ózinde júzdegen kınostýdııa bar. Biraq sonyń ishinde tek on shaqtysy ǵana tolyqmetrajdy fılm túsirýmen aınalysyp keledi. Olar jylyna 2-3, kem degende, 1 fılm túsirip jatyr. Bári de bolashaqta bolady. Degenmen, ońdy-soldy endi ǵana tanyp kele jatqan, jasy otyzǵa tolmaǵan jas memleketpiz. Elimizdiń tek kıno salasynda ǵana emes, ózge de salanyń bári aqsap tur. Medısına bolsyn, bilim bolsyn, tehnologııa, sport, óner salasy da... bári de aqsap tur.

Júıe qalyptaspaǵan. Keremet júıe jazylmady áli. Sol júıeni jazatyn, qalyptastyratyn tapqyr adam kerek bizge. Ár salanyń  óz mamany óz salasynyń júıesin qalyptastyra alady. Eger maǵan da usynys túsip jatsa, men de óz salama qatysty máselege úlesimdi qosýǵa daıynmyn. Joǵaryda aıtyp ótkenimdeı, sybaılas jemqorlyqtyń kózin joımaı, elimizde durys júıe qalyptaspaıdy. Sol baıaǵy shyryldaǵan balalar, shyryldaǵan analar, úı-, jaısyz jurt sol kúıde qala beredi. «Baıaǵy jartas – sol jartas». Eldegi eń birinshi másele – sybaılas jemqorlyq. Sol másele joıylsa, sonda ǵana eldegi qaısybir ónim de sapaly bolady. Meıli ol kıno, mýltfılm, serıal bolsyn...

Shataspasam, Gúlnur Mamasarıeva prodıýserlik jasaǵan «Ana júregi» degen serıal bar. Sol serıaldy О́zbekstanda ózbek tiline aýdaryp, teledıdardan kórsetip júrgenin baıqadym. Shetel dep alysqa barmaı-aq qoıaıyn, kórshi memleketter birtindep ónimderimizdi satyp alyp, aýdaryp, kórsetip jatyr. Osylaı bastalady bári. Endi Reseı, sosyn Qyrǵyzstan satyp alar. Bolashaqta Túrkııa eli de kıno salamyzǵa qyzyǵýshylyq tanytar. Múmkin bolashaqta Eýropa elderine de jol túser.

Elimizde kıno ónimderdi shetelderge satýmen aınalysatyn menedjerler bolýy tıis. Eger sol mamandar jaqsylap iske kirisse, qazirgi tańda túsirilip, kórsetilip jatqan  ónimderdi de shetelge shyǵarýǵa, usynýǵa bolady. Ol da belgili bir júıege baılanysty. Kıno salasyndaǵy qaısy ónim bolmasyn sapaly shyǵýy tikeleı aqshaǵa qatysty. Kınoǵa kóp aqsha bólinedi. Biraq dál túsirilimge kelgende bólingen qarajattyń óte kóp paıyzy jelinip ketken bolady. Solaı bolyp jatqany aıdan anyq. Oǵan esh shúbá keltirmeımin. Dál sol bólingen qarajat óz ornymen jumsalsa, qandaı keremet dúnıeler ómirge keler edi. Átteń... ishimde bir átteń-aı bar. Bylaısha aıtqanda, áldekimderge ókpem qara qazandaı...

– Kez kelgen adamnyń bárinen túńilip, tasy órge domalamaı, qyrsyq shalyp, bárine qol siltep ketkisi keletin kezi bolady. Sizde de sondaı sátter bolǵan shyǵar. Sonda sizdiń jigerińizdi ne, álde kim qamshylaıdy?

– Menińshe, ár adam ómirge kelgennen bastap, mektepte oqyp júrgen kezinde de ómirdiń qanshalyqty qıyn ekenin jete túsine bermeıdi. О́mirde kezdesetin qıynshylyqty, ashysy men táttisin túsinetin shaq ol – stýdent kezden keıin ǵana bastalady. Dıplomdy qolǵa alǵannan keıin boldy... ...sen sol eldiń moınyna úlken úmit artylǵan azamatysyń. Sol elge qyzmet etýiń kerek. Tarydaı bolsa da eldiń damýyna óz úlesińdi qosýyń kerek. Sony jete túsinip, alǵa qadam attaǵannan bastap, túrli qıyndyqtar kezdesedi, qyrsyq shalady, dostaryńnyń arasynda dushpan paıda bolady, kerisinshe bolýy da múmkin. О́mir bir tústi emes, aq-qaradan quralǵan. Sondaı bir qıyndyq týyndaǵanda basyń aýǵan jaqqa ketip qalǵyń keledi. Mende de ondaı oı, shetelge ketip qalsam degen oı boldy.

Alaıda, men ketip qalsam, qınalyp júrgen dostarym da ketip qalsa... jalpy qınalyp júrgen qazaqtyń bári shetelge kete berse, elimizde kim qalady? Úkimetke ókpemizdi aıtyp-aıtyp shetelge, ne basymyz aýǵan jaqqa bárimiz ketip qalsaq, elimiz qańyrap qalmaı ma? Meni eń birinshi jigerlendiretin osy oı. «Ashýyńdy bas. Jumysyńdy iste. Aqylyń bar. Oılan»... dep jigerlendiretin, eń birinshi oıǵa oralatyn osy másele. «Otan ottan da ystyq qoı».

Osy ýaqytqa deıin, shamamen, 15 shetelde boldym. Eń uzaq Eýropada 6 aı boldym. Úsh aıdan keıin eldi qatty saǵyndym. Dostarym, týystarym emes, Otanyma degen súıispenshilik erekshe boldy. Eldi, jerdi saǵyndym. Alataýdyń aýasyn saǵyndym. "Taýǵa shyǵyp alyp, aǵashtardyń arasynda jatyp, shóptiń ıisin ıiskep jatsam ǵoı, shirkin", dep ólerdeı saǵyndym. Tipti túsime kirip, oıanyp ketip, uıyqtaı almaı jatatynmyn. Kóktemdegi shóptiń ıisin aıtsańshy. Alty aı oqyǵan soń, elge kelgen boıda birden sol kúni taýǵa shyǵyp kettim. Kóktóbege, Medeýge baryp, túnge deıin júrip qaıtqanmyn. Meni jigerlendiretin  - týǵan jerim, elim, Otanym.

– Gazet, jýrnal, kitap, saıttar, blogerler... jalpy qaısysyn kóp oqısyz? Kimdi oqısyz?

– Bul jaǵynan sál aqsap turmyn. Mektep qabyrǵasynda biraz kitaptardy oqydyq qoı. Jaqynda Tólen Ábdikulynyń «Oń qol» degen kitabyn oqyp bastadym. Ishinde povest, áńgimeleri bar. Negizi men kınoǵa baılanysty maǵlumattar izdep júremin. Kıno degenniń ózi kishigirim áńgimelerden shyǵady. Mysaly, myna kitaptan «Qonaqtar», «Oń qol», «Jat perzent» degen áńgimelerin oqydym. Jalpy kıno túsirýge, ssenarıı jazýǵa yńǵaıly osyndaı kishigirim áńgimelerdi oqyp júremin. Ǵalamtordaǵy elektrondy kitaptarǵa da sholý jasaımyn.

Saıttarǵa kelsek, «Massaget» saıtyn qarap júremin. Ol jerden kez kelgen adam jeke blog júrgize alady. Úlkendi-kishili tanymal aqyndardyń óleńderin de, shyǵarmalaryn da taba alasyz. Kópshilikke osy saıtty oqýǵa keńes berer edim. 

Blogerlerden birshamasyn oqyp turamyn. Biraq naqty mynaý dep atyn atap, túsin tústemeı-aq qoıaıyn.

Biraq qazirgi jastardy naqty ne qyzyqtyratynyn bilmedim. Kitap pa, áleýmettik jeliler me, álde basqa qyzyǵýshylyǵy bar shyǵar...

– Bolashaqta Sizdi rejısser retinde kóre alamyz ba?

– Ábden múmkin. Sebebi, rejısserlikke qatty qyzyǵamyn. Bolashaqta ol mamandyqty da oqımyn. Biraq aldymen prodıýserlikti kórsem dep, sol baǵytqa oıym ketip júr. Qudaı qalasa, qazaqtar týraly shynaıy ómirde bolǵan oqıǵa jelisimen tárbıelik máni bar drama túsirsem degen oıym da bar. Oǵan mindetti túrde ssenarıst kerek. Dostarymnyń arasynda rejısser jáne basqa da mamandar bar. Burynnan birge jumys jasap júrgen qyzmettes tanystarym kóp. Al ózim qarjy jaǵyn rettestirsem dep oılap júrmin. Iаǵnı, ol da bolashaqtyń enshisindegi dúnıe...

– Izińizdi qýyp kele jatqan joldastaryńyzǵa, qazaq jastaryna aıtaryńyz...

– Qazaqta «Atańnyń balasy bolma, adamnyń bala bol» degen sóz bar. Sol sııaqty árbir qazaq balasy «elim, jurtym, halqym» dep, qaıda júrse de eliniń, halqynyń amandyǵyn tilep júrse degen tilegim bar. Bılik basyndaǵylardyń nıeti túzý, júrekteri ımanǵa toly bolsa eken. Bas jaqtaǵylar túzelmeı, el túzelmeıdi. Basshylarymyz, halqym, jurtym aman bolsyn!

- Suhbatyńyzǵa kóp rahmet! 

Áńgimelesken: Maqpal Sembaı