Qazaq jerinde "kazak atamany" degendi joıý kerek

Qazir kim, ne aıtpaıdy? Áleýmettik jelilerdiń syrqaty juqqan meniń klastasymnyń ekinshi synyptaǵy qyzy qolyna qaltafonyn ustap alyp: «Minekı, biz aýyldaǵy ájethananyń aldynda turmyz...» – dep, vıdeotúsirilim jasap, «SYNYPTASTAR» dep atalatyn topqa jiberipti. О́zin «blogermin» dep qoıady. Sondyqtan, bıylǵy bir aıdarymyzdyń atyn «AITA BERSIN...» dedik...

Biraq, bul sózdiń de – ózindik salmaǵy bar. Árkim aýzyna kelgenin ottaı berse, biz ottaýızmnen (Baýyrjan Momyshuly) kóz ashpaı qalamyz. Ottaýdyń da – oty men shoǵy bolady. Mysaly, byltyrǵy jyldyń aqyryna taman Zhasalash.kz saıtynda shyqqan «Qostanaılyq kazaktar ánurandy aıtpaıdy» atty maqalada bylaı deıdi: 
«Qostanaı qalasynda oblys basshysy Arhımed Muhambetovtyń qatysýymen prezıdenttiń halyqqa joldaýy talqylanǵan. Fılarmonııada ótken bas qosýǵa «Kýstanaıskaıa obshına Orenbýrgskıh kazakov» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy, ataman Vıktor Chempalov qatysypty. Alaıda, kazak qasyndaǵy serigimen memlekettik ánuranǵa qurmet kórsetpegen. (Dálirek aıtsaq, sol sharada túsirilgen súrette oblys ákimi Arhımed Muhambetov bastaǵan qostanaılyq sheneýnik qazaqtar Qazaq Eliniń ánurany oryndalǵan sátte oń qoldaryn sol keýdelerine qoıyp, memlekettik salt-rámizge qurmet kórsetip tur da, al, kazaktardyń áskerı kıimin kıgen «Kýstanaıskaıa obshına Orenbýrgskıh kazakov» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy, ataman V.G.Chempalov pen onyń áriptesi Qazaq Eliniń ánuranyna qurmet kórsetpeı, qoldaryn túsirip tur. Q.Ǵ.). Bul týraly advokat Abzal Quspan facebook.com áleýmettik jelisindegi óz paraqshasynda jazdy. 
«Qostanaılyq belsendi jigitterdiń aıtýynsha, oqıǵa Qostanaı qalasynda 26-28 qarasha kúnderi, Fılarmonııa ǵımaratynda Prezıdent joldaýyn talqylaý barysynda oryn alǵan. Kazaktar atamany qasyndaǵy serigimen, memlekettik ánuranǵa qurmet kórsetpegeni bylaı tursyn, táýelsiz «Qazaqstan respýblıkasynda bekitilmegen áskerı kıimmen júrýge bolmaıdy» degen Zań talaptaryn buzyp tur! Kazaktardyń taırańdaýyn tyıýdyń zańdy jolyn talaı márte aıttym, ázirge estir qulaq joq…», – dep jazdy zańger, áleýmettik jelide. 
«Kýstanaıskaıa obshına Orenbýrgskıh kazakov» qaýymdastyǵy 2007 jyly 29 qańtarda oblystyq Dostyq úıiniń qabyrǵasynda qurylǵan. 
Tuńǵysh atamany Vsevolod Kasharın. 2011 jyl­dyń shilde aıynan bastap basshylyqqa Vıktor Chem­pa­lov kelgen. Uıymnyń negizgi jumysy – jas­tar­ǵa patrıottyq tárbıe berý jáne ultara­lyq tatýlyqty nyǵaıtý. 1995-2005 jyldary Qazaq­stan­daǵy kazaktar qoǵamdyq birlestik bolyp resmı tir­keýden ótken. Reseı, taǵy basqa elderdegi kazaktarmen baılanys ornata bastady. Zańǵa sáıkes olardyń qyzmeti Konstıtýsııaǵa qaıshy bolmaýy tıis». 
Maqala jarııalana salysymen, (Kazaktardyń «Jas alash» gazetin oqıtyndyǵyna qulaǵymdy kesip alsań da – senbeımin! Q.Ǵ.) áleýmettik jelide maqalaǵa arqaý bolǵan oblystyq kazaktar qaýymdastyǵynyń atamany Vıktor Chempalovtyń arnaıy málimdemesi shyǵypty. О́ziniń Qazaqstanda týǵanyn, sanaly ǵumyryn otbasymen birge osynda ótkizip kele jatqanyn, Qazaqstan Halyqtary Assambleıasynyń múshesi ekenin aıtqan ataman bylaı depti: «Jarııalanǵan materıalda basylǵan sýretke meniń qolymnyń júrek tusyma áli jetpegen sáti túsip qalǵan. Bul meniń óz otanymnyń gımnin qurmettemeıtinimdi bildirmeıdi, sosyn, men ony eshqandaı jaǵdaıda da eleýsiz qaldyrmaımyn. Meniń qasymda turǵan kazak ta solaı. Al, kıim formasyna kelsek, bul búkil el boıynsha kazaktardyń ulttyq kıimi. Ol áskerı forma emes. Men óz elimniń patrıoty ekenimdi senimdi túrde aıta alamyn jáne atalmysh basylymǵa shyqqan jýrnalıstik materıaldy jónsiz hám kásibı emes, dep esepteımin. Bul sýret bizdiń memlekettik rámizderimizdiń be­delin túsirgendeı kórinse, bárinen kazaktar qaý­ym­dastyǵy jáne jeke óz atymnan keshirim suraımyn». 
«Búkil el boıynsha kazaktardyń ulttyq kıimi» degen ne sóz? Qaı eldi aıtyp otyr? Qazaq Elinde «kazaktardyń ulttyq kıimi» nemese «tájikterdiń ulttyq kıimi» degen sekildi norma bar ma?..

Ekijúzdilik! О́tirik sóz! Myna súret-beınede (foto) oblys ákimine deıin júregin ustap, qazaqtyń ánuranyn tyńdap tur. 
Tek, myna eki «atamansymaq» qoldaryna protez kıgendeı, qaqaıyp qatyp qalǵan... 
Bizde kóz joq pa? Álde ózderin tym aqyldy sanaıdy ma? 
Pishtý! Sandalmasyn! Qazaqtyń ánuranyn tyńdaǵysy kelmese, sańyraý bolsyn nemese jónin tapsyn! Eshkimdi zorlyqpen ustamaımyz! 
Jalpy, osy «Kýstanaıskaıa obshına Orenbýrgskıh kazakov» qaýymdastyǵyn kúni keshe KIM zańdy túr­de tirkegen? Menińshe, bul – birtutas Qazaq Elin ból­shekteýge baǵyttalǵan pıǵyl. Sondyqtan, qazaq jer­indegi «kazak atamany» degendi túbirimen joıý kerek. 
Qaıbir jyly sol kezdegi Pavlodar oblysynyń ákimi bolǵan Erlan Aryn aımaqtaǵy «ataman» bolyp shyǵa kelip edi, Allanyń qudiretimen (kim bilsin, qazaqtyń topyraǵyn qorǵaý jolynda qany tógilip, janyn qurban qylaǵan ata-baba árýaǵy kúńirendi me...) kóp uzamaı, qarmaqqa ilinip, isti boldy. Abaqtynyń botqasyn da ishti. Qazaqtyń Uly Dalasyna temir tordyń qarańǵy tereńinen de qarady... 
Bir qaraǵanda, sol Erlan Aryn da qazaqy jigit sekildi edi, ǵalymdyǵy da bar, Imanǵalıdyń izgiligi men Qyrymbektiń qamqorlyǵyn da kórgen. Qalaı ákim boldy, «atamandarmen» astas bolyp, qazaǵyna qyryn qarap shyǵa keldi. Arty ne boldy?!. 
Qazirgi orys jerinde keshegi qazaqtyń talaı jeri qalyp qoıdy. Máselen, Orynbor – burynǵy qazaqtyń jeri. Muny qazaǵyń da, orysyń da, bári biledi. Endeshe, men Reseıdegi burynǵy qazaq jerleriniń bárinde, mysaly, Orynborda «Qostanaı qazaqtarynyń Orynbor qaýymdastyǵy» degen uıym qurýdy usynamyn! 
Buǵan orynborlyq orystar ne deıdi?..

Bul ýájime quldyq sanadan qutyla almaı júrgen qazaq topyraǵyndaǵy keıbireýler (meıli sheneýnik; meıli, qarapaıym adam bolsyn) kóleńkesinen qorqyp: «Oıbaı, oryspen aramyz buzylady, bizdi «orystardy tyqsyryp jatyr» deıdi» – deýi múmkin. 
Aıta bersin!

Qajymuqan Ǵabdolla