Muhamedjan Tazabektiń 310 bettik «Aıtystar» týraly kitabynyń eshkim bilmeıtin 31 deregi

Muhamedjan Tazabek dese, eki qulaǵymyz eleń ete qalatyny ras. Sebebi, sol bir dáýren aıtys óneriniń qyzyp turǵan shaǵy edi, shirkin! Myna baıandaýyma qarap kópti kórgen meni kónekóz qarııa dep qalmańyz. Otyzǵa jasymyz jetpese de, aıtysty kórip ósken balamyz. «Aıtys bastaldy» dep ákemiz ben anamyz shaqyrǵanda janymyz qalmaı jetip keletinbiz. Tek aıtys pen «Sprýt» bastalǵanda ǵana tórt kózimiz túgel bop, teledıdar aldynda tyrp etpeı otyratynbyz. Meniń de aıtysker qyz atanǵym keldi. Qııalymda Almatyda aıtystyń bel ortasynda júretinmin. Perishteler «áýmın» dedi me, aty ańyzǵa aınalǵan Ásııa Berkenova men Álfııa Ormanshınalardyń bir kezderii maǵan kózi tústi. «Dombyra tarta almaımyn» degendi syltaý etip, óz-ózimdi jetildirýden bas tarttym. Sodan beri aıtys men úshin kelmeske ketken balalyq shaqtyń assosıasııasy, áýeni bar bolǵanymen, sózi jazylmaǵan elegııa-jyr. Kim aıtty, elegııa mindetti túrde qasiretke toly bolýy qajet dep?! Elegııa – eń birinshi kezekte júrekti syzdatqan saǵynysh sezimi. "Muhamedjan Tazabektiń «Aıtystar» kitabynyń tusaýkeseri bolady" degende alaman aıtysty saǵynyp, ýaqyttyń mashınasyna otyryp, ótken-ketkenge bir sapar shegip qaıtqysy kelgenderdiń qarasy kóp boldy. Tipti birazy eki saǵat boıy tikesinen tik turdy.  Negizi, tusaýkeser demeı-aq, «toı» dep aıdy aspanǵa shyǵarǵym kep tur. Munym asyra silteýshilik bolmas.

Muhtar Nııazov asabalyq mindet atqarǵan toı ýaqytynda bastaldy. Muhamedjan Tazabektiń aıtystaǵy ǵumyrynan syr shertken vıdeo naǵyz love story boldy. Emosııa men shynaıylyqqa toly kadrler eshkimdi beı-jaı qaldyrmaǵany anyq. Sózdiń kezegin Muhtar aqyn ákim Baýyrjan Baıbektiń quttyqtaýyn jetkizýge kelgen Arman Qyryqbaıǵa usyndy. Almatynyń bas aqyny – Muhamedjan Tazabek deı otyra, bir qushaq gúldi aıtyskerdiń anasy Kúlbıbi Áshimbekqyzyna syılaǵan Qyryqbaev amanatqa qııanat jasamaq túgili, qanatsyzǵa qanat bitirdi. Elbasynyń «Uly dalanyń jeti qyryn» abaısyzda «segiz» degen Arman myrzaǵa alǵystan basqa aıtarymyz joq. Qudaıdyń kózi týra bop, aýzyna saldy Armannyń deımiz. (Kezinde «Nur Otannyń» aıtysqa jasaǵan jaqsylyǵyn jurt umytqan emes. Ulttyq ónerimiz aıtysqa degen appaq kóńil baıaǵydaı ekenine shúbá joq. Kúndelikti kúıbeń tirlikten azyp-tozǵan, qaltadaǵy tıynyn sanap júrip, bireýdiń úıin baspana etken qaımana qazaq toıǵa barsa shashylady, al aıtysqa barsa, ishtegi qyjyly basylar edi dep oılaımyz. Toıdy reformalaýǵa qarsylyq tanytpaımyz, desek te aıtysty da erekshe memlekettik nazarǵa alýdy talap etýdi jón sanaımyz. Segizinshi qyr sondyqtan da sensasııa emes, Qyryqbaevty muqatý, mazaq etý de emes-red.).

Saryarqanyń tórinen Júrsin Erman da kelipti. Jurt aldynda Muhamedjan shákirtiniń alǵysyna bólenip, kók shapanyn kıgen ol bylaı dedi: «Eshbir aqyn dál Muhamedjandaı aıtysqa daıyndalǵan emes. Estýimshe, onyń oı qaltasynda 3000 óleń joldary saqtalyp jatatyn. Qandaı suraqqa kimge qalaı des bererin aldyn-ala baǵamdap júretin. Kózge tike qaraı almaıtyn bala Muhamedjan búginde el aǵasy atanǵan azamat. Ol aıtysqa qaıta oralsa, bórkimizdi aspanǵa atar edik. Osynda (zalda-red.) otyrǵan Balǵynbekter de qalys qalmasyn. Senderdi eshkim aıtystan shettetken emes. Astanada 16-17 jeltoqsan kúnderi «Altyn dombyra» úshin tartys bolmaq. Sonda seni ádilqazylardyń qatarynan kórgimiz keledi, Muhamedjan! Kezinde aıtystan qol úzbegende, «altyn dombyralardyń» birin qaldyrmaı, kolleksııa jasap, jınap alar ediń. Osyny eskere otyryp, altyn dombyranyń kóshirme músinin saǵan syılaımyn». Muhamedjannyń «Altyn dombyra» alǵanyn shákirtinen buryn ustazy shyn qalaǵan bolýy kerek. Áıteýir Júrsin Erman aıtaryn aıtyp, beretinin berip, bir jeńildep qalǵandaı jadyrap sala berdi. Barsha aıtyskerdiń basy qosylǵanyn 7-8 jyldan beri kórmegen ol baqyttan bal-bul jaınady-aý. О́z shákirtin qanattyǵa qaqtyrmaı, tumsyqtyǵa shoqtyrmaı tórelikke súıregeni azamattyq hám batyldyq boldy. Jattandy sózder men qatyp qalǵan tártippen ótkiziletin sharalardan sharshaǵanymyz sondaı, aına kóńilimiz tazaryp qaldy.

"Atamura" korporasııasynyń prezıdenti Raqymǵalı Qul-Muhammed te ataly sózdiń ádebin buzbady. «Aıtystardy» tegin basyp shyǵarǵan baspagerdiń kitapty búge-shigesine deıin den berip, oqyp shyqqany ár aıtqan sózinen anyq baıqaldy. Osyndaıda «Ýáde – qudaı sózi» degendi umytpaıtyn ult janashyrlaryna qalaı rıza bolsaq ta jarasymdy.

Mektep oqýshylarynyń Tazabek jyrlarynan shashý shashýy toıdyń sánin keltirdi. Arasynda múdirip, umytyp, qaıtadan eske túsirip aıtqan balalardyń qobaljýyna qarap, taqymymyzdy qystyq. Aıtysqa qyzyǵýshylyq tanytyp júrgen óskeleń urpaqqa qarap, súısindik. Balalardyń qatarynda Muhamedjan Tazabektiń inisi de bar eken. Ábdinur Tazabek aǵasynyń aıtystaǵy jyrlaryn túgel jatqa biletin bolyp shyqty. «Ábdinurdy aıtystan kórseńizder, tań qalmańyzdar» degendi estip, ishteı rıza bolyp, sáttilik tiledik.

Kezek epotajdy aqyn Maraltaı Raıymbekulyna kelip jetti. Úzeńgilesiniń toıynda syı-syıapat berip jatyp, syı-sııapat alatyn Maraltaı aqyn dara jalǵyz. «Meniń de senińkindeı kitabym bar» dep óz týyndysyn qolǵa ustatqan epotajdy aqynnyń arnaý óleńin tyńdaı otyryp, kóńilimiz semirdi.

Kileń aıtysker jınalǵan toı aıtyssyz qalaı ótpek!? Rústem Qaıyrtaıuly men Qanat Myrzahannyń sóz qaǵysyna kýá boldyq. Muhamedjandaı aǵasyna jyrdan ıyǵyna shapan japqan Rústem Qaıyrtaıulyna Qanat at mingizdi. Sóz júzinde. Ázil-kúlki aralas aıtysty tyńdaı otyryp, aıtysqa barmaǵaly qaı zaman degen oı tuńǵıyqqa jetelep ketti. Aýyr oıdan aryltqan Muhamedjan Tazabektiń myna bir sózderi boldy: «Bul kitapty ıa maqtaný, ıa paıda tabý maqsatynda jaryqqa shyǵarǵan joqpyz. Maqsat – ózimiz ólsek te, sózimizdiń óshpeı, tas bolyp qashalyp, tarıh qoınaýynda qalýy edi. Bul kitap – bir ýádeniń jemisi. Eki-aq aptada daıyn boldy. Barsha aıtyskerdiń, inisi bar, aǵasy bar degendeı, basyn qosyp, tusaýkeser uıymdastyrý ıdeıasy oıda-joqta paıda boldy. Ondaǵy oıym –  qýanyshymmen bólisý bolatyn. «Qýanyshyńmen bólisseń, kóbeıe túsedi» deıdi. Sizderdiń batalaryńyzdy alǵym keldi.

Jalpy, búgin bir zalda Rınat Zaıytov, Jandarbek Bulǵaq, Balǵynbek Imash, Talant Arǵynǵalılardyń bir zaldan tabylýy kórermenniń kózin qýantty. Sonysymen de kesh erekshe atmosferaǵa ıe boldy.  Segiz jyldaı dúldúlderdiń basy qosylmaǵanyn esepke alsaq, bul óz aldyna bir tarıhı oqıǵa.

Eldiń batasyn alǵan «Aıtystardyń» bas keıipkerimen betpe-bet tildesý múmkindigi týmady, ókinishke qaraı. Otyz mınýt boıy tossaq ta, aqyndy qaýmalaǵan jastardyń qarasy azaımady. Árqaısysynyń qolynda bir-bir qyzyl kitap. Selfıletip jatyr, sóılep jatyr, máz-meıram bolyp jatyr...

Muhtar Nııazovtyń Jarqyn Dáýirdiń «Tusaýy kesilgen kitap kóp, shaýyp ketkeni shamaly» degen sózderdiń qısyndy keltirýi men úshin ádemi keshtiń qorytyndy núktesi boldy. «Aıtystardyń» alǵashqy qadamynan aq, shaýyp ketetin shapshań bolatynyna kúmán joq.

 

310 bettik «Aıtystar» týraly 31 derek

1. «Atamura» baspasynan shyqqan
2. 0 teńge jumsalǵan kitap
3. «Kitabyńdy shyǵaryp berem» dep Muhtar Qul-Muhammed osydan 20 jyl buryn sahnada ýáde etken
4. Tırajy -1000 dana
5. 32 aıtystyń jınaǵy
6. Baǵasy -3000 teńge
7. «Meloman» saýda núktelerinde satylady
8. Muqabasynda "Jambyldyń jastyq shaǵy" kınosyndaǵy sýret qoıylǵan
9. Alǵysózin Myrzataı Joldasbekov jazǵan
10. Bul «Aıtystar» kitabynyń ekinshi ret jaryqqa shyǵýy
11. Birneshe jyl buryn azdaǵan tırajben shyqqan birinshi danasy qoldan -qolǵa tarap ketken
12. Kitapty úsh adam qurastyrǵan
13. Kitaptyń eki redaktory – aıtysker aqyn: Shorabek Aıdarov, Syrym Áýezov
14. Kitap 3 ret redaksııalanǵan
15. Sahnadaǵy aıtystarmen qosa kitapta M.Tazabektiń jazba aıtystar da qamtylǵan
16. Aıtystyń keıbir shýmaqtary el arasynda kitaptan buryn aýdıo bolyp taralyp ketken
17. Vıdeolar ulttyq arnanyń oblystaǵy fılıaldary, «Habar» telearnasy muraǵattarynan jáne jeke muraǵattardan alyndy
18. Qarsylastarynyń ishinde aıtystyń úsh býynynyń ókilderi bar
19. 1989 jyldan bastap 2018 jyldar aralyǵyndaǵy aqyndardyń esimin kitaptan kezdestiremiz
20. Eń birinshi danasy anasy Kúlbıbi Áshimbekqyzyna syılandy
21. Kitapty eń birinshi bolyp basynan aıaǵyna deıin oqyp, pikirin bildirgen – «Atamuranyń» prezıdenti Raqym Qul-Muhammed
22. Kitap muqabasynyń qyzyl túsin usynǵan - Raqym Qul-Muhammed
23. Qazaq aqyndaryn qajylyqqa bastap barǵan tarıhı foto kitap ishine qosylǵan
24. Kitapqa buryn esh jerde jarııalanǵan Syrym Áýezhanmen aıtysy qosylǵan
25. Tusaýkeseri 2 saǵatqa sozyldy
26. 3 adam tusaýyn kesken
27. Tusaýkeserine shamamen 350 adam kelip qatysqan
28. Keshtiń tizgini aıtysker aqyn Muhtar Nııazovta boldy
29. Tusaýkeserdi bastan-aıaq fotoǵa túsirgen – fotograf Ádilet Rahmetolla
30. 8 jyldan keıin belgili aıtysker aqyndardyń basyn qosqan saltanatty kesh
31. Satýǵa aparǵan kitaptyń túgeldeı bári eki saǵatta ótip ketken

«Aıtystar» tusaýkeserinen 31 foto

Fotograf Ádilet Rahmetolla