"Asyra silteýshi musylman kez-kelgen qandy áreketke barýǵa beıim bolady"

О́kinishke qaraı, qazirgi ýaqytta ekstremızm men terrorızmge jeteleıtin teris pıǵyldy dinı ıdeologııanyń saldary jappaı qoǵamnyń, ásirese, jastardyń sanasyna keri áserin tıgizýi tolastamaı keledi. Atalmysh ıdeologııa búginde tek dinı baǵytta emes, sonymen qatar saıası arena deńgeıine deıin kóterilip úlgerdi. Osylaısha san ǵasyrdan beri tynyshtyq pen beıbit ǵumyr keship kele jatqan kóptegen elderdiń saǵyn syndyryp, qoǵamnyń eńsesin túsirip úlgerdi.

Osyǵan baılanysty ekstremızm men terrorızm ıdeologııasyna qarsy qandaı jumystar atqarý kerektigi týraly Mysyr Arab Respýblıkasynyń belgili ǵalymdardyń kózqarastaryn ortaǵa salyp kórelik.

Álı Juma – Mysyrdyń eks-múftıi

Ekstremızm men terrorızmge jeteleıtin ıdeologııa – Allah tarapynan túsken dinnen shyǵaryp jiberetin alǵashqy qadam bolyp tabylady. Bul kez-kelgen musylmandy aldymen asyra silteýshi etip tárbıelese, nátıjesi ókinishti jaǵdaımen aıaqtalyp jatady.

Ardaqty Muhammed s.a.ý. paıǵambar óz hadısinde: «Rasynda din (temir sekildi) qatty. Ony áste-áste jumsaqtyqpen ustanyńdar...», degen. Buǵan qosa paıǵambar s.a.ý.: «Men tyıǵan nárseden tyıylyńdar. Al, buıyrǵan nárseni múmkindikterińe qaraı oryndańdar», degen. Demek, dindi qatty ustaný – asyra silteýshiliktiń basty belgisi. Al, asyra silteýshi musylman kez-kelgen qandy áreketke barýǵa beıim bolady. Bul hadıste asyl ustazymyzǵa aınalǵan paıǵambar s.a.ý. bizdi dinde asyrasiltemeı, ondaǵy barlyq paryzdar men sharttardy jaımen, baısaldylyqpen ustanýdy úıretip jatyr.

Sondaı-aq, Allah Taǵala bizge 3 nárseni buıyrady:

1) О́zine qulshylyq etýdi. 2) Jer betinde tynyshtyqta ǵumyr keship, urpaq qaldyrýdy. 3) Jeke tulǵalyq qasıetterdi tárbıeleýdi. Endeshe Jaratýshynyń buıryǵyna boısunyp, jerde tynyshtyq ornatýshylardan ári jeke nápsiniń jeteginde ketpes úshin ózimizdi tárbıeleıtin musylmandardar bolýǵa tyrysaıyq.

Professor Abıd as-Salıh – Damanhor ýnıversıtetiniń rektory

Qazirgi Islamdy jeleý etip júrgen terrorıster men ekstremısterdiń adasýyndaǵy basty qatelikteri Quran mátinderin durys túsinbeýden týyndap otyr. Saldarynan jer betinde beıbit ǵumyrdy qalaıtyn 1.5 mlrd musylmannyń artyna kúıe jaǵylyp otyr. Endeshe musylmandarǵa kenedeı jabysqan dertke qarsy kúreste halyqqa nasıhat jumystaryn júrgizý asa mańyzdy. Sebebi, teris ıdeologııanyń negizgi maqsatyn túsindirý arqyly ǵana halyqtyń kózin ashýǵa bolady.

Kez-kelgen adam tabıǵatynan qylmysqa, qandy áreketke jaqyn bolyp týylmaıtyny anyq. Sol úshin adamnyń sanasyn birbetkeı etip teris baǵytqa buryp jiberý úshin de keriaǵar aǵymdar psıhologııalyq jumystardy jetik meńgergen. Sondyqtan bul turǵyda qara halyqpen psıhologııalyq túsindirme jumystaryn da jetildirý kerek.

Sheıh ál-Azhar Ahmet Taıb

Shyn máninde jas urpaq kez-kelgen memlekettiń qorǵan qabyrǵasy bolyp tabylady. Qandaı jaǵdaı bolmasyn jastardyń adasýyna jol berilmeýi tıis. Olarǵa ekstremızm men terrorızm dertiniń qanshalyqty qaýipti ekenin sanalaryna quıý kerek. Jastar kámeletke tolǵan ýaqytynda olarmen Islam mádenıeti, ahlaqy taqyrybyn qamtıtyn kóptegen kezdesýler uıymdastyryla jaqsy bolady.

Sonymen qatar jastarǵa bos ýaqytta sport, ulttyq oıyndarmen shuǵyldanatyn jaǵdaılar jasaý mańyzdy dep sanaımyn. Buǵan qosa ǵalamtor betterin de durys paıdalaný joldaryn úıretetin semınar-trenıngter sekildi is-sharalardy qolǵa alý kerek.   

Muhammed Shalan – Ýaqf mınıstrliginiń ókili

Islam – ortańǵy baǵyt dini. Kimde kim ortańǵy baǵyttan aýytqıtyn bolsa, dinniń negizgi jaýharlarynan maqurym qalady.

Ekstremızm men terrorızm áreketi qaı jaǵynan alsaq ta qoǵam aǵymyna qarsy. Bul teris ıdeologııa adamnyń sanasyn arbaý arqyly ony qylmysker etedi. Osylaısha mundaı ıdeologııanyń derti jeke adamnan bastalyp, úlken uıymǵa aınalady. Qazirgi tańda «DAISh» sekildi Islam dinin qaralaıtyn terrorıstik uıymdy kórip otyrmyz. Ol tek Islamdy qaralap qana qoımaı, búkil musylman elinde tynyshtyqty buzdy jáne myńdaǵan adamnyń janyn qıdy. Islam tarıhynda mundaı zulmat uıymnyń oryn alýy – musylmandar úshin úlken qasiret. Bunyń barlyǵy negizgi qaınar bolǵan Quran men súnnetti jansaq túsinýden týyndap otyr.

Osyndaı derttiń kesirinen jastardy saqtaý úshin aldymen otbasyndaǵy tárbıege mán bergen jón. Jas balalarǵa ata-analar Islamnyń negizgi ustanymdaryn durys baǵytta úıretýi kerek. Uıadan ushpaı jatyp onyń qanatyn otbasynda qataıtý mańyzdy. Sebebi, syrtta onyń rýhanı qajettiligine jaýap berýshi túrli din aǵymdary torlap júredi. Solardyń tuzaǵyna túsip qalmas úshin bastapqy ımmýnıtetti otbasynda kúsheıtip alý kerek.

Jalǵas Ashatuly, dintanýshy