Sákenniń jary Gúlbahram týraly bir úzik syr

(Úzeke Júkebaev aqsaqaldyń esteligi)

Halqymyzdyń asa ardaqty perzenti, aqyn jáne ádebıet zertteýshisi Sáken Seıfýllınniń ǵumyrnamasyn aıaýly jary Gúlbahram Batyrbekqyzynan bóle qaraýǵa bolmaıdy. О́miriniń sońyna deıin uly tulǵanyń asyl murasyn keıingi urpaqqa amanattaý jolynda aıanbaı eńbek etken qazaqtyń qaısar qyzy týraly aıtylar sálıhaly áńgime jáne súbeli izdenister áli de jalǵasary sózsiz.

Sáken Seıfýllın mýzeıiniń jınalys zalynda memleket jáne qoǵam qaıratkeri Sáken Seıfýllınniń ardaqty jary Gúlbahram Batyrbekqyzy týraly keńinen syr shertilgen sálıhaly kezdesý ótti. Qajyrly da qaıratty abyz aqsaqal Úzeke Júkebaev óziniń ómir ótkelderine keńinen toqtalyp, qazaqtyń qaısar qyzy Gúlbahram týraly esten ketpes estelikterimen bólisti.

«О́tken kúnde belgi bar»,- dep kóne kózder tegin aıtpasa kerek. Toqsannyń seńgirinen asqan dana qart tereń tolǵanyspen áńgimesin bastady: «Sáken eldiń aýzynda júretin úlken azamat bolatyn. О́zi aqyn, ózi jazýshy segiz qyrly bir syrly jan ekenin talaılar tamsanyp aıtýshy edi. Árıne, men Sákendi kórmedim. Biraq, ómirdiń bir jaǵdaılarymen Gúlbahram apaımen kezdesip kaldyq. Otbasyn quryp, otaý ıesi bolǵan kezimde alǵash kezdesýdiń sáti tústi. Sebebi, meniń áıelim men Gúlbahram apaı ári tanys ári jerles bolyp shyqty. Alǵash kórgen kezim Sákenniń áli aqtalmaǵan ýaqyty bolsa kerek. Biz úıine amandasqaly barǵan kezimizde tórdiń tóbesinde bir qaraǵan adamdy ózine eriksiz baýraıtyn janary otty adamnyń ilýli sýreti bárimizge erekshe áser etken edi.

 – Bul kisi kim ?- dep suraǵanymda:

- Keıin bárin biletin bolasyń,- dep jaýap bergen edi apaı. Oılap qarasam sol Sákenniń sýreti eken. Sáken aqtalmaǵan sol aýyr jyldarda da kóziniń qarashyǵyndaı qorǵap sol sýretti áspettep tórge ilip qoıǵan eken. Kerek deseńiz sol kezdegi tergeýshiler: «Sáken kúıeýim emes» - degen sıpatta qolhat jazdyrýǵa májbúrlegen kórinedi. Sondaı syn saǵatta bárine de qaısarlyqpen tóze bilip, naqty jaýap berip otyrǵan»,- dep tereń kúrsindi aqsaqal.

Bárimiz de únsiz qaldyq. Bul kúnderi tarıhqa aınalǵan qýanyshynan qasireti basym sol jyldardy kóz aldymyzǵa ákelgen abyz qarttyń qońyr úni únsizdikti buzdy: «Gúlbahram apaı uzyn boıly, aqqubasha kelgen ádemi jan edi. Adamgershiligi mol, óte qaısar, ádil de synshyl osyndaı áıel zatyn kórgen joqpyn. Men ózim talaı ret kýá boldym. Sol kıeli shańyraqtan únemi qonaq úzilmeýshi edi. Sákenniń shákirti Ámen Qaıdarov bar, taǵy basqalar bar, sol úıde únemi bas qosyp turatyn. Bir kúni «Sáken aqtaldy» degen súıinshi habardy estidik. Júregimiz jaryla jazdap qýandyq. Eki ókpemizdi alyp ushyp Gúlbahram apaıǵa jetip barsaq, úıine kóp adamdar jınalǵan eken. Sákenniń qoljazbalary men ártúrli materıaldary, kıgen kıimderi, óziniń tutynǵan zattary úıdiń ishinde jaınap tur. Jıylǵan kópshiliktiń barlyǵy tańyrqaı «Bunsha dúnıeni qalaı saqtadyńyz?»- dep suraǵandarǵa Gúlbahram apaı: «Bir kúni Sáken aıtty. Eldiń bárin ustap jatyr. Erteń bizdi de ustap qalýy múmkin». Sol úshin de keıbir mańyzdy zattardy senimdi bir adamǵa tapsyrý kerek bolǵan eken. Sol adam Almaty oblysy, Jambyl aýdanynda kolhoz tóraǵasy bolǵan, Sáken ustalyp ketken soń Gúlbahram apaıǵa erekshe járdemi tıgen Rahymqul ekenin kóp ótpeı bildim. Sodan bastap osy áńgimeni talaı jerde aıtyp júrdim»,- dep sózin túıindedi abyz qart.

Kórgeni kóp, kókiregi oıaý aqsaqaldyń áńgimesine uıyǵanymyz sondaı, taǵy da aıta tússe eken degen oımen únsiz otyrmyz. Birinen keıin biri sabaqtasyp jatqan áńgimeni buzǵymyz kelmedi. Azdaǵan únsizdikten soń jabyrqańqy kúımen áńgimesin sabaqtady: «Sol ýaqytta osyndaı estelik aıtyp otyram dep eshqashan oılamaǵan edim. Qazirgi kúnde kóp nárseni umytqan sekildimin. Gúlbahram apaı myna dúnıemen qoshtasqan sátinde men Moskvada júr edim. Qaıǵyly habardy sol jerden estidim. Keıin úıdegi apalaryń barlyǵymyz úshin mańyzdy bir nárseni osy ýaqytqa deıin saqtap júrdi»,- dep muńaıǵan aqsaqal sondaǵy gazetterdiń birinde jaryq kórgen Gúlbahram Batyrbekqyzynyń ómirden ótýine baılanysty Jazýshylar odaǵynyń dúıim jurtqa kóńil aıtqan qaraly habarlamasynyń túpnusqasyn mýzeı qoryna tapsyrdy.

Ardaqty aqynnyń aıaýly jary týraly kóńildi tebirenter syrlarymen bólisken abyz aqsaqalǵa Sáken Seıfýllın mýzeıi atynan estelik retinde kitaptar usynyldy. Ǵıbratqa toly osyndaı áserli kezdesýler aldaǵy ýaqytta da jalǵasyn taba bermek.

 

Alash Tursynáli

Sáken Seıfýllın mýzeıiniń

Ǵylymı-aǵartý bóliminiń qyzmetkeri