Eńbek etken — muratqa jetken

Búgin QR Úkimeti otyrysynda AО́K-tiń ári qaraı damýy, sonyń ishinde aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterin damytý barysy talqylandy, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi.

Eske sala keteıik, 2016 jyldyń 1 qańtarynda Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi 2015 jyly ázirlegen «Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy kúshine endi.
Táýelsiz Qazaqstannyń tarıhynda alǵash ret osy zań aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri músheleriniń quqyqtyq mártebesin, quqyqtary men mindetterin anyqtady.

Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterin qurýdyń jáne paıdalanýdyń negizgi maqsattary eń aldymen kooperatıv músheleriniń áleýmettik-ekonomıkalyq jáne basqa qajettilikterin qanaǵattandyrý jáne olardyń múddelerin qorǵaý; kooperatıv músheleriniń kirisin ulǵaıtý; kooperatıv múshelerine qajetti resýrstardy satyp alýdy jeńildetý jáne olardyń óndiristik jáne basqa da sharýashylyq qyzmetin qarjylandyrýǵa qol jetkizý.

Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvterin qurýdyń jáne paıdalanýdyń negizgi qaǵıdaty – aýyl sharýashylyǵy kooperatıvinen erikti túrde kirý jáne shyǵý, osy Zańnyń jáne aýyl sharýashylyǵy kooperatıviniń jarǵysyn oryndaıtyn kez kelgen tulǵanyń kirý múmkindigin bildiredi.

2017 jyldyń qorytyndysy boıynsha respýblıkanyń aýyl sharýashylyǵynyń barlyq salalarynda 1180 aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi tirkeldi.Tájirıbe kórsetkendeı, búgingi kúni aýyl sharýashylyǵy ónimderin daıyndaýdy tek 528 aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi (AShK) ǵana júzege asyryp otyr. Kooperatıvterdiń qalǵan bóligi óz qyzmetin jańa formatta júzege asyrmaıdy nemese keleshegi joq dep sanalady.

Osyǵan oraı, 2017-2021 jyldarǵa arnalǵan AО́K-tiń Memlekettik baǵdarlamasyna engiziletin túzetýler sheńberinde ákimdikterden kooperatıvter qurý jónindegi ındıkatıvti josparlar tájirıbesi alynyp tastalyndy.

Baǵdarlamany iske asyrý sheńberinde uıymdastyrylǵan sharýa qojalyqtarynyń ózara is-qımylynyń eki mehanızmi – óndiristiń tıimdiligin arttyrýdyń negizgi quraly: kóldeneń kooperatıv jáne tik (zákirlik) kooperatıv. Jeke qosalqy sharýashylyqtar jeke kásipker, sharýa qojalyqtary jáne fermerlik sharýashylyq nysandarynda kásipkerlik sýbektileri retinde kooperatıvterge kire alady.

Kóldeneń kooperatıv ónimniń óndirisinde jáne satylymynda shyǵyndardy tómendetý arqyly shaǵyn jáne orta aýyl sharýashylyǵy taýar óndirýshilerine kiristi arttyrý úshin ózara baılanys arqyly múmkindik beredi.

Tik (zákirlik) kooperatıv aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiler úshin ıntegrasııany qamtamasyz etýge jáne bir jaǵynan óńdeýshi kásiporyndarmen jáne basqa da tutynýshylarmen, sondaı-aq óndiris úshin qajetti resýrstardyń jetkizýshilerimen ózara tıimdi árekettesý sharttaryn jasaýǵa múmkindik beredi.

Kooperatıvterdi odan ári damytý úshin «Aýyl sharýashylyǵy kooperatıvteri týraly» zańynyń barlyq múmkindikterin paıdalaný josparlanýda. Birinshi kezekte:
– Qyzmet kórsetý boıynsha AShK qyzmeti, mysaly, mashına-traktorly stansııalardy qurý;
– AShK óndiris quraldary men materıaldyq-tehnıkalyq qorlary, mysaly, sovettik (aýdandyq agrohımııa) modelge sáıkes tyńaıtqyshtarmen kooperatıv múshelerin qamtamasyz etý boıynsha qyzmeti;
– Aýyl sharýashylyǵy ónimderin ótkizýdegi AShK qyzmeti, mysaly, AShTО́ úshin ónim ótkizý men satyp alý úshin daıyndaý ortalyqtaryn qurý;
– Aýyl sharýashylyǵy ónimderin qaıta óńdeý boıynsha AShK qyzmeti;
– Aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirýde AShK qyzmeti.

Sonymen qatar, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi buryn qurylǵan kooperatıvterdi qoldaý jóninde naqty sharalar qabyldaıdy. Atalǵan Zańnyń arqasynda ári qaraı damýǵa naqty perspektıvalary bar kooperatıvter qoljetimdi jáne zańǵa saı barlyq memlekettik qoldaýdyń túrimen qamtamasyz etiletin bolady. Damý bolashaǵy joq kooperatıvter úshin múlik kepildigin júzege asyrýdyń mehanızmi usynylatyn bolady.

Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi salada naryqtyq qatynastardy damytýǵa baǵyttalǵan agroónerkásiptik keshendi qoldaý jáne damytý boıynsha memlekettik saıasatty júzege asyrýdy jalǵastyrýda.