Baıan Alakózova túsirgen serıaldy efırden alyp tastaý talap etilýde

Ulttyń bıik ónerin, bekzat bolmysyn jer qylǵan

«Qozy kórpesh – Baıan sulý» serıaly  rýhanııatymyzdy óshirmese, ósirmeıdi…

 

QR Aqparat jáne kommýnıkasııalar mınıstri Dáýren Abaev myrzaǵa,  
«Qazaqstan» RTRK  AQ Basqarmasynyń 
tóraǵasy Erlan Qarın myrzaǵa.         

Osy kúnderi «Qazaqstan» telearnasynan «Qozy kórpesh – Baıan sulý» serıaly kórsetilip jatyr. Halyq salyǵynan quralatyn memlekettik bıýdjet esebinen jumys istep turǵan buqaralyq aqparat quralynda usynylǵan bul otandyq shyǵarylymǵa kórermenderdiń basym kópshiligi rıza emes.

Sebebi:
Baıan rólin oınaıtyn qyzdyń keskin-kelbeti de, bolmys-bitimi de, sulýlyq pen parasattyń sımvolyna aınalyp, ǵasyrlar boıy el aýzynda ańyz bop kele jatqan Baıan sulýǵa úsh qaınasa sorpasy qosylmaıdy.
Aqsha júzdi aı nurly, alma moıyn, aq tamaq, arshyn tós, janarynyń jarqylynan kún uıalǵan, aýzynan shyqqan lebizi syldyrlaǵan bulaq únindeı, aqyldy da bııazy Baıan – el biletin Qozy Kórpeshtiń Baıany osyndaı.
Sanasy jalańash, janary  oısyz, ádepten jurdaı, betiń bar júziń bar demeı, orynsyz, aýyzeki tilmen sóıleı salatyn,  jalǵap alǵan jasandy kirpigi jalpyldap, tasyrańdaǵan tańqy tanaý qara qyz – serıaldaǵy Baıan osyndaı. Halyqtyń sulýlyq pen parasattylyq jaıly bıik talǵamyna nuqsan keltiretin mundaı beıneni kim qanaǵat tuta qoısyn?
Qazaq- ejelden tildiń kıesin uqqan, sózge mán bergen halyq. Aýzyn ashsa súıeginen ótkizip, júregine jetkizip aıtqan. Onyń shuraıly tili men sheshendik óneri eń aldymen ańyzdar men jyr-dastandar arqyly halyqtyq sıpat alyp, osy kúnge kelip jetti. «Qozy Kórpesh- Baıan sulý» jyry da- halqymyzdyń injý-marjany, jaýhar qazynasynyń qataryna jatady. Endi myna serıaldaǵy keıipkerlerdiń aýzyna salǵan sózderdi estigende eńseń túskendeı. Qyz basymen ákesiniń betinen alyp, tósine shapqan tasyr minezdi Baıan: «О́zderi óleıin dep júrgen jalańaıaq kedeıdiń qaı malyn almaqsyń?» dep, túıeden túskendeı dúńk etkizedi. Ákesiniń de ońyp turǵany shamaly. «Baıǵa beremin, betimen ketken qyzyńdy baıy jóndesin, uryn kelsin!» dep aıtatyn jeri taǵy bar. Qyz ákesiniń aýzyna mundaı sóz salý ssenarıı jazǵan adamnyń «uryn» dástúrin bilmeıtindiginen. Uryn barýǵa qyz ákesiniń tikeleı qatysýy uıat sanalady, demek ssenarıstiń ulttyq salt-dástúr jaıly bilimi taıyz,  dúbára degen sóz. Baıannyń aýzyna «Qodarǵa tımeımin, əke-sheshemniń ózi tıip alsyn» degen sóz salypty. Tapa- tal túste uryn kelgen Qodardyń  qyz əkesimen edireńdep sóılesýin, odan qyz otaýyna basa kóktep kirip kelýin qaı ǵurypqa jatqyzýǵa bolady? Mynaý da sol Baıan jaıly serıaldan úzindi: «Baǵymyz ba – sorymyz ba, áıteýir bizdi erkekter bıleıdi. О́mirimiz solardyń qolynda».  Ol zamannyń qyzdarynda «erkek bıleıdi» degen túsinik bolmaǵan. Ol dáýirdiń áıelderi erkekti pir tutqan. Búgingi qyzdarymyzdyń sanasyna mundaı kórgensiz uǵymdy sińirip abyroı tabý qıyn. Nemese myna bir tusqa nazar aýdaryńyz: «Qushaǵyna ózi kelip qulaǵan qyzdan bas tartatyn qandaı jigitsiń?». Serıaldaǵy jigitke ózi asylǵan qyzdyń sózi…  «Sen baqytty bolýǵa tıistisiń» deıdi, Baıandy shyǵaryp salyp turyp anasy. O zaman da bu zaman, qazaq anasy ketip bara jatqan qyzyna bulaı sóılemegen, «Bir Allaǵa tapsyrdym», «Jaratqan Iem jar bolsyn», «Barǵan jerińde baǵyń ashylsyn» degen. Al mynaý barǵan jerin baqytty etetin emes, barǵan jerine baqyt izdep baratyn, tárbıesi kemis ananyń aıtatyn sózi.
Shyǵarmanyń tili jutań, ádepten jurdaı, sol zamannyń sóz saptasyn, psıhologııasyn bere almaǵan, kerisinshe ulttyq ádet-ǵurypty mansuqtaǵan tustary jetip artylady. 
Ulttyq arnadan kórermender túriktiń «Ertuǵyryl» degen tarıhı- kórkem serıalyn tamashalap, endi kelesi maýsymdaǵy kórsetilimin kútip júr. Basqasyn aıtpaǵanda, qanshama ǵasyr burynǵy kıim úlgileri tamsandyrmaı qoımaıdy. Stılıs óziniń ulttyń kıimge qatysty bıik talǵamyn kórsete bilgen. Qazaqtyń kıiný talǵamy budan kem dep kim aıtypty? «Qozy Kórpesh-Baıan sulý» serıalyn túsirýshiler eń bolmasa baýyrlas elderdiń kınolaryndaǵy nıet-pıǵyldy uǵynyp, óz ultyn ózi masqaralamaı, kerisinshe mereıin ósirýdi úırense ǵoı. Sonshama jupyny kıimderge, shańy burqyraǵan turpaıy kórinisterge qaraı otyryp, bir kezderi jer betinde mal sońynda tentirep, tilim-tilim bop kóship-qonyp júrgen, estetıkalyq, etıkalyq tárbıeden jurdaı qazaq degen halyq bolǵan eken-aý, myna serıaldy túsirýshiler bolmasa, bul «jańalyqtan» maqrum qalmaq ekenbiz-aý dep oılaýǵa májbúr bolasyń.
Oryssha tərbıelenip, orys minezdi sanasyna sińirgen shyǵarmashylyq adamy esh ýaqytta ǵasyrlar  qoınaýynan kele jatqan qazaqtyń asyl qazynasyn, rýhanı qundylyǵyn óz deńgeıinde jarqyratyp kórsete almaıdy. О́ıtkeni ejelgi saryn onyń jan dúnıesine jat. Bolmysynda qazaqı qundylyqtyń jurnaǵy da bolmaǵan soń, belgili synshy Áshirbek Syǵaı marqum aıtpaqshy «Qaragóz bolyp tolqytyp, Qamar bolyp jylata almaıdy, qyz Jibek bolyp egiltip, Eńlik bolyp eljirete almaıdy…».

Tarıhı kórkem fılmderdiń ssenarıin jazýda, túsirilim, qoıylym jasaǵanda tizgindi kimniń, qandaı mamannyń qolyna ustatýdy oılanǵan abzal bolar edi. Ulttyń bıik ónerin, bekzat bolmysyn, dástúr-salty men ádet-ǵurpyn jer qylǵan shyǵarylym rýhanııatymyzdy óshirmese ósirmeıdi. Jas urpaq sanasynda teris pıǵyl qalyptastyratyn mundaı serıalǵa memleket qarjysynyń bos rásýá bolǵanyn qalamaımyz. Sondyqtan bul serıaldy ulttyq arna efırinen alyp tastaýdy talap etemiz.

1.Anar Tóleýhanqyzy – jýrnalıst;
2.Gúlmárııa Barmanbekova – ardager telejýrnalıst,
3.О́mirzaq Aqjigit – ardager jýrnalıst,
4.Jolymbet Mákish – jýrnalıst,
5. Shara Eleýsiz- táýelsiz jýrnalıst.
6.Baqyt Janshaeva – «Úsh taǵan» jýrnalynyń bas redaktory
7.Myrzageldi  Kemel – ǵylym doktory, professor
8.Quralaı Qýatova- jýrnalıst
9.Látıpa Dosmurzaeva
10.Naǵıma Baraq
11.Qaraqat Saýryqtegi
12.Málik Oraqov
13.Lázzat Turmaǵambetova
14.Mıra Barakazatqyzy
15.Aınur Taýenova
16.Saǵadat Musaǵalıeva
17.Rabıǵa Súleımenqyzy
18.Raýan Baqjan
19.Tom Seıitmuhambetova
20.Dınara Qydyrbaıqyzy
21.Látıpa Hamıdollaqyzy
22.Maıra Shóken
23.Sáýle Dosjanova
24.Nazym Tóleýbaı
25.Nurasıla Atahanova- Atyraý mem. ýnıversıteti
26.Sáýle Ábdilhanqyzy
27.Talǵat Nurmolda
28.Mustafa Asylbek
29.Gúlmıra Áshirbekova
30.Baqyt Dosjan
31.Gúlnaz Hamıdollaqyz
32.Nurlan Bókenov, fılolog
33.Qaırat Tarbaev, jýrnalıst
34Jomart Nurmanov, jýrnalıst
35.Jalǵasbaı Smaǵul, Arqalyq qalasynyń turǵyny
36.Abıkaev Boke
37. Anar Sataı, Atyraý
38.Omarbek Beısaly,Taraz qalasy
39. Qanzada Alıeva, Qyzylordadan, ustaz
40.Dına Júsipova О́teshqyzy
41.Ábzel Ájimoldaeva, Almaty
42.Qoıshybaı Alpysuly, Astana
43. Erkebulan Kárimuly
44. Nurtaı Ernazar
45.Ábdireıim О́mirov, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri
46. Abzal Serikbaı
47. Rysbıke Mekebaeva, Astana, zeınetker
48.Sahıeva Marash-zeınetker
49.Sahıev Búrkit- kompanııa qyzmetkeri
50.Sahıeva Dına- jeke kásipker
51 Jasulan Naýryzalıev
52. Jambyl Artyqbaev – tarıh ǵylymynyń doktory, professor
53. Samat Ádilbaev
54.Nurlan Áshir
55.Baný Dúısembaeva
56. Janna Tólengit
57. Maıra Sajlıeva
58. Qazybek Isa, aqyn, «Qazaq úni» gazeti  prezıdenti
59. Júsipbek Tileýbergenov
60.Safýra Seıdýáliqyzy Tólektegi
61.Gúlnar Kýshelekova
62. Asan Ázimhanuly-doktorant
63. Sarash Qońyrbaeva-pedagog
64.Gúlmıra Mýsına, Astana
65. Erqanat Tursynjanuly
66 Sabyrjan Taıfın
67. Gúlbaram Túgelbaeva, ardager ustaz
68. Almasha Jaılaýbaeva
69. Sábıt Súleımenov- Qazaqstannyń qurmetti jýrnalısi
70. Asqar Sadyqov
71. Begalına Orynbasar Abýsaǵıtqyzy, Astana qalasy
72. Sandýǵash Alıtmanova, oqytýshy
73.Qanat Jańabergenov
74.Janbota Sultanmuratqyzy
75. Murat Ashkeev
76. Marat Ishakov
77.Maqpal Orynbetova, jýrnalıst
78. Muhıt Nurmanov
79. Qasym Ormanbetuly, jýrnalıst
80. Aıapbergen Ýtova
81. Jankeldi Nurjanov
82. Perızat Qonaqbaeva
83. Sáýle Seıdahmetova
84. Temirbek Ibrashev
85. Aızada Turmuqasheva
86.Aman myrza
87. Qurmanǵazy Rahmetov «Naǵyz Jeltoqsan» QQ Prezıdenti, Astan
88.Baýyrjan Seıitov , Taraz Qulan aýylynan
89. Álııa Jeksenova
90.Lázzat Núrke
91.Kóshen Jumataev, zeınetker
92.Dildar Mamyrbaeva
93. Aıgúl Shynbergenqyzy
94.Tańat Qojanapesov
95. Nurlybek Dosymbetov- QR Mem. ortalyq mýzeıiniń ǵylymı qyzmetkeri
96. Otarkúl Muqatova
97. Sábıra Sherbaıqyzy
98.Jumagúl Tohtahan
99.Nazym Qosanova
100.Qymbat Eleýsizova
101.Satıeva Sholpan Serikbosynovna, professor
102.Mánshúk Jumashbaeva
103. Saǵat Batyrhan
104.Erbolat Orynbaıuly
105. Ábdiqadyr sabyr
106.Alýa Tóleýhanova
107.Serik Pirnazar, jýrnalıst
108. Albert Mýrsalımov
109.Erdenova Rysty,KSRO mədenıet isiniń úzdigi .Mədenıet ardageri.
110.Bazarbaı Iman Qazaqstan jazýshylar odaǵynyń múshesi.
111.Gúlmıra Serikbaeva
112.Nesıpkýl Ýtebaeva, jýrnalıst, muǵalim.
113. Qaırat Kenjebaev
114.Qýandyq Shamahaıuly

115.Qarlyǵash Noǵaeva
116. Balkúl Jalǵasbaev
117.Ádemaý Esmaǵambet
118. Araılym Orynova
119. Ásel Basshybek
120.Elena Ábdixalyqova- aqyn, ánshi-kompozıtor. Fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty. Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri
121.Nurbolat Arzamasuly QR Eńbek sińirgen qaıratkeri
122.Ernar Domaqov, dáriger
123.Murat Bekeı
124.Perızat Ormanbekova
125.Aıgúl Dadınbekova
126. Gúlmıra Qapasova
127.Janat Nurǵalıeva, «Munaıly ólke» gazeti, Aqtaý
128. Jaıyq Naǵymash
129.Hanzada Sahıpova
130.Jorabek Abralıev
131.Baǵdagúl Bımanalına
132.Tursyn Batyrbaev
133.Aıdar Beksultanov
134.Azamat Tasqara
135. Jańylsyn Omarova
136. Raýshan Torbaev, Astana
137. Álestegi Márýa Muqasqyzy, zeınetker
138. Nurjanov Toqbaı, Aqtóbe
139.Nurjan Baımahambet
140.Sandýǵash Hamıdýlla
141.Aqmaral Qasymova
142.Aqsymbet Tóleýhanov, ardager ustaz, Astana
143. Kúlán Berikbolova, jýrnalıst, aýdarmashy
144.Tájigúl Esrenova, ustaz, Astana
145.Madına Ahmatova
146. Bazargúl Seıitjanqyzy, jýrnalıst
147.Darhan Ýálıev tarıhshy. Qaraǵandy.

148. Azamat Tasqarauly

149. Ábdiǵappar Aıdarov

150. Talǵat Qataýov

151. Gúlmıra Sadyq

152. Jarylqasyn Dáýlet, baspager, sazger

153.Aıgúl Qalı
154.Kamshat Hangeldi
155.Jaqsybek Myrza
156.Jaqsybek Qaqan

 

Feısbýk áleýmettik jelisinde bir saǵatta qol qoıǵandar. Qol qoıý jalǵasýda

qazaquni.kz